مدیریت سرمایه چیست؟ آشنایی با ضروری‌ترین ابزار بازارهای مالی

اگر تا به حال در بازارهای مالی و یا فعالیت‌های اقتصادی شرکت داشته‌اید، احتمالا اسم مدیریت سرمایه را شنیده‌اید؛ اما مدیریت سرمایه چیست؟ 

در این مطلب قصد داریم در مورد مدیریت سرمایه (Capital Management)، بهترین راه مدیریت سرمایه، عوامل مهم در مدیریت سرمایه و… صحبت کنیم. اگر مایلید در مورد مدیریت سرمایه صحیح بیشتر بدانید تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.

مدیریت سرمایه چیست؟

مدیریت سرمایه از دو واژه مدیریت و سرمایه تشکیل شده است که به معنی اداره و بهینه‌سازی منابع مالی برای رسیدن به حداکثر بازدهی و کاهش ریسک است. این تعریف مدیریت سرمایه را می‌توان ساده‌ترین تعریف دانست.

اگر بخواهیم از مفهوم مدیریت سرمایه را فرموله کنیم، به تعریف زیر خواهیم رسید:

مدیریت سرمایه = بررسی فرصت‌های سرمایه‌گذاری + بررسی ریسک‌های موجود + تخصیص منابع مالی + تصمیم‌گیری

فرمول بالا به‌راحتی و در خلاصه‌ترین شکل ممکن، تعریفی از مدیریت سرمایه ارائه می‌دهد که چندین مقاله از بیان آن عاجز هستند.

مدیریت سرمایه چه اهمیتی دارد؟

اهمیت مدیریت سرمایه در تمام فعالیت‌های مالی به چشم می‌خورد. بسیاری از افراد گمان می‌کنند که مدیریت سرمایه مخصوص بازار بورس، بازار ارزهای دیجیتال، بازار فارکس و… است. این دیدگاه اشتباه است، تمام فعالیت‌هایی که برای کسب درآمد و سود انجام می‌شود نیازمند مدیریت سرمایه است.

اهمیت مدیریت سرمایه در جایی مشخص می‌شود که در کسب‌وکار شما، بازدهی را افزایش و ریسک را کاهش دهد. در این زمان است که شما به‌صورت ملموس اهمیت مدیریت سرمایه را لمس خواهید کرد. به بیانی دیگر مدیریت ریسک و سرمایه برای کاهش ریسک و افزایش بازدهی مورد استفاده قرار می‌گیرد به همین دلیل از اهمیت بالایی برخوردار است.

چرا باید مدیریت سرمایه را آموزش ببینیم؟

در هر فعالیت مالی شما نیازمند آموزش‌های خاصی هستید و هر کدام از این آموزش‌ها در بخشی خاص به شما کمک می‌کند. برای درک بهتر با یک مثال ادامه خواهم داد. به‌عنوان مثال در بازار ارزهای دیجیتال نیازمند آموزش تحلیل فاندامنتال، تحلیل تکنیکال، مدیریت سرمایه در ارزهای دیجیتال، روان‌شناسی بازار و… هستید. تحلیل فاندامنتال به شما کمک می‌کند ارزشمند بودن یک ارز دیجیتال را مشخص کنید و آن را قیمت گذاری کنید. تحلیل تکنیکال به شما کمک می‌کند که در قیمت و شرایط مناسبی اقدام به معامله کنید. روان‌شناسی بازار برای کنترل احساسات شماست. علت آموزش مدیریت سرمایه، کاهش ریسک معاملات و افزایش سودآوری شما است. مدیریت سرمایه به شما کمک می‌کند که در وهله اول در بازار زنده بمانید و با یک ضرر شدید تمام سرمایه‌ شما از بین نرود. علاوه بر این مورد، مدیریت سرمایه به شما کمک می‌کند که با کمترین ریسک بهترین بازدهی را داشته باشید. در ادامه در مورد اهداف اصلی مدیریت سرمایه بیشتر توضیح خواهیم داد.

اهداف مدیریت سرمایه

احتمالا تا این بخش از مقاله در مورد اهداف مدیریت سرمایه اطلاعاتی را به دست آورده‌اید، اگر بخواهیم این اهداف را به‌صورت خلاصه بیان کنیم، عبارتند از:

• حفظ ارزش سرمایه
• کاهش ریسک‌های موجود
• کسب بهترین بازدهی نسبت به ریسک موجود

این موارد سه هدف اصلی مدیریت سرمایه است. در بخش‌های بعد بیشتر با این اهداف آشنا خواهید شد. 

جایگاه مدیریت سرمایه

مدیریت سرمایه در تمام سازوکار‌های مالی، هم قبل از انجام فعالیت و هم در زمان انجام فعالیت حائز اهمیت است. برای درک بهتر از جایگاه مدیریت سرمایه با یک مثال ادامه خواهیم داد. 

فرض کنید شما قصد دارید که یک مزرعه استخراج ارز دیجیتال ایجاد کنید. ابتدا باید آموزش‌های لازم را در مورد استخراج را فرا بگیرید. حال نوبت به برآورد هزینه و ایجاد یک پلن مشخص رسیده است. اینجا جایگاه مدیریت سرمایه معنا پیدا می‌کند. شما باید بر اساس میزان سرمایه‌، میزان تحمل ریسک و… یک طرح و یا پلن برای اجرای هدف خود داشته باشید. در این بخش مدیریت سرمایه بهتان کمک می‌کند در مورد میزان فضای مورد نظر، دستگاه‌های لازم، شرایط مطلوب برای شما و… تصمیم‌گیری کنید. علاوه بر این موارد در زمان اجرا نیز مدیریت سرمایه کمک‌کننده است و به شما این امکان را می‌دهد که بدون تردید تصمیمات منطقی بگیرید. 

فرض کنید شما ۱۰ میلیارد سرمایه دارید، بنابراین نمی‌توانید تمام این ۱۰ میلیارد را برای تجهیزات و فضا اختصاص دهید، یعنی یک مدیریت سرمایه درست این امکان را به شما نمی‌دهد. شما باید هزینه‌های جاری، هزینه‌ی برق، استهلاک، تعمیرات و… را در نظر بگیرید. علاوه بر این موارد باید مقداری نقدینگی نیز داشته باشید. مدیریت سرمایه درست به شما دید مناسبی در مورد نحوه خرج‌کردن می‌دهد.

در این مثال سعی شد که جایگاه مدیریت سرمایه را برای شما عزیزان توصیف کنیم. علاوه بر این موضوع باید توجه داشت که مدیریت سرمایه فقط مربوط به بورس، فارکس و بازار ارزهای دیجیتال نیست و در تمام فعالیت‌های اقتصادی قابل اجرا است. 

استراتژی‌های مدیریت سرمایه

مدیریت سرمایه بر اساس میزان ریسک‌پذیری افراد متفاوت است، به بیانی دیگر افراد مختلف نیازمند استراتژی‌های مدیریت سرمایه مختلف هستند. از مهم‌ترین استراتژی‌های مدیریت سرمایه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

استراتژی محتاطانه

در این استراتژی مدیریت سرمایه، افراد به دنبال ریسک کمتر و در نتیجه سود کمتر هستند. استراتژی محتاطانه مناسب افرادی است که قصد دارند سرمایه‌گذاری و یا فعالیت اقتصادی با امنیت بالا داشته باشند. در این استراتژی افراد اغلب به دنبال راه‌های کسب درآمد کم‌ریسک مانند سپرده بانکی، صندوق‌های درآمد ثابت، اوراق قرضه و… هستند.

در این استراتژی افراد یک سود حداقلی ولی کم‌ریسک را بدست خواهند آورد.

استراتژی تهاجمی (هجومی)

این استراتژی مدیریت سرمایه مناسب افراد ریسک‌پذیر است. در استراتژی هجومی افراد ریسک بیشتری را برای کسب سود بیشتر می‌پذیرند. این استراتژی نقطه مقابل استراتژی محتاطانه است. به بیانی دیگر استراتژی تهاجمی (Aggressive Investment Strategy) نوعی روش مدیریت سرمایه و یا مدیریت پرتفوی سرمایه‌گذاری است که در آن سهم دارایی‌های پر ریسک بسیار بیشتر است. در استراتژی تهاجمی نیاز به بررسی و مدیریت مداوم است.

استراتژی پوششی

استراتژی پوششی نوعی استراتژی است که بین دو استراتژی محتاطانه و استراتژی تهاجمی قرار می‌گیرد. این استراتژی به سرمایه‌گذاران اجازه می‌دهد که اهداف کوتاه مدت و بلند مدت در سرمایه‌گذاری و یا فعالیت اقتصادی خود داشته باشند. استراتژی پوششی یک روش خاص نیست و می‌توان آن را به مدل‌های گوناگون اجرا کرد.

ریسک چیست؟

وقتی صحبت از مدیریت سرمایه می‌کنیم دو کلمه ریسک و بازدهی بسیار به چشم می‌خورند؛ اما ریسک چیست؟ ریسک به معنی از دست رفتن بخشی از سرمایه است.

انواع ریسک

در هر بازاری ریسک‌ها را می‌توان به دو دسته زیر تقسیم‌بندی کرد:

• ریسک‌های سیستماتیک: این ریسک‌ها در تمام بازار وجود دارد و قابل حذف نیست، مانند ریسک تحریم و…
• ریسک‌های غیرسیستماتیک: این ریسک‌ها در هر بازاری متفاوت هستند و بیشتر به مسائل داخلی فعالیت اقتصادی و یا شرکت وابسته هستند. مانند ضعف مدیریت شرکت و…

حال که با انواع ریسک‌ها آشنا شدیم باید بدانید که هر زمان که از ریسک صحبت می‌کنیم منظور ما جمع دو ریسک سیستماتیک و غیرسیستماتیک است.

چه عواملی در مدیریت سرمایه تاثیرگذار است؟

هر بازار و یا فعالیت اقتصادی نیازمند مدیریت سرمایه و یا مدیریت دارایی است. از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار در مدیریت سرمایه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

– میزان سرمایه اولیه خود را مشخص کنید

میزان سرمایه اولیه یکی از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار در مدیریت سرمایه است. شما باید بدانید که چه مقدار دارایی دارید و بر اساس آن یک نقشه راه برای خود بچینید. فرض کنید دو نفر قصد انجام یک فعالیت اقتصادی مشابه و یا یک سرمایه‌گذاری را دارند. یکی از این افراد سرمایه زیاد و یکی سرمایه بسیار کمی دارد. این دو نفر نقشه راه متفاوت و سبد سرمایه‌گذاری متفاوتی خواهند داشت.

میزان سرمایه اولیه می‌تواند بر روی تصمیم‌گیری‌های شما تاثیر مستقیم بگذارد.

– بازاری که قصد فعالیت در آن را دارید بشناسید

بازاری که قصد فعالیت در آن را دارید، دومین عامل مهم و تاثیرگذار در مدیریت سرمایه است. مدیریت سرمایه در بازار سهام با بازار کریپتو و یا یک فعالیت اقتصادی تفاوت‌ دارد. هر بازار ریسک‌های خاص خود را داشته و همان‌طور که قبلا هم بیان شد، کنترل ریسک یکی از اهداف مدیریت سرمایه است، به همین دلیل است که هر بازار نیازمند مدیریت دارایی خاص خود است.

– ریسک‌های بازار را شناسایی کنید

یکی از عوامل مهم در مدیریت سرمایه میزان ریسک موجود در بازار است. فعالان بازار باید بر اساس میزان ریسک موجود در بازار تصمیمات و استراتژی‌های متفاوتی را اجرا کنند. شناخت ریسک‌‍‌های موجود در هر بازار به شما قدرت پیشبینی‌های لازم را می‌دهد.

– سیستم معاملاتی خودتان را داشته باشید

اگر قصد فعالیت در بازارهای مالی را دارید باید سیستم معاملاتی خاص خود را داشته باشید. افراد و فعالان بازارها مالی باید سیستم معاملاتی خود را با کمک میزان ریسک‌پذیری و اهداف مالی طراحی کنند. سیستم معاملاتی به شما کمک می‌کند که کجا وارد معامله شوید و چه مقداری سرمایه را وارد معامله کنید.

به بیان دیگر سیستم معاملاتی و مدیریت سرمایه شما مکمل همدیگر هستند. شما با روش‌های مدیریت سرمایه یک سیستم معاملاتی را ایجاد می‌کنید و با کمک قواعد و قوانینی که برای این سیستم معاملاتی ایجاد کرده‌اید، به اصول مدیریت سرمایه پایبند خواهید بود.

– حد سود و زیان را برای خود مشخص کنید

حد ضرر و حد سود یکی از پارامترهایی است که باید در معاملات خود رعایت کنید. تعیین حد ضرر و حد سود بر اساس مدیریت سرمایه و بهترین استراتژی معاملاتی مناسب شخص، تعیین می‌شود. تعیین حد ضرر و حد سود یکی از واجبات برای هر معامله‌ای است. شما باید بدانید که اگر کالا، سهام، ارز دیجیتال و… را کی و در چه قیمتی به فروش برسانید. موضوع بعدی آن است که اگر خرید ارز دیجیتال شما وارد ضرر شد تا چه مقدار می‌توانید ضرر را تحمل کنید. پس از تعیین حد ضرر و حد سود باید بر اساس فرمول‌های مدیریت سرمایه مشخص کنید که این معامله را انجام دهید یا نه.

حد ضرر و حد سود یکی از ابزارهایی است که شما باید در معاملات خود از آن استفاده کنید. حد ضرر و حد سود با کمک اصول مدیریت سرمایه به تصمیم‌گیری‌های شما کمک می‌کند که معاملات کم‌ریسک‌تری را انجام دهید.

– هنگام مدیریت سرمایه از تصمیم‌های احساسی اجتناب کنید

تصمیمات احساسی یک از عوامل سمی برای هر فعالیت اقتصادی است. تصمیمات احساسی بر مدیریت سرمایه شما تاثیرگذار خواهد بود و یک تصمیم احساسی و بدون منطق می‌تواند تمام سرمایه شما را به باد دهد.

– سبد سرمایه‌گذاری خود را متنوع کنید

تنوع سبد سرمایه‌گذاری یکی از روش‌های کاهش ریسک در مدیریت سرمایه است، البته این تنوع نباید زیاد باشد که از مدیریت شما فراتر رود. یک سبد سرمایه‌گذاری باید از ۴ الی ۵ سرمایه‌گذاری متنوع تشکیل شود تا ریسک شما را کاهش دهد به‌طوری که زمان کافی برای بررسی هر یک را داشته باشید.

تنوع سبد سرمایه‌گذاری یکی از عوامل تاثیرگذار در تصمیمات و مدیریت سرمایه شما خواهد بود.

فرمول مدیریت سرمایه

فرمول مدیریت سرمایه را می‌توان به‌صورت زیر نوشت:

مدیریت سرمایه = بررسی فرصت‌های سرمایه‌گذاری + بررسی ریسک‌های موجود + تخصیص منابع مالی + تصمیم‌گیری

• بررسی فرصت‌های سرمایه‌گذاری: بررسی فرصت‌های سرمایه‌گذاری شامل بررسی شرایط و بررسی بهترین گزینه‌های سرمایه‌گذاری است.
• بررسی ریسک‌های موجود: در این مرحله شما چند فرصت سرمایه‌گذاری را انتخاب کرده‌اید و باید ریسک‌های آن را بسنجید. در این مرحله تعدادی از فرصت‌های سرمایه‌گذاری که ریسک بالایی دارند، حذف خواهند شد. در این مرحله باید نسبت ریسک به بازده را محاسبه کنید.
• تخصیص منابع مالی: در این بخش شما باید ارزیابی‌های لازم برای تخصیص منابع را انجام دهید. در این تخصیص منابع باید ریسک‌های موجود، وضعیت مالی و شرایط پیش‌ رو را در نظر بگیرید.
• تصمیم‌گیری: این مرحله یکی از مهم‌ترین مراحل است. در این مرحله باید تصمیم خود را بگیرید که آیا می‌توانید این فعالیت اقتصادی را انجام دهید یا نه. آیا نسبت ریسک به بازده مورد قبول است؟ آیا منابع لازم جهت این فعالیت اقتصادی وجود دارد یا نه؟ و…

فرمول محاسبه نسبت بازده به ریسک

در بخش قبل از مفهوم نسبت بازده به ریسک صحبت کردیم؛ نسبت بازده به ریسک از فرمول زیر به دست می‌آید:

نسبت بازده به ریسک = (بازده – نرخ بدون ریسک) / ریسک

در این فرمول صورت کسر بازده – نرخ بدون ریسک است. علت این موضوع آن است که شما باید بازده سرمایه‌گذاری خود را از سودی که می‌توانید بدون ریسک کسب کنید، کم کنید. مثلا انجام یک سرمایه‌گذاری پر ریسک با سود احتمالی ۳۰ درصد و ضرر احتمالی ۲۰ درصد منطقی نیست، زیرا شما می‌توانید با سپرده بانکی، سود ۲۰ درصدی را بدون هیچ ریسکی کسب کنید. پس باید همواره بازده را از سود بدون ریسک کم کنید تا بازدهی خالص به دست آید.

نسبت بازده به ریسک به شما این امکان را می‌دهد که در مورد انجام یک سرمایه‌گذاری و یا فعالیت اقتصادی تصمیم‌گیری کنید.

پرسش و پاسخ

جمع‌بندی

در این مقاله سعی کردیم به زبانی ساده در مورد مفهوم مدیریت سرمایه صحبت کنیم. در این مقاله در مورد موضوعاتی همچون اهمیت مدیریت سرمایه، هدف از مدیریت سرمایه، فرمول مدیریت سرمایه، عوامل مهم در مدیریت سرمایه و… توضیحاتی را به شما عزیزان ارائه دادیم. امیدوارم که این مقاله مورد استفاده شما واقع شود. 

باید توجه داشت که مدیریت سرمایه یک علم است و نمی‌توان در یک مقاله تمام وجه‌های آن را مورد بررسی قرار داد به همین دلیل اگر در مورد مدیریت سرمایه سوالی دارید خوشحال خواهم شد که در بخش کامنت‌ها آن را با من و همکارانم در میان بگذارید. ما در تیم صرافی پول نو در اسرع وقت پاسخگوی شما عزیزان خواهیم بود.