وایت پیپر بیت کوین چیست؟ و چه اطلاعاتی ارائه می‌دهد؟

غیرممکن است که فردی تا کنون دست کم یک بار نام بیت کوین (BTC) را نشنیده باشد. با این حال، کمتر کسی می‌تواند به این سوال پاسخ دهد:«بیت کوین واقعا چیست؟». وایت پیپر بیت کوین، سندی است که پایه و اساس بیت کوین را از نظر زیرساخت‌های فنی توضیح و اهداف آن را شرح می‌دهد. در این مطلب از بلاگ پول نو، به معرفی جامع وایت پیپر بیت کوین می‌پردازیم.

معرفی وایت پیپر بیت کوین

در ۳۱ اکتبر ۲۰۰۸، فرد/گروه ناشناسی ملقب به ساتوشی ناکاموتو (Satoshi Nakamoto)، سندی را تحت عنوان وایت پیپ بیت کوین (Bitcoin White Paper) منتشر و در آن، بیت کوین را یک سیستم پولی الکترونیکی همتا به همتا ( A Peer-to-Peer Electronic Cash System) معرفی کرد.

به‌طور خلاصه هدف هر وایت پیپر، در مشخص کردن مسئله و ارائه راه‌حل آن خلاصه می‌شود و با ترسیم نقشه‌راه یک پروژه همراه خواهد بود. طبق جزئیات مکتوب در وایت پیپر بیت کوین، هدف اصلی بیت کوین، فراهم کردن زیرساختی برای انجام مبادلات همتا به همتا، بدون دخالت واسطه‌ها (third-party) است.

تاریخچه وایت پیپر بیت کوین

همانطور که بالاتر گفتیم، ۶۴ روز پیش از آغاز کار بلاک چین بیت کوین و در شب هالووین (۳۱ اکتبر ۲۰۰۸)، ساتوشی ناکاموتو وایت پیپر بیت کوین را منتشر و بیت کوین را به‌عنوان یک سیستم مالی الکترونیکی همتا‌به‌همتا معرفی کرد. در تاریخ ۳ ژانویه ۲۰۰۹، اوّلین بلاک شبکه (Genesis Block) بیت کوین ایجاد شد و این بلاک چین فعّالیت رسمی خود را آغاز کرد.

با انتشار رسمی وایت پیپر بیت کوین، گروه‌هایی از حامیان افراطی BTC که با عناوینی چون سایفرپانک‌ها (Cypherpunks) و Bitcoin Maxis، به حمایت از بیت کوین پرداختند.

در واقع با انتشار وایت پیپر بیت کوین در شب هالووین، نام BTC به‌عنوان نخستین ارز دیجیتال غیرمتمرکز در تاریخ جاودانه شد که همین موضوع، مسیر آغاز فعّالیت سایر پروژه‌های بلاک چینی را هموار کرد.

بررسی بخش‌های مختلف وایت پیپر بیت کوین

تا کنون به توضیح کلی مفهوم و بررسی تاریخچه وایت پیپر بیت کوین پرداختیم. اکنون زمان آن رسیده تا بخش‌های مختلف وایت پیپر بیت کوین را زیر ذره‌بین ببریم:

• مقدمه
• تراکنش‌ها در بیت کوین
• Timestamps
• اثبات کار و ماینینگ
• ساختار شبکه بیت کوین
• انگیزه و پاداش
• حریم خصوصی و امنیت

مقدمه (Abstract)

در مقدمه وایت پیپر بیت کوین، ساتوشی ناکاموتو به این موضوع اشاره کرده است که موسسات مالی چه اشکال‌هایی دارند و بیت کوین چگونه با سیستم پرداختی که ایجاد خواهد کرد می‌تواند این مشکلات را رفع کند.

مشکل اصلی موسسات مالی از نظر ساتوشی این بود که مردم برای سرمایه گذاری در موسسات مالی باید به آن‌ها اعتماد می‌کردند. ساتوشی می‌خواست سیستمی ایجاد کند که مردم بدون نیاز به اعتماد (Trustless) به مرجعی و به صورت کاملا اتوماتیک پولی را بفرستند یا دریافت کنند.

کنترل نهادها روی پول نیز، یکی دیگر از نواقص سیستم مالی سنتی بود که ساتوشی از آن یاد کرد. ناکاموتو باور داشت که سیستم‌های مالی سنتی، می‌توانند به عرضه بی‌رویه و بدون پشتوانه پول اقدام کنند که موجب تورم و کاهش ارزش می‌شود. این در حالی است که بیت کوین از محدودیت عرضه برخوردار است و تعداد سکّه‌های آن از ۲۱ میلیون فراتر نخواهد رفت.

تراکنش‌ها در بیت کوین

ساتوشی در بخش تراکنش‌ها به طور کامل توضیح می‌دهد که انتقال بیت کوین در شبکه به چه صورت انجام می‌شود. اگر بخواهیم با یک مثال این بخش را توضیح دهیم می‌توانیم مانند بخش زیر بنویسیم:

فرید دوست من می‌خواهد بیت کوینی را به دوستش سارا ارسال کند. او می‌خواهد بداند روند این اتفاق به چه صورت است و طبق تحقیق او، انتقال بیت کوین مطابق مراحل زیر انجام می‌شود:

1. در مرحله اول فرید آدرس عمومی مقصد و مقدار بیت کوینی که قصد دارد به دوستش سارا ارسال کند را در کیف پول خود وارد می‌کند.
2. مرحله دوم کلید خصوصی کیف پول فرید عملیات را تایید کرده و با امضا کردن تراکنش، انتقال بیت کوین را به مرحله بعد می‌برد.
3. مرحله سوم این انتقال، استخراج بلاک توسط ماینرهاست که برای تایید تراکنش اتفاق می‌افتد.
4. در مرحله چهارم بعد از اینکه ماینر توانست با موفقیت بلاک را استخراج کند و نُودهای بلاک چین تراکنش را تایید کردند، سارا می‌تواند تایید شدن تراکنش را مشاهده کند و بیت کوین را در کیف پول خود مشاهده کند.

برچسب‌های زمانی (Timestamps)

در بخش قبلی مشاهده کردیم که یک تراکنش در بلاک چین به چه صورت اتفاق می‌افتد. اما یک مشکل بزرگ وجود داشت. اینکه ممکن بود یک نفر بیت کوین را به جای یک بار بتواند دو بار برای یک نفر بفرستد. این موضوع می‌توانست باعث شود که کل شبکه بلاک چین با خلاء مواجه شود و ریسک مشکلاتی چون Double Spending را افزایش دهد.

فرض کنید که هر فردی می‌توانست پولی را که دارد هر چند بار که خواست خرج کند. با این اتفاق مسلما همه چیز به هم می‌ریخت و پروژه بیت کوین چیزی به جز یک پروژه شکست خورده به حساب نمی‌آمد.

اما قابلیت تایم استمپ که در وایت پیپر هم معرفی شده برای حل این مشکل درست شده است. تایم استمپ داده‌ای است که در هر بلاک ذخیره می‌شود و عملکرد اصلی آن تعیین لحظه دقیق استخراج و اعتبارسنجی بلاک توسط شبکه بلاک چین است. با استفاده از این روش دیگر امکان این وجود ندارد تا یک بیت کوین دوبار خرج شود.

اثبات کار و ماینینگ

بخش چهارم مربوط به الگوریتمی است که در وایت پیپر بیت کوین از آن به عنوان الگوریتم اثبات کار یاد شده است. این الگوریتم در حقیقت برای کمک به اجرای بخش قبلی ایجاد شده است و نقش مکمل timestamp را بر عهده دارد که امکان استخراج بیت کوین را فراهم می‌کند.

فرآیند الگوریتم اثبات کار در وایت پیپر بیت کوین این‌گونه است:

برای اینکه الگوریتم اثبات کار در بلاک چین اعمال شود یک واحد نانس (Nonce) به بلاک اضافه می‌شود. نانس مخفف عبارت «عددی که فقط یک بار به کار می‌‌رود» (Number only used once) همان متغیری است که پردازش سیستم‌های سخت‌افزاری به دنبال کشف آن هستند. وقتی این عدد به همراه هش بلاک، مجددا هش شوند (Rehash) هش جدیدی می‌سازند که Network Difficulty را تعیین می‌کنند.

ساختار شبکه بیت کوین

در بخش ساختار شبکه بیت کوین، ترتیب مراحل تایید انجام تراکنش‌ها در شبکه بیت کوین آورده شده است:

1. وجود یک تراکنش جدید، به Node ها اطلاع داده می‌شود.
2. تراکنش جدید به یکی از بلاک‌ها انتقال می‌یابد.
3. با اجرای الگوریتم اثبات کار، داده‌های تراکنش به نودها ارسال می‌شود.
4. نودها با کمک timestamp ها درباره تایید یا عدم تایید تراکنش تصمیم‌گیری می‌کنند.

شاید این سوال برای شما ایجاد شود که مگر نودها تراکنش‌ها را تایید می‌کنند؟ پس وظیفه ماینرها چیست؟ در پاسخ باید بگوییم که نسخه اولیه، یک کیف پول بیت کوین نقش‌های کیف پول، Node و ماینر را ایفا می‌کرد. یعنی هر کس به سهم خودش برای تولید بلاک و انتشار بلاک چین به‌صورت برابر تلاش می‌کرده (همان ایده اولیه دموکراسی بیت کوین که هر نفر یک رای دارد) اما به مرور از این حالت فاصله گرفت.

انگیزه و پاداش

ساتوشی ناکاماتو در وایت پیپر گفته که طبیعی است که ماینرها برای کاری که انجام می‌دهند پاداش بگیرند و مزد زحمات خود برای پشتیبانی از شبکه را دریافت کنند. چون آن‌ها علاوه بر هزینه‌ خرید دستگاه، هزینه‌هایی مثل هزینه تامین برق نیز دارند. به خاطر همین هر ماینری که در شبکه بلاک چین یک بلاک جدید را ایجاد کند اولین تراکنش‌های آن شبکه به عنوان پاداش به آن ماینر پرداخت می‌شود. البته منظور از تراکنش در اینجا کارمزد تراکنش است.

این کار علاوه بر اینکه به پیشرفت بیشتر شبکه کمک می‌کند، باعث می‌شود که امنیت شبکه نیز افزایش یابد.

حریم خصوصی و امنیت

امنیت بیت‌کوین بر پایه‌ی ساختار غیرمتمرکز، اصول رمزنگاری و مکانیزم اجماع اثبات کار (Proof of Work) بنا شده است. گستردگی Node هایی که وظیفه اعتبارسنجی شبکه را بر عهده دارند در سراسر جهان، موجب شده تا دستکاری تراکنش‌ها تقریبا غیرممکن باشد.

نفوذ به زیرساخت‌های بیت کوین و دستکاری اطلاعات شبکه، تنها در صورتی ممکن است که یک ماینر بیش از ۵۰% از توان محاسباتی شبکه را در اختیار داشته باشد که این موضوع بسیار دور از ذهن است.

تراکنش‌ها در قالب بلوک‌هایی مرتب و به‌صورت زمان‌دار به زنجیره‌ی بلوکی (بلاک‌چین) اضافه می‌شوند و با استفاده از الگوریتم‌های رمزنگاری امن می‌گردند. همچنین، رویکرد متن باز (Open-Source) شبکه بیت‌کوین باعث می‌شود توسعه‌دهندگان سراسر دنیا همواره کدها را بررسی و بهبود دهند، که این امر مقاومت شبکه در برابر حملات و کلاهبرداری را بیشتر می‌کند.

این روش شامل استفاده از کلید عمومی و کلید خصوصی برای هر کاربر خاص می‌شود که با ایجاد هر کلید عمومی اختصاصی برای هر تراکنش جداگانه به تامین امنیت کاربران کمک شایانی می‌شود.

اهمیت وایت پیپر بیت کوین در دنیای ارزهای دیجیتال

خالق بیت کوین، ساتوشی ناکاموتو، وایت‌پیپر بیت کوین را در ۳۱ اکتبر ۲۰۰۸ منتشر کرد تا این تاریخ، به نقطه‌ آغاز انقلابی در دنیای مالی و فناوری بدل شود. این سند نه‌تنها ساختار فنی بیت کوین را معرفی کرد، بلکه مفاهیم کلیدی مانند پول غیرمتمرکز، بلاکچین، و اعتمادزدایی را برای اولین‌بار به‌صورت علمی و قابل پیاده‌سازی توضیح داد.

تأثیر وایت پیپر BTC بر پروژه‌های بلاکچین دیگر

وایت‌پیپر بیت کوین نه‌تنها آغازگر مسیر بیت کوین بود، بلکه الگویی الهام‌بخش برای توسعه‌دهندگان بلاکچین در سراسر جهان شد. بسیاری از پروژه‌های بلاکچینی مانند اتریوم، لایت‌کوین، دوج کوین، بیت کوین کش و مونرو، از اصول و سازوکارهایی که در این وایت‌پیپر شرح داده شده‌اند استفاده کرده‌اند یا بهبود یافته‌ی آن‌ها را به‌کار گرفته‌اند.

به همین دلیل، تحلیل وایت‌پیپر BTC همچنان یکی از منابع آموزشی و مرجع فنی برای فعالان حوزه رمز ارزها محسوب می‌شود. این تأثیر گسترده باعث شد تا وایت‌پیپر بیت کوین به‌عنوان یکی از مهم‌ترین دستاوردها در تاریخ فناوری بلاکچین شناخته شود.

نقش در پذیرش عمومی بیت کوین

وایت پیپر بیت کوین به چراغ راه افرادی تبدیل شد که در دنیای ناشناخته ارزهای دیجیتال وارد می‌شدند. این سند توانست با افزایش آگاهی عمومی از طریق وایت‌پیپر، پذیرش بیت کوین به‌عنوان یک ابزار پرداخت و ذخیره ارزش در میان کاربران، سرمایه‌گذاران و حتی کسب‌وکارها رشد چشمگیری پیدا کرد. این نقش کلیدی وایت‌پیپر در پذیرش عمومی، آن را به یکی از مؤثرترین اسناد در تحول اقتصاد دیجیتال تبدیل کرده است.

نتیجه‌گیری

در مطلبی که امروز در بلاگ پول نو مطالعه کردید، به بررسی سیر تا پیاز وایت پیپر بیت کوین پرداختیم و از اهمیت آن در تاریخ تکنولوژی و امور مالی گفتیم.

دیدید که وایت‌پیپر بیت کوین با زبان ساده و استدلال فنی دقیق، به درک عمومی از مفهوم “پول دیجیتال غیرمتمرکز” کمک بزرگی کرد. این سند به افراد غیرمتخصص نیز امکان داد تا با مفاهیم پایه‌ای بیت کوین آشنا شوند و اعتماد بیشتری به این فناوری نوظهور پیدا کنند.

به‌عنوان حسن ختام، از شما بابت مطالعه این مطلب و از ساتوشی ناکاموتو بابت انتشار وایت پیپر بیت کوین و تحول در سیستم مالی، تشکر می‌کنیم:)

سوالات متداول