توکن سوزی چیست؟ چرا و چگونه انجام می‌شود؟

یکی از مهم ترین (شاید هم مهم ترین!) انگیزه سرمایه گذاران برای ورود به بازار کریپتو، چیزی نیست جز افزایش ارزش سرمایه. جا دارد یادآور شویم که این انگیزه محدود به سرمایه گذاران و معامله گران نبوده و تیم‌های پروژه‌های کریپتویی هم آن را لحاظ می‌کنند. همانطور که می‌دانیم، افزایش بی رویه توکن‌های در گردش بازار، نگرانی‌هایی را در رابطه با کاهش ارزش آن دارایی به همراه دارد. به عبارتی این مسئله ریسک تورمی شدن آن ارز را افزایش خواهد داد. امّا راه حل مقابله با این تورم چیست؟ یکی از این راه‌‌ها توکن سوزی نامیده می‌شود.

هر چند هر پروژه‌ای می‌تواند روش‌های متفاوتی را برای مقابله با تورمی شدن دارایی‌های دیجیتال به کار گیرد، اما یکی از استراتژی‌هایی که همواره مورد توجه پروژه‌های مختلفی مانند بایننس کوین یا شیبا اینو قرار گرفته، توکن سوزی (Token Burning) است. اما توکن سوزی چگونه کار می‌کند و چرا انجام می‌شود؟ در مطلب امروز به این پرسش‌ها پاسخ خواهیم داد.

توکن سوزی چیست؟

به فرایند حذف بخشی از توکن‌های در گردش، اصطلاحا توکن سوزی می‌گویند. این اقدام اغلب با ارسال کوین یا توکن‌های یک اکوسیستم به آدرسی نامشخص صورت می‌پذیرد.

این آدرس نامشخص، به کیف پولی تعلق دارد که فاقد کلید خصوصی بوده و جز دریافت دارایی، قابلیت دیگری ندارد. بدین ترتیب، قادر به انتقال رمز ارز مورد نظر نخواهد بود و بدین ترتیب توکن‌های ارسالی، از چرخه خارج شده یا اصطلاحاً سوزانده می‌شود.

با وجود اثربخشی توکن سوزی در حفظ و افزایش ارزش یک ارز، این اقدام نیازمند یک تلاش جمعی است. برای نمونه گاهی اوقات هولدرهای بزرگ یک ارز، نهنگ‌ها و یا اینفلوئنسرهای مشهور در فضای مجازی، به سوزاندن میزان قابل توجهی از ارزها می‌پردازند تا در قیمت آن توکن موثر واقع شوند.

در برخی موارد، Token Burning به صورت مرحله‌ای و پله پله اتفاق می‌افتد. به طوری که گاهی اوقات، چندان محسوس به نظر نمی‌رسد و دارندگان آن ارز از آن باخبر نمی‌شوند.

مانند اتریوم که پس از انجام هر تراکنش، درصدی از کارمزد را می‌سوزاند. با افزایش حجم تراکنش‌ها، این میزان افزایش یافته و در حفظ ارزش اتریوم، اثرگذار خواهد بود.

همچنین، گاهی اوقات اعضای یک اجتماع گسترده به طور همزمان تصمیم به حذف توکن‌ها از چرخه بازار می‌گیرند. در صورت هماهنگی و تعداد بالای اعضای جامعه، این فرایند هم می‌تواند نتایج خوبی را در پی داشته باشد.

توکن سوزی چگونه کار می کند؟

گفتیم که متداول ترین شیوه توکن سوزی، در ارسال توکن‌ها به آدرسی نامشخص خلاصه می‌شود. به طوری که آن دارایی قابل بازگشت نباشد. با این حال، هر پلتفرم کریپتویی می‌تواند برای توکن سوزی ساز و کار مختص به خود را به کار گیرد.

در آوریل سال ۲۰۲۲، شیبا اینو یک پورتال اختصاصی را برای توکن سوزی راه اندازی کرد که از یک رابط کاربری ساده بهره می‌برد. در این پورتال، هر فردی می‌تواند در توکن سوزی مشارکت داشته باشد و در عوض، پاداشی را دریافت کند.

همچنین برخی پروژه‌های کریپتویی مانند بایننس کوین، از یک تابع برای پیشبرد فرایند توکن سوزی استفاده می‌کنند. شاید در نگاه اول، از نام آن متعجب شوید امّا مکانیزم آن بسیار ساده تر خواهد بود! این تابع، مانند یک ماشین عمل می‌کند و هر هولدری می‌تواند از آن استفاده کند. کافیست میزان توکنی که در نظر دارد تا از چرخه خارج کند را به این ابزار اعلام کند.

این سیستم بر پایه قراردادهای هوشمند (Smart Contracts) بنا شده و این قراردادها از میزان موجودی آن هولدر اطمینان حاصل می‌کنند. در صورت تایید، آن میزان توکن از حساب هولدر کسر می‌شود و میزان توکن‌های BNB در گردش، به صورت خودکار به روز خواهد شد.

دلایل انجام توکن سوزی

بی شک برای انجام فعالیت توکن سوزی دلایل و اهداف متعددی وجود دارد. با پیشرفت روزافزون تکنولوژی و دنیای غیر متمرکز، افراد از راه‌های نوآورانه‌تری برای انجام توکن سوزی استفاده می‌کنند. با این حال ممکن است از خودتان بپرسید که این اقدام چه فایده‌ای دارد؟

الگوریتم اجماع PoB

تاکنون بارها به عبارات اثبات کار (PoW) و اثبات سهام (PoS) برخورده‌ایم و می‌دانیم که برای برقراری اجماع، امنیت و اعتبارسنجی تراکنش‌ها، در هر شبکه به کار گرفته می‌شوند. الگوریتم اثبات توکن سوزی (!) یا PoB (Proof of Burn) هم از ساختار مشابهی پیروی می‌کند.

این مکانیزم یک الگوریتم اجماع بوده که به تایید تراکنش‌ها و توکن سوزی‌ها می‌پردازد. همچنین این امکان را برای ماینرها‌ فراهم می‌کند تا بدون اتلاف انرژی، به توکن سوزی بپردازند. در صورت نیاز، PoB می‌تواند به واسطه جستجوگر بلاک‌ (Block Explorer) تایید شود.

مکانیزم PoB می‌تواند در مواردی برای بلاک چین و توکن‌ها موثر باشد.

• به سبب تایید خودکار هر تراکنش، از دستکاری تراکنش‌ها جلوگیری می‌کند.
• کمک به توکن سوزی در عین حفظ فعالیت ماینرها؛ طبق این الگوریتم، ماینرها با سوزاندن بخشی از دارایی‌های خود، قادر به استخراج بلاک‌های جدید خواهند بود.

حفظ ارزش

مهم ترین دلیل توکن سوزی که پیشتر به آن پرداختیم، چیزی نیست جز حفظ ارزش توکن‌ها که با کاهش میزان عرضه میسر می‌شود. با کاهش توکن‌های در گردش، متوسط قیمت ارزهای موجود در چرخه افزایش می‌یابد.

یکی دیگر از مهم ترین دلایل افزایش قیمت یک ارز پس از توکن سوزی، به تبلیغات و رسانه‌های جمعی مرتبط می‌شود. به طوری که با اطلاع رسانی‌های یک اجتماع، طیف گسترده‌تری از افراد برای سوزاندن توکن‌های خود تلاش خواهند کرد.

گاهی اوقات توکن سوزی توسط یک فرد برجسته مانند ویتالیک بوترین (Vitalik Buterin)، می‌تواند جهت بازار را به طور قابل توجهی تغییر دهد. در ادامه بیشتر به داستان شیبا سوزی خالق اتریوم می‌پردازیم!

بهبود و ایجاد تعادل در استخراج

حفظ و بهبود عملکرد یک شبکه هرگز آسان نیست. به همین دلیل برخی افراد، از توکن سوزی برای ایجاد تعادل در فرایند ماینینگ استفاده می‌کنند. اما چگونه؟

پس از ضرب هر توکن جدید، میزان عرضه افزایش می‌یابد و استخراج با سرعت کمتری انجام می‌پذیرد. به همین خاطر، ماینرهای جدید نمی‌توانند به اندازه ماینرهای قبلی از شبکه بهره‌مند شوند. بنابراین برای جلوگیری از اختلال در عملکرد شبکه، پلتفرم‌ها اقدام به توکن سوزی می‌کنند تا میان توکن‌های ضرب شده و از بین رفته تعادل به وجود آید.

در برخی موارد، ماینرها موظف به سوزاندن همان توکن استخراج شده نیستند. در چنین مواقعی، PoB قابل اعمال است و به واسطه آن، شبکه‌ها می‌توانند پاداش‌های مختلفی را در اختیار ماینرها قرار دهند که به عملکرد سالم در شبکه کمک می‌کند.

گسترش اجتماعات کریپتویی

برخی پروژه‌های کریپتویی از حمایت اجتماعات گسترده‌ای از افراد برخوردار هستند. به عنوان مثال، ShibArmy اجتماعی است که در آن، طیف وسیعی از حامیان میم کوین شیبا اینو گرد هم آمده‌اند و از حامیان همیشگی پروژه محسوب می‌شوند.

ShibArmy یا ارتش شیبا، در توکن سوزی‌های مختلف موثر واقع شده و طبق آخرین اطلاعات منتشر شده از این پلتفرم، تاکنون بیش از ۴۱۰ تریلیون واحد SHIB از چرخه بازار خارج شده است.

علاوه بر تسریع فرایند توکن سوزی، این گونه اجتماعات اغلب میزان قابل توجهی از سرمایه خود را به توسعه پروژه‌ها اختصاص می‌دهند. بنابراین افزایش توکن سوزی توسط تیم‌های پروژه یا چنین اجتماعاتی، می‌تواند به سرمایه گذاری بیشتر در پلتفرم‌های کریپتویی بیانجامد.

معایب توکن سوزی

از مزایا و کارکردهای توکن سوزی گفتیم. امّا نباید فراموش کنیم که این فعالیت هم بی نقص نبوده و پیش از انجام آن، باید به نکاتی توجه کرد.

به عنوان مثال اگر برای کسب صلاحیت ماینینگ و با پیروی از الگوریتم (PoB) به توکن سوزی اقدام نمی‌کنید، بهتر است به میزان توکن‌های انتخابی دقت کنید. زیرا در هر صورت، بر روی پورتفولیوی شما موثر خواهد بود. در ادامه به برخی از ریسک‌های توکن سوزی می‌پردازیم.

از دست رفتن دارایی‌ها

متوجه شدیم که که در فرایند Token Burning، دارایی‌ها به آدرس‌های نامشخصی ارسال می‌شوند تا برای همیشه از چرخه بازار خارج شوند. بنابراین، ما دیگر مالک آن کوین‌ها نخواهیم بود.

گاهی اوقات این احتمال وجود دارد که در یک زمان مشخص، شمار زیادی از توکن‌ها را بسوزانیم که در زمان خود این فرایند، ارزش هر کدام به یک سنت هم نمی‌رسد. امّا پس از انجام توکن سوزی گسترده توسط ما و دیگر هولدرها، قیمت آن دارایی افزایش می‌یابد که حسرت ما را در پی دارد!

بنابراین پیش از سوزاندن توکن‌ها، بهتر است قیمت فعلی ارز و شرایط احتمالی آن را در آینده در نظر بگیرید. زیرا پس از تکمیل این فعالیت دیگر امکان بازگشت دارایی شما وجود نخواهد داشت.

همیشه تاثیرگذار نیست

یکی از مهم ترین نکات قابل ذکر در رابطه با توکن سوزی، به میزان توکن‌هایی وابسته است که از چرخه توکن‌ها خارج شده‌اند. به عبارتی، تنها زمانی ثمربخش خواهد بود که در مقیاسی بالا صورت پذیرد. همانند اجتماعاتی که از آن‌ها گفتیم.

برای نمونه، اکنون میزان توکن‌های در گردش شیبا اینو (SHIB) به ۵۸۹ تریلیون می‌رسد. در چنین شرایطی، سوزاندن هزار واحد SHIB آنچنان که باید به چشم نمی‌آید. اگرچه همانطور که اشاره کردیم، شمار توکن‌های سوزانده شده در ۲ سال اخیر به بالغ بر ۴۱۰ تریلیون توکن می‌رسد.

نمونه هایی از توکن سوزی

لازم به ذکر است که توکن سوزی مختص به یک ارز یا بلاک چین خاص نیست و روزانه توکن‌هایی از چرخه خارج می‌شوند. به عنوان مثال از ابتدای پیدایش بیت کوین تا به امروز، بالغ بر ۴ میلیون BTC به طور خواسته یا ناخواسته (وارد کردن آدرس اشتباه) از گردش بازار خارج شده است.

با این حال، تمام توکن سوزی‌ها مانند BTCهای سوزانده شده نیستند و این فرایند در اکثر مواقع با اهداف مشخصی صورت می‌گیرد. در ادامه به مهم ترین نمونه‌های توکن سوزی در پلتفرم‌های مختلف خواهیم پرداخت.

اتریوم و سوزاندن گس فی‌

در ۵ آگوست سال ۲۰۲۱، اتریوم آپدیت EIP-1159 را معرفی کرد. ساز و کار این توکن به شیوه‌ای است که پس از تایید هر تراکنش، به صورت خودکار بخشی از کارمزد آن را می‌سوزاند تا از ایجاد تورم در اکوسیستم اتریوم جلوگیری کند.

همانطور که می‌دانید، بر خلاف بیت کوین، اتریوم از محدودیت عرضه مشخصی پیروی نمی‌کند و میزان ذخیره اترهای موجود در پلتفرم نامحدود است که ریسک‌های تورم را به همراه دارد.

با توجه به میزان تقاضا برای هر بلاک، مقدار توکن سوزی متغیر خواهد بود. از به کار گیری این تکنولوژی تا زمان نگارش این مطلب، بیش از ۲.۶ میلیون واحد ETH در قالب گس فی سوزانده شده و با توسعه الگوریتم EIP-1559، انتظار می‌رود که این رقم هم افزایش یابد.

شیبا اینو؛ معجزه ویتالیک بوترین

همانند کالکشن BoredApeYachtClub که در مقطعی تمام عناوین نشریات را در اختیار داشت، توکن سوزی شیبا هم پای ثابت اخبار کریپتویی محسوب می‌شود!

یکی از مهم ترین پورتال‌های توکن سوزی که در اختیار هولدرهای SHIB قرار دارد، ShibBurn نام دارد که در آوریل ۲۰۲۲ معرفی شد. با این حال، توکن سوزی دومین میم کوین بزرگ بازار به پلتفرم ShibBurn محدود نمی‌شود. چرا که اکوسیستم شیبا اینو برای این فرایند اهمیت ویژه‌ای قائل است.

تقریبا یک سال پس از عرضه اولیه توکن‌های SHIB و در سال ۲۰۲۱، بالغ بر ۵۰ درصد از ذخیره کل شیبا در اختیار خالق اتریوم یعنی ویتالیک بوترین قرار گرفت.

این برنامه نویس جوان، به تنهایی بیش از ۴۰۰ تریلیون SHIB را از چرخه خارج کرد و بخشی از آن را به بنیادهای خیریه مربوط به ویروس کرونا در هند اختصاص داد. در حال حاضر، این میزان دارایی ارزشی معادل ۴ میلیارد دلار دارد.

لازم به ذکر است که این اقدام بوترین چندان هم ساده نبوده و به گفته خود، ناچار شده تا برای ادامه این کار لپتاپ جدیدی را خریداری کند!

بایننس کوین و توکن سوزی خودکار

همانند اتریوم و شیبا، BNB هم از مکانیزم مشخصی برای توکن سوزی استفاده می‌کند. بدین صورت که هر ۳ ماه یک بار، با بخشی از توکن‌های BNB خداحافظی می‌کنیم.

اولین توکن سوزی بایننس کوین در اکتبر ۲۰۱۷ رخ داد که طی آن، ذخیره پلتفرم تقریبا ۰.۵٪ کاهش یافت. این اقدام به صورت خودکار و بر مبنای قیمت لحظه‌ای BNB انجام می‌پذیرد. علاوه بر قیمت ارز، تعداد بلاک‌های ایجاد شده هم از معیارهایی است که میزان BNB سوزانده شده با توجه به آن تغییر می‌کند.

علاوه بر Token Burning که براساس یک برنامه ۳ ماهه انجام می‌شود، بایننس بخشی از کارمزد هر تراکنش را هم می‌سوزاند که از این جهت، به EIP-1559 اتریوم شباهت دارد.

آیا توکن سوزی امری ضروری است؟

توکن سوزی برای پروژه‌های کریپتویی یک ضرورت نیست. امّا همانطور که دیدیم، مزایایی از جمله بهبود فعالیت ماینرها، حفظ ارزش دارایی و ایجاد تعادل در عرضه را در اختیار افراد فعال در آن اکوسیستم قرار می‌دهد.

طبیعتا هر فرد یا اجتماعی به دلیل مشخصی تصمیم به توکن سوزی می‌گیرد. به عنوان مثال، انگیزه سرمایه گذاران از این کار، افزایش ارزش توکن‌های خود خواهد بود.

در مقابل، برخی ماینرها با انگیزه افزایش اثربخشی فرایند استخراج، توکن‌های خود را از چرخه بازار خارج می‌کنند. زیرا این امر موجب کنترل ذخیره ارزهای شبکه می‌شود و گاهی اوقات ممکن است برای بهبود ماینینگ ضروری قلمداد شود.

اگر این مطلب را دوست داشتید،‌ پیشنهاد می‌کنیم مقاله بهترین ارزهای دیجیتال برای سرمایه گذاری در سال ۲۰۲۳ را نیز مطالعه کنید

اکنون نوبت شماست!

علی رغم تاثیر قابل ملاحظه Token Burning در حفظ یا افزایش قیمت یک ارز، نباید فراموش کنیم که ارزش هر دارایی تابع عوامل مختلفی بوده که هر یک به نوبه خود بر قیمت آن تاثیرگذار خواهند بود.

بنابراین اگر تصمیم گرفتید تا در راه کنترل عرضه اکوسیستم کریپتویی مد نظر خود، ارز‌های‌تان را از چرخه خارج کنید، این موضوع را در نظر داشته باشید که این فعالیت می‌تواند موجب تغییراتی در پورتفولیوی کریپتویی شما شود.

با این حال، اکنون نوبت شماست! به نظر شما توکن سوزی می‌تواند موثر واقع شود؟ علاوه بر خارج کردن ارزها (ارز دیجیتال چیست؟) از چرخه بازار، چه عوامل دیگری در تعیین ارزش یک دارایی نقش دارند؟