رول آپ (Rollup) در بلاک چین؛ بهترین راه حل مقیاس پذیری؟ شاید!

نخستین بستر قرارداد هوشمند (Smart Contracts)، پردازش هزاران اپلیکیشن غیرمتمرکز (DApp)، در اختیار داشتن بیشترین حجم معاملات NFT و دومین دارایی دیجیتال بزرگ براساس ارزش بازار، تنها گوشه‌ای از دلایل آوازه اتریوم هستند که می‌توانیم از آن‌ها نام ببریم.

علاوه بر موارد مذکور، بیش از ۹۰درصد پروژه‌های DeFi روی بلاک چین اتریوم مستقر شده‌اند. اگر بخواهیم از ویژگی‌های قابل ذکر اتریوم بگوییم، احتمالا نیاز خواهیم داشت تا تمامی مقالات بلاگ پول نو را به آن اختصاص دهیم!

با این حال، مسیر اتریوم هم چندان هموار نبوده و افزایش کاربران این شبکه، رشد روز افزون چالش‌ها را هم در پی داشته است. یکی از مهم ترین و شاید مهم ترین نقص این شبکه، به موضوع مقیاس پذیری (Scalibility) ارتباط دارد.

البته که با انتشار آپدیت مورد انتظار مرج اتریوم، این مشکل و مصرف انرژی شبکه تا حد زیادی برطرف شد امّا علاوه بر تیم توسعه دهنده اتریوم، پروژه‌های لایه ۲ و دیگر بلاک چین‌ها هم برای رفع مشکلات این شبکه تدابیری را اندیشیده‌اند.

یکی از این راه حل‌ها، رول‌ آپ (Rollup) نامیده می‌شود که پروتکل‌هایی مانند پالیگان و آربیتروم از آن استفاده می‌کنند.

در ادامه به شناخت تکنولوژی رول آپ و چنین مفاهیمی می‌پردازیم:

• رول آپ (Rollup) چیست؟
• انواع Rollupها
• رول‌آپ‌ها چگونه کار می‌کنند؟
• پروژه‌های به کار گیرنده Rollup
• و مواردی دیگر!

رول آپ (Rollup) چیست؟

اگر عبارت Rollup را در فرهنگ لغت جستجو کنیم، به عبارت «جمع آوری کردن» بر خواهیم خورد. همین معنی لغوی، رسالت رول آپ‌های بلاک چین‌ را شرح می‌دهد!

به طور کلی، Rollupها دسته‌ای از تراکنش‌های موجود در شبکه (اغلب اوقات شبکه اتریوم) را Roll up (جمع آوری) کرده و آن‌ها را به یک داده واحد تبدیل می‌کنند تا پردازش آن در زمان کمتری انجام شود.

در واقع تراکنش‌ها را از روی زنجیره اصلی (On-Chain) خارج کرده و به بیرون از زنجیره (Off-Chain) هدایت می‌کنند. پس از پردازش این دسته از تراکنش، آن را برای تایید نهایی به لایه اول (L1) ارسال می‌کنند.

دانستیم که به سبب حجم بالای تراکنش‌‌ها، برنامه‌های غیرمتمرکز و کاربران در بلاک چین اتریوم، فضای هر بلاک در این شبکه محدود خواهد بود.

به همین خاطر برای پردازش و تایید نهایی تراکنش‌ها به زمان زیادی نیاز داریم. حال رول‌آپ‌ها می‌توانند با فشرده سازی تراکنش‌ها (Compression)، حجم بار شبکه اتریوم را کاهش دهند و به مقیاس پذیری کمک کنند.

خالق اتریوم یعنی ویتالیک بوترین، اعتقاد دارد که حتی پس از آپدیت مرج و انتشار اتریوم ۲.۰، بلاک چین کماکان استفاده از Rollupها را در دستور کار قرار می‌دهد. لازم به ذکر است که در آپدیت‌های آینده، این بلاک چین از راه حل شاردینگ (Sharding) هم برای مقیاس پذیری استفاده خواهد کرد.

رول‌ آپ‌ها چگونه کار می‌کنند؟

داده‌ (Data)ها و تراکنش (Transaction)ها موارد قابل پردازش در اتریوم هستند. حال رول آپ‌ها از هزینه کارمزد (fee) و هزینه فرصت می‌کاهند و تنها داده‌هایی را پردازش می‌کنند که تراکنش‌ها را شامل می‌شوند. در واقع طوری به کار خود ادامه می‌دهند که در یک بسته از داده‌ها، تعداد قابل توجهی تراکنش وجود دارد که اگر پردازش آن‌ها بر عهده زنجیره اصلی باشد، به زمان قابل توجهی نیاز خواهد بود.

برای درک بهتر ساز و کار رول ‌آپ‌ها، آن‌ها را در دو گروه کلی طبقه بندی می‌کنیم: Optimistic Rollups و ZK-Rollups.

اگر بخواهیم این دو طبقه بندی کلی را ترجمه کنیم، ناچاریم تا از عبارات: رول آپ‌های خوشبین و رول آپ‌های دانش صفر استفاده کنیم که علی رغم ارتباط با مفهوم، شاید چندان مناسب متن نباشند! بنابراین از این پس بیشتر از نام اصلی آن‌ها استفاده خواهیم کرد.

رول آپ‌های Optimistic

رول‌ آپ‌های Optimistic همانند نام خود عمل می‌کنند و به صورت خوشبینانه، فرض را بر این می‌گذارند که تمام داده‌های جمع آوری شده توسط رول ‌آپ‌ها معتبر هستند و فردی برای پنهان کردن یا جعل کردن تراکنش‌های بلاک‌ها تلاش نخواهد کرد.

فراموش نکنید که هدف از انجام این کار، افزایش مقیاس پذیری و تسریع روند تراکنش‌ها بوده و فرض بر معتبر بودن تراکنش‌، به معنای پذیرش کورکورانه آن‌ها نیست! امّا اگر تمام تراکنش‌ها معتبر شمرده شوند، چگونه می‌توان تراکنش‌های جعلی را شناسایی کرد؟

Optimistic Rollupها از راه حل Dispute-Resolution استفاده می‌کنند.

حتما به خاطر دارید که گفتیم تایید نهایی تراکنش‌ها بر عهده زنجیره اصلی بلاک چین خواهد بود. بنابراین هر تراکنشی به شبکه اتریوم ارسال می‌شود و به منظور جلوگیری از ورود بازیگران بد و داده‌های جعلی، شبکه آن را تایید یا رد می‌کند. در صورت جعلی بود تراکنش، هر دو طرف اعضای بلاک که سهامی را در شبکه استیک کرده‌اند، متحمل ضرر خواهند شد.

رول آپ‌های Zero-Knowledge

در آن سوی میدان، ZK-Rollupها را داریم که مکانیزم متفاوتی را به کار می‌گیرند. این رول آپ‌ها بر پایه تکنولوژی Zero Knowledge پایه گذاری شده‌اند. در واقع به کاربران این اجازه را می‌دهند تا بدون ارائه اطلاعات اضافی، یک داده یا موضوع را از نظر ریاضی ثابت کند.

به عنوان مثال، شخصی می‌تواند بدون ارائه کارت شناسایی، نام و ملیت خود را ثابت کند. البته این بدان معنا نیست که در بلاک چین هر چیزی بدون مدرک تایید می‌شود و دال بر ناامنی شبکه‌ها نیست. بلکه هدف از انجام این کار، تسریع روند پردازش فعالیت‌های شبکه خواهد بود.

این رول آپ‌ها مانند یک فیلتر عمل می‌کنند و تنها تراکنش‌های معتبر را پردازش خواهند کرد و در مقایسه با Optimistic Rollups، عملکرد سریع‌تری دارند.

انواع مختلف ZK-Rollupها

متوجه شدیم که ZK-Rollupها پروتکل‌هایی هستند که در خارج از زنجیره اصلی فعالیت می‌کنند و با انجام محاسباتی که به گواه مشخصی نیاز ندارند، تراکنش‌ها را پردازش کرده و برای تایید و اعتبارسنجی نهایی به شبکه اصلی می‌فرستند.

ZK-rollups می تواند هزاران تراکنش را در یک دسته جمع کند و آنها را در پروتکل لایه دوم اجرا کنند. امّا پروتکل‌های ZK هم انواع مختلفی دارند که در ادامه آن‌ها را مورد بررسی قرار خواهیم داد.

• ZK-SNARK

Zero-Knowledge Succinct Non-Interactive Argument of Knowledge (به اختصار ZK-SNARK)، نوعی سیستم پردازش تراکنش است که در آن، تاییدکنندگان تراکنش‌ها را در مجموعه‌های مشخصی انجام می‌دهند و آن را در بیرون زنجیره اصلی تایید می‌کنند.

در تکنولوژی ZK-SNARK، تاییدکنندگان اثبات کنندگان (Prover)ها را مکرراً به چالش می‌کشند و به محض معتبر دانستن تراکنش‌ها، Validity Proof یا اثبات اعتبار را برای لایه اول ارسال می‌کنند.

با استفاده از ZK-SNARKها، اتریوم می‌تواند بار مسئولیت خود را کاهش دهد و به دلیل اندازه کوچک تر Proofها، امکان پردازش تراکنش‌های بیشتر در زمان کمتر فراهم خواهد بود.

همانند بسیاری از اصطلاحات رایج در دنیای کریپتو، عبارت SNARK هم مخفف عبارتی طولانی تر بوده که با ریشه یابی کلمات آن، می‌توان مفهوم آن را بهتر درک کرد:

ZK – مخفف Zero Knowledge یا دانش صفر! بدین معناست که به جز اعتبار تراکنش‌ها به اطلاعات اضافی دیگری نیاز نیست.

S – به کلمه Succinet اشاره دارد که به معنای مختصر یا کوتاه است. این نشان می‌دهد که حجم هر Proof کم بوده که منجر به پردازش سریع و آسان تراکنش ها می‌شود. این ویژگی ZK-SNARKS به اتریوم کمک می‌کند تا تراکنش‌های بیشتری را پردازش کند.

N – حرف ابتدایی عبارت Non-Interactive بوده که معنای غیرتعاملی دارد. در واقع بدین معناست که برای آماده سازی اثبات اعتبار (Validity Proof)، نیازی به تعامل مستقیم با طرفین هر تراکنش و اعضای بلاک نخواهد بود.

ARK: برهان. این بدان معناست که اثبات اعتبار ارائه شده توسط چک کننده (که این تراکنش ها مشروع هستند) صادق است. این بخش حاکی از کیفیت قدرت محاسباتی ZK-SNARKS است.

ZK-SNARK‌ها امنیت و حریم خصوصی تراکنش ها را تضمین می‌کنند. (البته نه همیشه!)

این نوع رول‌آپ‌ها مستعد آسیب پذیری در برابر نوع خاصی از حملات بلاک چینی موسوم به هک کوانتومی (Quantum Attacks) هستند که ویتالیک بوترین هم بدان اشاره کرده است.

• ZK-STARK

استفاده از حروف اختصاری برای نام گذاری تکنولوژی، مختص به ZK-SNARKها نیست و نوع دیگری از رول آپ‌های Zero-Knowledge هم از آن بهره می‌برند. این رول آپ‌ها ZK-STARK نام دارند.

Zero-Knowledge Scalable Transparent Argument of Knowledge (به اختصار ZK-STARK!)، نوعی تکنولوژی رمزنگاری بوده که همانند ZK-SNARKها، فعالیت‌های مربوط به محاسبات تراکنش‌ها را در خارج از زنجیره و بدون آشکارسازی داده‌های ورودی انجام می‌دهد.

شفافیت (Transparency) و مقیاس پذیری (Scalibility) بهتر، موجب شده تا بسیاری این تکنولوژی را نسخه‌ تکامل یافته از ZK-SNARKها قلمداد کنند. عدم بکارگیری سری داده‌های مرجع مشترک (CRS)، به شفافیت ZK-STARKها می‌افزاید. به جای استفاده از CRS، این سیستم‌ به پارامترهایی متکی است که برای تولید و تایید به اجماع عمومی نیاز دارند.

گفتیم که ZK-STARKها مقیاس پذیری بیشتری را هم در اختیار ما قرار می‌دهند. امّا چگونه؟ در این تکنولوژی، زمان مورد نیاز برای تأیید Validity Proofها به طور شبه خطی (Quasilinear) در راستای پیچیدگی محاسبات افزایش می‌یابد. در مقابل، زمان پردازش و محاسبه تراکنش‌ها در ZK-SNARK، به صورت خطی (Linear) با پیچیدگی و حجم داده‌های تراکنش افزایش می‌یابد و با آن رابطه مستقیم دارد.

به عبارتی در مقایسه با ZK-SNARKها، رول آپ‌های ZK-STARK برای اثبات و تأیید مجموعه داده‌های شبکه به زمان کمتری نیاز دارند. این موضوع به بهره وری و اثربخشی بلاک چین‌ها برای پردازش تراکنش‌های حجیم و داده‌های پیچیده کمک خواهد کرد.

همچنین به گفته متخصصان بلاک چین، ZK-STARKها در برابر حملات کوانتومی مصون هستند. این درحالی است که رمزنگاری خم بیضوی (Elliptic Curve Cryptography) که در ZK-SNARK ها به کار می‌رود، در برابر حملات کوانتومی آسیب پذیر هستند.

البته فراموش نکنیم که Proofهای ایجاد شده توسط STARKها، از اندازه بزرگتری برخوردار هستند که پردازش آن‌ها در شبکه اتریوم را دشوار می‌سازد.

پروژه‌های دارای Rollup

نقاط ضعف بلاک چین بزرگ اتریوم باعث شد تا ضرب المثل «عدو شود سبب خیر»، بیش از پیش صدق کند! به چه دلیل؟ در واقع مشکلات اتریوم در برقراری مقیاس پذیری، زمینه مورد نیاز را برای ظهور پروتکل‌های مشکل گشای دیگر فراهم کرد.

حال برخی از رول‌آپ‌های Optimistic بهره می‌برند و برخی‌ هم تکنولوژی‌های Zero Knowledge را مورد بررسی قرار می‌دهند. در هر حال، بد نیست اگر تعدادی از آن‌ها را بشناسیم.

Optimism

آپتیمیزم (OP) یکی از پروتکل‌های لایه دوم بوده که با ماشین مجازی اتریوم (EVM) سازگاری داشته و طوری طراحی شده که بتواند هزاران تراکنش را در خارج از زنجیره اتریوم پردازش کند تا از کارمزد شبکه بکاهد.

در واقع می‌تواند سرعت تراکنش‌های پردازش شده (TPS) در شبکه اتریوم را افزایش دهد. نقطه قابل توجه در رابطه با آپتیمیزم این است که علی رغم پردازش تراکنش‌ها در خارج از زنجیره اصلی، از قابلیت‌های امنیتی شبکه اتریوم بهره می‌برد که امنیت تراکنش‌ها را تضمین می‌کند.

این پروژه در سال ۲۰۱۹ و با هدایت تیم خود متشکل از: کوین هو (Kevin Ho)، جینگلان وانگ (Jinglan Wang) و کارل فلورش (Karl Floresch)، کار خود را آغاز کرد.

همچنین در روز ۳۱ می ۲۰۲۲، توکن این شبکه با نام OP عرضه شد و ۵ درصد از میزان ذخیره این توکن در قالب یک ایردراپ، در اختیار افراد واجد شرایط قرار گرفت. در زمان نگارش این مطلب، میزان ارزش بازار توکن OP به ۵۱۱.۷ میلیون دلار می‌رسد و در جایگاه ۸۸ بزرگترین دارایی‌های کریپتویی بر اساس ارزش بازار (مارکت کپ) قرار دارد.

آربیتروم (Arbitrum)

این راه حل لایه ۲ اتریوم در تاریخ ۳۱ آگوست ۲۰۲۱ توسط کمپانی Offchain Labs منتشر شد. در حال حاضر، استیون گلدفدر (Steven Goldfeder) مدیریت این سازمان را بر عهده دارد.

همانند ماشین مجازی اتریوم (EVM)، آربیتروم هم ماشین مجازی اختصاصی خود را راه اندازی کرده که AVM نام دارد. AVM به توسعه اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز (Dapps) کمک می‌کند و به واسطه سازگاری با EVM، تراکنش‌های میان L1 و L2 را ممکن می‌سازد.

همچنین امکان تغییر شبکه از زنجیره اتریوم به آربیتروم، در کیف پول متامسک امکان پذیر بوده و طبیعتا انجام تراکنش بر بستر آربیتروم مقرون به صرفه‌تر خواهد بود. پلتفرم‌های وان اینچ (۱Inch) و اوپن سی، نمونه‌هایی از پروژه‌های مطرح بوده که از آربیتروم پشتیبانی می‌کنند. همچنین، آربی اسکن بلاک اکسپلورری است که وضعیت آنلاین زنجیره آربیتروم را نشان می‌دهد.

برخلاف آپتیمیزم (OP)، آربیتروم توکن مرجع خود را عرضه نکرده است. با این حال، امکان انجام تراکنش و توسعه برنامه‌های مختلف DeFi بر بستر این شبکه وجود دارد.

لوپرینگ (LRC)

Loopring یکی از پروتکل‌های مقیاس پذیری لایه ۲ بوده که روی بلاک چین اتریوم مستقر شده و با بکارگیری ZK-Rollupها، امکان ایجاد AMMهای توانمند، کم‌ هزینه و غیرمتمرکز را فراهم می‌آورد. لازم به ذکر است که این پلتفرم، رویکردی متن باز (Open Source) دارد.

توسعه دهندگان این پروژه مدعی هستند که به واسطه ارتباط با لایه اول اتریوم، تراکنش‌ها و دارایی‌های کاربران لوپرینگ به طور کامل تضمین شده و کاربران پرداخت‌های خود را با اطمینان تمام انجام خواهند داد.

توکن بومی این پلتفرم LRC نام دارد که به بهبود توان عملیاتی پروتکل کمک می‌کند و عملکردهای متعددی را بهبود می‌بخشد. به عنوان مثال برای راه اندازی یک DEX و استفاده از داده‌های زنجیره‌ای بر بستر این پروتکل، هر کاربر نیاز دارد تا ۲۵۰ هزار واحد LRC را به زنجیره اختصاص دهد.

میزان توکن در گردش (Circulating Supply) ارز LRC به ۱.۲ میلیارد واحد می‌رسد. همچنین حداکثر میزان عرضه (Max Supply) این ارز هم رقمی بالغ بر ۱.۳۷ میلیارد درج شده است.

شیوه تخصیص توکن‌ (Tokenomics) لوپرینگ نیز به شرح زیر است:

• ۸۰٪ سهم تامین کنندگان نقدینگی (LP) در لوپرینگ خواهد بود.
• ۱۰٪ به بیمه گرانی (Insurerها) اعطا می‌شود که سرمایه خود را به صندوق ایمنی بیمه اختصاص می‌دهند.
• ۱۰٪ از ذخیره هم صرف DAO اختصاصی لوپرینگ می‌شود. در واقع DAO تصمیم می‌گیرد که نقدینگی موجود در Loopring به چه فعالیت‌هایی تخصیص یابد. توکن سوزی (Token Burn)، محافظت از زیان، کمک‌های مالی و پاداش‌های بیشتر، نمونه‌هایی از این فعالیت‌ها هستند.

مینا؛ سبک ترین بلاک چین جهان!

در سال ۲۰۱۷، پروتکل Mina توسط تیم O Labs و به مدیریت ایوان شاپیرو (Evan Shapiro) و ایزاک مکلر (Isaac Macler) راه اندازی شد.

برخلاف پلتفرم‌هایی که از آن‌ها گفتیم، مینا (MINA) در زمره بلاک چین‌های لایه ۱ قرار می‌گیرد. مهم ترین ویژگی و وجه تمایز آن، حجم بسیار پایین داده‌های مورد پردازش بوده؛ بدین صورت که حجم کل بلاک چین مینا به ۲۲ کیلوبایت فراتر نمی‌رود. به عبارتی، حجم این بلاک چین با حافظه مورد نیاز برای چند توییت برابری می‌کند!

حفظ حریم خصوصی و تأیید آسان و سریع تراکنش‌ها، مهم ترین اهداف مینا هستند. است. این بلاک چین و Dappهای آن، با اتکا بر تکنولوژی ZK-Rollup بنا شده‌اند.

طبق مطالب موجود در وبسایت رسمی Mina، این پلتفرم zkAppهایی را توسعه داده که تعامل با وبسایت‌های دیگر و شبکه‌های موجود در دنیای واقعی را ممکن می‌سازد. بنابراین کاربران این توانایی را دارند تا اطلاعات موجود در هر وبسایت را به زنجیره انتقال دهند.

بر اساس داده‌های منتشر شده توسط پلتفرم CoinGecko، ارزش بازار توکن بومی شبکه مینا (MINA) به ۸۹۱.۶ میلیون دلار می‌رسد و ۵۶اُمین دارایی کریپتویی باارزش براساس ارزش بازار محسوب می‌شود. همانند اتر (ETH)، این توکن هم از محدودیت عرضه برخوردار نیست. تا کنون بالغ بر ۸۳۵.۲ میلیون توکن MINA در چرخه معاملات وجود دارد.

مزایا و معایب رول آپ‌ها

علی رغم مزایای فراوانی که تکنولوژی‌های غیرمتمرکز در اختیار ما قرار می‌دهند، باید بپذیریم که در برخی زمینه‌ها، بلاک چین و ارزهای دیجیتال نتوانسته‌اند انتظارات ما را آنطور که باید و شاید برآورده کنند. به عنوان مثال در صورت اشتباه در حین وارد کردن داده‌های بلاک چین، امکان اصلاح یا بازیابی دارایی نخواهد بود.

البته که هرچیزی مانند یک شمشیر دو لبه عمل می‌کند و بلاک چین‌ها و رول آپ‌ها هم از این قاعده مستثنی نیستند! پیش تر از قابلیت‌های Rollupها گفتیم و اکنون بد نیست اگر باری دیگر به مزایا و معایب رول آپ‌ها در بلاک چین بپردازیم.

مزایا و معایب Optimistic Rollups

با کاهش محاسبات زنجیره اصلی اتریوم، این رول آپ‌ها قادر خواهند بود تا مقیاس پذیری شبکه را بهبود ببخشند. در جدول زیر به مزایا و معایب آن‌ها آشنا خواهیم شد:

مزایای Optimistic Rollups	معایب Optimistic Rollups
بهبود مقیاس پذیری شبکه بدون ضعف در امنیت و تمرکز زدایی	تاخیر در نهایی سازی تراکنش‌ها به دلیل چالش‌های احتمالی در تضمین امنیت تراکنش‌ها
برقراری شفافیت (Transparency) تراکنش‌ها	اپراتورهای متمرکز (Sequencers) می‌توانند ترتیب تراکنش‌ها را تغییر دهند
سازگاری با EVM و سالیدتی؛ امکان توسعه Dapp روی زنجیره اتریوم	امکان ایجاد بلاک‌ها و تراکنش‌های جعلی در صورت عدم نظارت Nodeها
رویکرد متن باز (Open-Source)	رول آپ‌ها نیاز دارند تا تمام اطلاعات تراکنش‌ها را در زنجیره منتشر کنند که هزینه زیادی در پی دارد
ضد سانسور بودنِ اطلاعات

مزایا و معایب ZK-Rollups

در مقایسه با رول آپ‌های خوشبین، ZK-Rollupها برای پردازش هر تراکنش به اطلاعات کمتری نیاز دارند. بسیاری این شاخصه را ضامن برتری ZK-Rollupها بر Optimistic Rollupها می‌دانند. با این حال، بهتر است مزایا و معایب ZK-Rollups را هم بررسی کنیم.

مزایای ZK-Rollups	معایب ZK-Rollups
تضمین امنیت تراکنش‌ها و جلوگیری از ورود داده‌های نامعتبر ضمن افزایش مقیاس پذیری	دشوار بودن فرایند ساخت رول آپ‌های سازگار با EVM به دلیل پیچیدگی تکنولوژی ZK-Rollups
نهایی سازی (Finlaization) سریع تر در مقایسه با Optimistic Rollups	هزینه زیاد کارمزدها به سبب هزینه بالای تایید و محاسبه Validity Proof
ذخیره سازی داده‌های مورد نیاز برای بازیابی اطلاعات لایه اول (L1)	ملزومات سخت افزاری می‌تواند موجب کاهش تعداد شرکت کنندگان و مرکزیت در شبکه شود
برای حفاظت از دارایی‌ها، کاربران نیازی به اعتبارسنجی زنجیره ندارند	اپراتورهای متمرکز (Sequencers) می‌توانند ترتیب تراکنش‌ها را تغییر دهند
برداشت سریعتر دارایی‌ها در لایه ۲

همانطور که دیدیم، ZK-Rollupها در مقایسه با رول آپ‌های Optimistic سرعت پردازش بالاتری را دارا هستند امّا در مواردی، هزینه بیشتری را هم به همراه خواهند داشت.

نگاهی بر آینده

از مشکلات اتریوم آغاز کردیم و با حلّالان مشکلات اتریوم مطلب را خاتمه دادیم! اکنون ممکن است از خودتان بپرسید که آینده رول آپ‌ها به چه شکل خواهد بود؟

به طور کلی وضعیت رول آپ‌ها در آینده به وضعیت شبکه اتریوم و دیگر زنجیره‌های لایه اول وابسته خواهد بود. همانطور که دیدیم پس از مرج اتریوم و حرکت به سوی الگوریتم اثبات سهام (PoS)، این شبکه تا حد زیادی نواقص خود را در مقیاس پذیری برطرف کرد و همین موضوع، موجب شده تا بسیاری وجود Rollupها را غیرضروری بدانند.

با این حال اگر شاهد توسعه محصولات DeFi و گسترش خرید و فروش NFTها باشیم، احتمالا به رول آپ‌ها هم نیاز بیشتری خواهد بود. حتی برطرف سازی مشکلات اتریوم هم به معنای پایان راه رول آپ‌ها نیست! چرا که این تکنولوژی‌ها می‌توانند با بروزرسانی‌های آتی، به بهبود کیفیت بلاک چین اتریوم و دیگر پروژه‌ها کمک کنند.

در هر صورت، هرگز نمی‌توان آینده را به طور قطعی پیشبینی کرد و شاید تا چند روز دیگر، شاهد صدها اتفاق مختلف و تحولات دیگر در دنیای بلاک چین باشیم!

شما چطور فکر می‌کنید؟ آیا به آینده ZK-Rollupها و «رول آپ‌های خوشبین:)»، خوشبین هستید؟