اسپرد چیست؟ آشنایی با اسپرد در ارز دیجیتال

بازارهای مالی و به ویژه ارزهای دیجیتال، مملو از عبارات و اصطلاحاتی است که شاید حتی برخی از ماهرترین افراد هم علی‌رغم حضور طولانی‌مدت در بازار و حتی مواجهه با آن‌ها چیز چندانی درباره ماهیتشان ندانند. یکی از این اصطلاحات اسپرد (Spread) است. علی رغم آشنایی با این مفهوم، گاهی اوقات تریدرها از آن غفلت می‌کنند و همین موضوع، به کاهش سود بالقوه آن‌ها در معاملات منجر می‌شود. در این مطلب از بلاگ پول نو قصد داریم به این موضوع بپردازیم که معنای اسپرد در ارز دیجیتال چیست و چه انواعی دارد و نحوه محاسبه آن چگونه است.

اسپرد در ارز دیجیتال چیست؟

اسپرد (Spread) در ارز دیجیتال تفاوت کمترین قیمتی که فروشنده مایل به پذیرش آن است (قیمت درخواستی یا Ask) و بالاترین قیمتی که خریدار تمایل به پرداخت آن دارد (قیمت پیشنهادی یا Bid) است. به بیانی ساده‌تر، اسپرد به معنای تفاوت یا شکاف بین قیمت سفارش خرید و سفارش فروش است. به‌طور طبیعی در هر بازاری خریداران تلاش می‌کنند دارایی مورد نظرشان را با کمترین قیمت ممکن خریداری کنند و در عوض فروشندگان هم در تلاش هستند آنچه را در اختیار دارند به بالاترین بهای ممکن بفروشند.

قیمت Ask، کمترین قیمتی است که فروشنده حاضر است دارایی خود را با آن بفروشد و Bid بالاترین رقمی است که یک خریدار برای دارایی فروشنده پیشنهاد می‌دهد.

می‌دانیم همواره تفاوت‌های قیمتی در بازار وجود دارد، پس شناخت مفهوم اسپرد چه کمکی به ما می‌کند؟ اسپرد و شکاف قیمتی اطلاعاتی را به ما می‌دهد که بیش از هر ابزار دیگری می‌تواند فضای معاملاتی پیش‌روی ما را روشن‌تر کند. موارد زیر، برخی از دلایل شناخت مفهوم اسپرد هستند:

• هزینه‌ تراکنش‌ها و انتقالات: شاید جالب باشد بدانید که اسپرد در واقع مانند یک هزینه ضمنی و جانبی برای معامله‌گر است؛ بدین معنا که اگر معاملات خود را بخواهد به‌سرعت به سرانجام برساند باید آن را پرداخت کند. بنابراین هر چقدر فاصله اسپرد و شکاف آن تنگ‌تر و کمتر باشد معامله‌گران بیشتری در بازار حضور پیدا می‌کنند و تمایل به خرید و فروش خواهند داشت.
• نقدینگی بازار: یکی دیگر از موضوعاتی که با دیدن اسپرد می‌توان متوجه شد بحث نقدینگی موجود است. بدین معنا که هرچقدر اسپرد کوچک‌تر باشد بازار سلامت بیشتری دارد و خریداران و فروشندگان فعال بیشتری در آن مشغول هستند. در عوض فاصله زیاد اسپرد عملاً نشان‌دهنده یک بازار کم رونق است.
• سود بالقوه: یکی دیگر از دلایل اهمیت و توجه به اسپرد در ارز دیجیتال مفهوم سود است. به‌شکل کلی، افرادی که به‌شکل روزانه یا کوتاه‌مدت معامله می‌کنند اسپرد برایشان اهمیت بیشتری دارد و تأثیر قابل‌توجهی بر سود آن‌ها خواهد داشت. باتوجه‌به اینکه اسپرد بالا می‌تواند هزینه‌های بیشتر روی دستتان بگذارد، کم‌بودن آن به‌معنای سود بیشتر است و شکاف قیمتی اندک برای چنین معامله‌گرانی جذابیت دوچندانی دارد.

به‌طور کلی اسپرد یک مفهوم کلیدی است که شاید در وهله اول چندان مهم و ارزشمند به نظر نرسد، اما می‌تواند تفاوت‌های قابل‌ملاحظه‌ای را در میزان سود و موفقیت معاملات ایجاد کند و به همین دلیل است که باید درباره آن اطلاعات داشته باشید. 

عوامل تاثیرگذار بر اسپرد کدامند؟

مانند سایر عوامل در بازارهای مالی، اسپرد هم متأثر از عوامل گوناگونی مانند نوسان‌های بازار، نقدینگی، حجم معاملات، عرضه و تقاضا، بازه زمانی، اخبار و بازارسازها (Market Makers) ازجمله مواردی هستند که بر این اصطلاح مالی مؤثر هستند.

برای اینکه اطلاعات بیشتری در این زمینه داشته باشید، بد نیست به جزئیات هر کدام نیز اشاراتی داشته باشیم.

نوسان‌های بازار

تلاطم و هیجانات در بازار می‌تواند نقش پررنگی در اسپرد و ایجاد شکافی عمیق‌تر داشته باشد. نوسان‌های شدید در بازارهای مالی، موجب ایجاد ترس و طمع در معامله‌گران می‌شود. به‌عبارتی، در مقاطع زمانی پرتلاطم، شکاف بیشتری میان قیمت‌ها شکل می‌گیرد تا به‌نوعی این ریسک را پوشش دهد و حاشیه امنی برای طرفین معامله ایجاد کند.

نقدینگی

موضوع مهم دیگر، نقدینگی (Liquidity) است. همان‌طور که می‌دانید مفهوم ساده نقدینگی بدین معنا است که شما بتوانید به‌آسانی یک دارایی را بخرید یا بفروشید. به‌عبارت دیگر همیشه برای کالای مورد نظر مشتری دست به نقد وجود داشته باشد. بر همین اساس هر چقدر ارز دیجیتال مورد نظر نقدینگی بیشتری داشته باشد، اسپرد سفارش‌های آن کوچک‌تر خواهد بود و عملاً جریان ثابتی از تبادل میان خریداران و فروشندگان را شکل داده و درعین‌حال اطمینان خاطر بیشتری به تریدرها می‌دهد.

حجم معاملات

موضوع دیگر که به‌نوعی پیوندی با موضوعات پیشین دارد، حجم معاملات است. هر چقدر حجم داد و ستد بیشتر باشد، خریداران و فروشندگان فعال زیادی در بازار حضور دارند و همین شکاف قیمتی یا اسپرد را به کمترین حد ممکن می‌رساند.

با آنکه فعّالیت بازار ارزهای دیجیتال به‌طور مستمر ادامه دارد، گاهی اوقات در بازه‌های خاصی، فعالیت و معاملات (بسته به تفاوت ساعت‌های کشورها)، دستخوش تغییراتی می‌شود. توجه داشته باشید با افزایش معاملات و حضور فعالان بازار، اسپرد نیز به‌طور قابل ملاحظه‌ای کمتر می‌شود و شرایط ایدئال‌تری برای تریدرها به وجود می‌آید.

تقاضای بازار و میزان عرضه

یکی از اصلی‌ترین ارکان اقتصاد یعنی عرضه و تقاضا نقش مهمی در ابعاد اسپرد دارد. با آنکه به‌شکل کلی عرضه اندک تقاضا را افزایش می‌دهد، در معاملات ارزهای دیجیتال مهم است که نسبت و توازن مشخصی میان تقاضا و عرضه وجود داشته باشد. درصورتی‌که هر کدام از این کفه‌های ترازو از تعادل خارج شوند، اسپرد و شکاف قیمتی بیشتر می‌شود.

اخبار و رویدادها

موضوعات مطرح‌شده در نشریات یا شبکه‌های مجازی، بروز حوادث خاصی مانند جنگ یا حتی انتخاب یا برکناری یک چهره مهم در ارزهای دیجیتال، می‌تواند نقش مهمی در حضور و فعالیت تریدرها و درنتیجه کاهش یا افزایش اسپرد داشته باشد. باتوجه‌به اینکه اخبار می‌تواند جو احساسی حاکم بر بازار را به‌سرعت تغییر دهد، اخبار مثبت و منفی به‌شکل بالقوه می‌تواند بر اسپرد مؤثر باشند.

عملکرد بازارسازها

در صورتی که یک صرافی ارز دیجیتال از بازارساز (Market Maker) فعّال استفاده کند، حجم سفارش‌های آن افزایش می‌یابد و در نتیجه همین موضوع، اسپرد آن‌ها هم کمتر خواهد بود و پلتفرم‌ها می‌‌توانند شکاف قیمتی ناشی از نوسان‌های شدید را تا حدی کنترل کنند.

از سوی دیگر، نبود بازارسازهای پویا به‌ویژه برای جفت ارزهای دیجیتال کمترشناخته‌شده و غیرمشهور می‌تواند موجب افزایش قابل‌توجه اسپرد شود.

البته باید توجه داشته باشید نقش بازارسازها کمی خاکستری رنگ است؛ بدین معنا که علاوه بر کنترل شرایط می‌توانند برای کاهش ریسک خود تغییراتی را در اسپرد ایجاد کنند تا ضرر احتمالی‌شان جبران شود.

اسپرد ارز دیجیتال چگونه محاسبه می‌شود؟

اسپرد همان‌طور که پیش‌تر هم توضیح دادیم از تفاوت میان قیمت سفارش خرید و فروش محاسبه می‌شود، به‌شکل زیر:

میزان اسپرد = بالاترین قیمت خرید (Bid) – کمترین قیمت فروش (Ask)

اgبته گاهی اوقات فرمول‌های دیگری نیز برای اسپرد مطرح می‌شود؛ مانند نرخ یا قیمت میانه (Mid-Price) که حاصل جمع Ask و Bid و تقسیم آن‌ها بر عدد ۲ است و گاهی نیز درصد اسپرد را محاسبه می‌کنند که عبارت است از:

درصد اسپرد = (میزان اسپرد/ نرخ میانه) ضربدر ۱۰۰

به‌عنوان مثال، تصور کنید قیمت فروشنده دوج کوین در یک پلتفرم مالی ۰.۴ دلار است، اما بالاترین قیمت پیشنهادی برای خرید آن ۰.۳۸ دلار است. در چنین شرایطی اسپرد ۰.۰۲ دلاری در این میان وجود دارد.

انواع اسپرد در بازارهای مالی

مفهوم کلی و فرمول محاسبه اسپرد در تمامی بازارهای مالی یکسان است. با این حال، فراموش نکنید که در هر کدام از بازارهای مالی انواع مختلفی از اسپرد وجود دارد و بر اساس نوع بازار، بروکرها، صرافی‌ها و بسیاری از موارد دسته‌بندی می‌شوند. اما به‌شکل کلی در بازارهای مالی مانند فارکس ۲ نوع اسپرد ثابت (Fixed) و متغیر یا شناور (Variable or Floating) وجود دارد.

موارد زیر، انواع دیگری از اسپردها هستند:

• اسپرد صفر (Z-Spread)
• اسپرد سواپ (Swap Spread)
• کرک اسپرد (Crack Spread)

در ادامه، انواع اسپرد را با جزئیات بیشتری توضیح داده‌ایم.

اسپرد ثابت

عبارت ثابت یا Fixed در اسپرد به‌معنای ثبات و غیرقابل‌تغییر بودن است. به‌عبارت دیگر در اسپرد ثابت که کارگزاری‌ها یا بروکرها مشخص می‌کنند، خبری از تغییرات و نوسانات اسپرد و تفاوت میان خریدار و فروشنده نیست. این ثابت‌بودن بدین معناست که حتی در شرایط متلاطم و نوسانی نیز تریدرها با میزان مشخصی از اسپرد مواجه هستند و با کاهش یا افزایش نقدینگی تغییری در آن حاصل نمی‌شود. این مدل اغلب برای معامله‌گرانی که هنوز شناخت دقیقی از بازار ندارند، مناسب است.

اسپرد شناور

میزان اسپرد شناور یا متغیر بر اساس شرایط بازار تعیین می‌شود. به‌عبارت ساده‌تر، همزمان با نوسانات در مارکت و برخلاف اسپرد ثابت که با تغییر در مثلاً نقدینگی میزان این پارامتر تغییر نمی‌کرد، اسپرد متغیر می‌تواند با دگرگونی و دریافت هر نوع اخبار مثبت و منفی، نقدینگی، نوسانات و بسیاری از موارد دیگر دستخوش تغییر شود. اسپرد شناور را می‌توان حساس به شرایط بازار و جو روانی حاکم بر آن دانست و طبیعتاً در چنین شرایطی تریدرهای حرفه‌ای‌تر می‌توانند فعالیت کنند.

اسپرد صفر

نوع دیگر از حساب‌ها در بازارهای مالی وجود دارند که با عنوان Z-Spread یا اسپرد صفر شناخته می‌شوند. در این مدل از حساب‌ها بروکر هیچ تفاوتی در اسپرد ایجاد نمی‌کند و درنهایت شما با نرخ یا قیمت میانه معاملات خود را انجام می‌دهید. توجه داشته باشید که منظور از اسپرد صفر بدین معنا نیست که هیچ تفاوتی میان قیمت خریداران و فروشندگان نیست، بلکه بروکر خود نرخی را به آن اضافه نمی‌کند و اسپرد معاملات، اغلب کمتر از سایر پلتفرم‌ها است.

با آنکه بروکر اسپرد صفر را برای خریداران و فروشندگان در نظر می‌گیرد، در نهایت از آن‌ها کارمزد مشخصی دریافت خواهد کرد. جالب است بدانید معامله‌گران کوتاه مدّت (Scalp)، بیشتر به‌دنبال این نوع حساب‌ها هستند.

انواع اسپرد در ارز دیجیتال

در دنیای ارزهای دیجیتال اسپردها به چند دسته مشخص تقسیم می‌شوند که عبارت‌اند از:

• اسپرد ثابت
• اسپرد متغیر
• اسپرد درون صرافی (In-exchange Spread)
• اسپرد میان صرافی‌ها (Inter-exchange Spread)
• اسپرد تقویمی (Calendar Spread)

در ارتباط با اسپرد ثابت و متغیر پیش‌تر توضیحاتی را ارائه کردیم، اما برای شناخت اسپردهای دیگر و ویژگی‌های آن‌ها، بد نیست نگاهی به تعاریف آن‌ها داشته باشیم.

اسپرد درون صرافی

تفاوت قیمت میان Bid و Ask برای دارایی واحد در یک صرافی مشخص، با عنوان اسپرد درون صرافی ((Intra-exchange Spread) شناخته می‌شود.

اسپرد میان صرافی‌ها

در این نوع از اسپرد قیمت میان Bid و Ask در صرافی‌های مختلف برای یک ارز دیجیتال مشخص با یکدیگر متفاوت است. به همین دلیل برخی تریدرها این شکاف قیمت را به‌شکل یک فرصت نگاه می‌کنند و با انجام آربیتراژ از اختلاف قیمت میان آن‌ها کسب سود می‌کنند. به‌عبارت دیگر، ارزی مانند بیت کوین را می‌توان با چند دلار ارزان‌تر در یک صرافی خرید و آن را با قیمت بالاتر در یک صرافی دیگر به خریداران پیشنهاد داد.

اسپرد تقویمی

این نوع از اسپرد مختص معاملات بازار فیوچرز یا آتی بوده و شامل تفاوت قیمت بین قراردادهایی با تاریخ‌ سررسید‌ مختلف است. بسیاری از معامله‌گران از این اسپرد به‌عنوان یک استراتژی معاملاتی استفاده می‌کنند. این استراتژی مبتنی بر نوسان و البته کم‌ریسک است و هنگامی که دگرگونی‌ها در مارکت افزایش پیدا کند، چنین رویکردی می‌تواند سود خوبی را نصیب تریدرها کند.

روش‌های کاهش اسپرد معامله

تا بدینجای کار احتمالاً متوجه شده‌اید که مفهوم اسپرد بخشی طبیعی از معاملات امروزی است و نمی‌توان آن را به‌شکل کلی خوب یا بد دانست. نکته مهم در ارتباط با اسپرد این است که بتوان آن را به‌شیوه‌ای اصولی و درست مدیریت کنیم تا در نهایت معاملات سودآورتری داشته باشیم. از جمله اقداماتی که می‌توان در راستای کاهش اسپرد معاملات انجام داد معامله در حجم‌های بالا، انتخاب بازارهایی با نقدینگی بالا، داد و ستد در زمان اوج معاملات (به‌خصوص برای بازارهایی مانند فارکس)، استفاده از سفارش‌گذاری محدود (Limit Order) و انتخاب صرافی‌هایی با اسپرد کم است. حال سؤال اینجاست که چطور این موارد می‌توانند به کاهش اسپرد کمک کنند، موضوعی است که به‌شکل تک‌به‌تک به آن‌ها می‌پردازیم.

معامله در حجم بالا

انجام معاملات با حجم بالا می‌تواند اسپرد یا تفاوت‌های قیمت کمتری را ایجاد کند و سودآوری را افزایش دهد. از آنجا که سفارش‌های با حجم بالا توجه زیادی را به خود جلب می‌کند، معامله‌گران بیشتری وارد بازار می‌شوند و جریان دادوستدها افزایش یافته و عملاً نقدینگی بالا می‌رود. در چنین شرایطی اسپرد نیز کاهش پیدا می‌کند.

انتخاب بازار با نقدینگی‌های بالا

اشاره کردیم که وجود نقدینگی بالا به‌معنای اسپرد کمتر است. بر همین اساس بازارهای معاملاتی جفت ارزهایی که با نقدینگی بالاتری انجام می‌شوند، به‌معنای حضور پررنگ و فعال معامله‌گران مختلف است، درنتیجه می‌توان انتظار داشت که اسپرد کمتری در این مارکت وجود داشته باشد و معاملات نیز سودآورتر باشد.

خرید و فروش در زمان اوج معاملات

زمانی که خریداران و فروشندگان فعالیت مستمر و بیشتری دارند، بدین معنا است که اسپرد کمتر است؛ چرا که نقدینگی بالا است. بر همین اساس معامله‌گران درصورتی‌که می‌خواهند معاملاتشان اسپرد کمتری داشته باشد بهتر است در تایم‌ها و بازه‌های زمانی که اکثر تریدرها در آن فعالیت می‌کنند معاملات خود را انجام دهند. 

استفاده از سفارش‌های محدود (Limit Order)

سفارش محدود یا اوردر لیمیت هم می‌تواند شما را از شر اسپردهای بالا نجات دهد! بدین معنا که با انتخاب قیمت‌های خرید و فروش مورد نظر خود دیگر درگیر معاملات با شکاف‌های قیمتی زیاد نمی‌شوید. در حقیقت به‌جای فعال‌سازی و استفاده از سفارش بازار (Market Order) می‌توانید با اوردر لیمیت قیمت‌های دلخواهتان را تعیین کنید.

انتخاب صرافی‌هایی با اسپرد کمتر

یکی دیگر از نکات مهم که کنترل آن کاملاً دراختیار شماست، انتخاب صرافی مناسب با اسپرد معقول است. شما می‌توانید با مراجعه به دفتر سفارش‌های صرافی‌های مختلف و بررسی شکاف قیمت‌ها و عمق بازار متوجه شوید که آیا این پلتفرم باتوجه‌به نوع معاملات شما و تفاوت قیمت‌ها گزینه مناسبی برای شما هست یا خیر. داشتن حساب در چند صرافی مختلف می‌تواند به شما قدرت انتخاب بیشتری در انجام معاملات با اسپرد کمتر بدهد.

سوالات متداول