اوراکل چیست؟ آشنایی با پل ارتباطی میان بلاک چین و دنیای واقعی

دنیای غیرمتمرکز، دیفای، بلاک چین، Web3، متاورس، NFT و حتی ایلان ماسک. این‌ها عباراتی هستند که روزانه در نشریات مختلف به آن‌ها بر می‌خوریم. یکی دیگر از این موارد اوراکل است. اما اوراکل چیست؟

تمام ما کم و بیش با مطالبی که از آن‌ها نام بردیم، آشنایی داریم. با این حال، شاید برای اکثریت ما هنوز به اندازه کافی ملموس نباشند و صرفا آن‌ها را در جایگاه دنیای کامپیوتر و کدهای برنامه نویسی قرار دهیم. (البته به غیر از ایلان ماسک!)

علی رغم کاربرد گسترده تکنولوژی بلاک چین و قراردادهای هوشمند، طبیعتا افراد بسیاری هستند که در عملکرد این نوع فناوری‌ها مردد باشند. زیرا انتظار دارند که این دسته از مفاهیم در دنیای واقعی و زندگی روزمره ما هم کاربردی باشند.

اوراکل برای محقق ساختن همین امر وارد میدان شده تا میان دنیای واقعی و دنیای انواع بلاک چین ارتباطی برقرار کند. امّا پیش از آشنایی با اوراکل، بهتر است توضیحاتی از بلاک چین و قراردادهای هوشمند را یادآوری کنیم.

مروری بر مفهوم بلاک چین

احتمالا همانند اکثریت افراد (حتی برخی متخصصین کامپیوتر)، شما هم به واسطه ارزهای دیجیتال با تکنولوژی بلاک چین آشنا شده‌اید. ولی این درحالی است که قابلیت‌های بلاک چین به پشتیبانی از بیت کوین و اتریوم ختم نمی‌شود.

به طور کلی، بلاک چین مانند یک مرجع یا دفتر ثبت اطلاعات عمل می‌کند. این اطلاعات عموما تراکنش‌ها و فعالیت‌هایی هستند که برروی شبکه‌های بلاک چینی انجام می‌پذیرند. نکته قابل توجه درباره بلاک چین، غیرمتمرکز بودن آن است. بدین معنا که اختیارات آن زنجیره میان افراد مختلفی تقسیم شده و تمام افراد امکان دسترسی به داده‌ها را خواهند داشت.

کاربرد بلاک چین به ثبت امور مالی محدود نبوده و در فعالیت‌های مختلفی می‌توان از آن بهره برد. اطلاعات ثبت شده در بلوک‌ها به طور شفاف قابل مشاهده هستند امّا تغییر پذیر نخواهند بود. استیکینگ ارز دیجیتال چیست؟ + آشنایی با بهترین رمز ارزها برای استیک در ۲۰۲۳

آشنایی با بلاک چین‌های اثبات کار و اثبات سهام

بلاک چین چیست به زبان ساده با مثال و تصویر

قراردادهای هوشمند

گفتیم که برای آشنایی با اوراکل، نیاز داریم تا گریزی داشته باشیم بر بلاک چین و قراردادهای هوشمند. از بلاک چین گفتیم و اکنون نوبت آن رسیده تا به مفهومی بپردازیم که اولین بار توسط اتریوم معرفی شد.

همانند قراردادهای بسته شده در دنیای واقعی، در قراردادهای هوشمند هم توافقاتی انجام شده و در شرایط مشخصی، امور توافق شده اجرا می‌شوند. با این تفاوت که در اینجا خبری از کاغذ و قلم نبوده و همه چیز با کدها صورت می‌گیرد!

برای آشنایی کامل با ارکان مهم هر بلاک چین، مقالات قراردادهای هوشمند و نود در بلاک چین برای شما خواهند بود!

به طور خلاصه، قراردادهای هوشمند مجموعه‌ای از برنامه‌هایی هستند که کد نویسی شده و در صورت تطبیق یک امر با شرایط معین، اجرا خواهند شد. امّا بلاک چین‌ها چگونه از اتفاقات دنیای پیرامون ما باخبر خواهند شد؟

اوراکل چیست؟

می‌توانیم از اوراکل به عنوان یک واسطه میان دنیای واقعی و بلاک چین نام ببریم. به بیانی ساده تر، اوراکل‌ها وظیفه دسترسی به اطلاعات موجود در دنیای واقعی و انتقال آن‌ها به قراردادهای هوشمند را بر عهده دارند.

از قابلیت‌های قراردادهای هوشمند به دفعات شنیده‌ایم و روزانه با آن‌ها سر و کار داریم. می‌دانیم که این قراردادها توانایی فعالسازی خودکار و پردازش امور مختلف را دارند.

به عنوان مثال، هنرمندان می‌توانند در هر ساعتی از شبانه روز، NFTهای خود را بر روی بلاک چین اتریوم عرضه کنند.

حتی برخی قراردادهای هوشمند پیشرفته تر، طوری نوشته شده‌اند که افراد از آن‌ها به عنوان ابزاری برای پیشبرد امور مرتب با بیمه استفاده می‌کنند. مثلا در قرارداد قید شده که در صورت آتش سوزی، مبلغ مشخصی به فرد پرداخت شود.

هر چقدر هم که از هوشمندیِ قراردادهای هوشمند بگوییم، آن‌ها به خودی خود توانایی آگاهی از فعالیت‌های دنیای خارجی را نخواهند داشت. اوراکل‌ها اطلاعات غیرقابل دسترس را به بلاک چین منتقل کرده و امور لازم انجام خواهند پذیرفت.

پیشگویی آینده!

شاید عنوان این بخش از مطلب کمی در دید شما عجیب به نظر برسد. ولی بد نیست اگر نگاهی بیاندازیم بر اوراکل در قرن‌ها قبل!

در سالیان دور، افرادی وجود داشتند که آن‌ها را اوراکل می‌نامیدند و مدعی بودند که با ابزارهایی چون گوی شیشه‌ای، توانایی پیشگویی رویدادهای غیرقابل دسترس در آینده را دارا هستند.

احتمالا اکنون متوجه شدید که تعریف اوراکل در قرون وسطی و قرن ۲۱، چندان هم از یک دیگر دور نیستند. چرا که امروز هم اوراکل مسئولیت بررسی داده‌های خارج از کنترل کدهای بلاک چین را بر عهده دارد.

انواع مختلف Oracleها

پس از آشنایی با مفهوم اوراکل، اکنون می‌توانیم انواع مختلف آن‌ها را با یکدیگر بررسی کنیم. برای این موضوع، نیاز داریم تا معیارهای مورد نیاز برای تقسیم بندی اوراکل‌ها را بررسی کنیم.

• منبع اوراکل؛ اطلاعات توسط سخت افزارها به قراردادهای هوشمند منتقل شده یا نرم افزارها؟
• اعتماد؛ به متمرکز یا غیرمتمرکز بودن داده‌ها مرتبط می‌شود.

براساس این دو ویژگی، می‌توانیم اوراکل‌ها را در ۴ گروه بندی کلی قرار دهیم:

۱- اوراکل‌های نرم افزاری

ساز و کار اوراکل‌های نرم افزاری بدین گونه است که در آن، اطلاعات و داده‌های موجود در منابع آنلاین، به بلاک چین و قراردادهای هوشمند منتقل می‌شوند.

وبسایت‌ها، دیتابیس‌های آنلاین و سرورهای مختلف، از جمله منابع آنلاینی هستند که اطلاعات را به اوراکل‌ها انتقال می‌دهند. اوراکل‌های نرم افزاری زمانی به کار ما می‌آیند که نیاز داشته باشیم تا داده‌های آنلاین را برروی زنجیره‌ها اجرا کنیم.

آمار و اطلاعاتی مربوط به ارزش سهام، ساعات ثبت شده ترافیک و تعداد کاربران یک وبسایت، برخی از داده‌هایی هستند که به اوراکل‌های نرم افزاری راه می‌یابند.

۲- اوراکل‌های سخت افزاری

زمانی که یک بلاک چین به داده‌های مرتبط با دنیای بیرونی نیاز داشته باشد، می‌تواند از اوراکل‌های سخت افزاری کمک بگیرد.

به عبارتی دیگر، این نوع از اوراکل‌ها زمانی کاربرد دارند که بخواهیم موارد موجود در دنیای واقعی را در قالب آیتم‌هایی دیجیتالی مشاهده کنیم.

برای نمونه، اگر یک قرارداد هوشمند به دنبال دسترسی به داده‌های مربوط به دستگاه‌های چاپ، دماسنج و سنسورهای الکترونیکی باشد، یک اوراکل سخت افزاری از ابزارهای در دسترس آن خواهد بود.

پیگیری فرایند تولید تا مصرف محصولات کشاورزی را هم می‌توان از جمله کاربردهای این دسته از اوراکل‌ها دانست. به طوری که به کمک اوراکل، ثبت تمامی مراحل عرضه مواد غذایی در قراردادهای هوشمند امکان پذیر خواهد بود.

۳- اوراکل‌های متمرکز

همانطور که احتمالا تا کنون از نام آن‌ حدس زده‌اید، سومین نوع اوراکل‌ها توسط یک عامل مرکزی اداره می‌شود.

اگر بخواهیم دقیق تر بگوییم، تمامی آمار و اطلاعات موجود در اوراکل، توسط تامین کننده و تامین کنندگان مشخصی به شبکه ارائه می‌شود. به همین علت، گاهی ممکن است داده‌های کافی به اوراکل انتقال نیابد.

با توجه به این که اختیارات شبکه در انحصار عده‌ای محدود قرار دارد، همواره خطر انتقال اطلاعات غلط وجود داشته و این احتمال هم وجود دارد که داده‌های منتقل شده مورد رضایت تمام کاربران قرار نگیرد.

۴- اوراکل‌های غیرمتمرکز

برخلاف همتایان متمرکز خود، در این نوع اوراکل‌ها مرجع متمرکزی وجود نداشته و اختیارات اوراکل در دسترس گروهی محدود نخواهد بود.

اکثریت افرادی که از بلاک چین‌های عمومی بهره می‌برند، ترجیح می‌دهند تا از اوراکل‌های غیرمتمرکز استفاده کنند. چرا که اطلاعات از منابع گسترده تری به اوراکل منتقل شده و طبیعتا مورد اطمینان تر خواهند بود.

همچنین، اوراکل‌های غیرمتمرکز می‌توانند مهم ترین نقطه ضعف فناوری اوراکل را جبران کنند. چرا که به لطف تمرکز زدایی و گستردگی داده‌ها، دست بازیگران بد از فعالیت‌ها کوتاه خواهد بود. در ادامه متوجه این موضوع خواهیم شد.

اوراکل‌ها چه مشکلاتی دارند؟

همانند تمام تکنولوژی‌های موجود در دنیای غیرمتمرکز (و البته متمرکز!)، اوراکل‌ها هم نواقص خود را داشته و نمی‌توان آن‌ها را بی عیب و نقص دانست.

تصور کنید اوراکل‌ها اطلاعاتی ناقص، معیوب یا اشتباه را به قراردادهای هوشمند انتقال دهند. در چنین شرایطی نباید از قراردادهای هوشمند انتظار داشته باشیم که به درستی فعالیت خود را ادامه دهند!

اشاره کردیم که قرادادهای هوشمند توسط کدهای مشخصی اجرا می‌شوند. بنابراین، همه چیز به شیوه پردازش کدها بستگی داشته و در صورت انتقال اطلاعات غلط، عملکرد بلاک چین مختل خواهد شد.

توقف، کندی عملکرد شبکه و حتی مشکلات امنیتی، از جمله پیامدهای ورود داده‌های اشتباه به قرارداد خواهند بود.

بنابراین اگر می‌خواهیم که اوراکل‌های ما به ایده‌ آل ترین شکل ممکن اجرا شوند، نیاز داریم که از صحت اطلاعات آن اطمینان حاصل کنیم.

تمرکز زدایی، چاره برخی مشکلات

همانطور که در بخش اختصاصی انواع اوراکل‌ها خاطرنشان کردیم، در اوراکل‌های متمرکز امکان ورود بازیگران بد و اطلاعات غلط یا حتی خطرناک وجود خواهد داشت.

در این شرایط، باید به اوراکلی اعتماد کنیم که در انحصار یک گروه یا شخص نباشد.

می‌دانیم که در هر اوراکل غیرمتمرکز، اختیارات به طور گسترده در میان اجتماع موجود توزیع شده و این بدین معناست که داده‌های منتقل شده به واسطه ما، از اعتبار بالاتری برخوردار خواهد بود. به چه دلیل؟

زیرا اطلاعات موجود توسط جامعه آماری گسترده تری پذیرفته شده و احتمال تغییر داده‌ها کمتر خواهد بود.

مهم‌ترین پروژه‌های مبتنی بر اوراکل

با مفهوم، مزایا و معایب و حتی تاریخچه اوراکل آشنا شدیم. پس از شناخت این مفهوم جذاب، شاید بد نباشد که نمونه‌هایی از پروژه‌های فعال در حوزه اوراکل را بشناسیم.

چین لینک (LINK)

درست مانند اتریوم در زمینه قراردادهای هوشمند، چین لینک(LINK) هم با اختلاف در صدر دنیای اوراکل قرار داشته و به عنوان یکه تاز این عرصه شناخته می‌شود.

این پلتفرم غیرمتمرکز وظیفه اتصال قراردادهای هوشمند به داده‌های خارج از قلمرو بلاک چین و در دنیای واقعی را عهده دار است. در زمان نگارش این مطلب، ارزش بازار چین لینک (LINK) به ۳.۹ میلیارد دلار می‌رسد.

مشابه اکثریت پلتفرم‌های پیشتاز، چین لینک هم همکاری‌هایی را با پروژه‌های متعددی به ثبت رسانده است. در این بین، محصولات DeFi مبتنی بر اتریوم سهم قابل توجهی را به خود اختصاص داده‌اند.

برای آشنایی دقیق تر با ساختار این پروتکل، توکن LINK و شناخت کیف پول‌های مناسب چین لینک، مقاله اختصاصی چین لینک چیست را از دست ندهید.

بند پروتکل (BAND)

با ارزش بازاری معادل ۷۲ میلیون دلار، Band Protocol نزدیک ترین (!) تعقیب کننده چین لینک به حساب می‌آید. همچنین، پروتکل بند رویکردی Cross-Chain یا میان زنجیره‌ای دارد.

به عبارتی، قابلیت سازگاری با دیگر بلاک چین‌ها را داشته و اطلاعات خارج از قراردادهای هوشمند را به آن‌ها انتقال می‌دهد.

به لطف تمرکز زدایی، داده‌های این پروتکل به طور کامل اعتبارسنجی شده و دستکاری یا تغییر آن‌ها وجود نخواهد داشت. سازمان‌های بزرگی از جمله صرافی بایننس، پشتیبانی خود از این پلتفرم را اعلام کرده‌اند.

اوراکل DIA (DIA)

طبق گفته تیم پروژه DIA، این پلتفرم ساختاری Open Source (متن باز) داشته و با پیروی از اوراکل و سازماندهی داده‌ها، کار خود را آغاز کرده است.

DIA عبارتی اختصاری بوده که به Decentralized Information Asset اطلاق می‌شود. شاید دارایی اطلاعات غیرمتمرکز، ایده آل ترین ترجمه‌ای باشد که بتوانیم در مقابل این مفهوم قرار دهیم!

پلتفرم DIA، توسط مجموعه‌‌ای از سهامداران پایه گذاری شده و DIA Labs برروی آن نظارت دارد. به طور خلاصه، می‌توانیم DIA را اکوسیستمی مختص به داده‌های مالی بدانیم و هدف آن را در شفافیت و دسترسی عموم به داده‌ها خلاصه کنیم.

حسن ختامی بر مطلب امروز

احتمالا شما هم پیش تر با کاربرد مفاهیمی چون بلاک چین و قراردادهای هوشمند آشنا بوده و می‌دانستید که به اموری چون جابجایی بیت کوین و اتر محدود نیستند. امّا در رابطه با ورود آن‌ها با دنیای واقعی چطور؟

به لطف اوراکل، قراردادهای هوشمند دیگر یک مفهوم انتزاعی نیست و ما قادر خواهیم بود که در دنیای پیرامون خودمان هم با آن در ارتباط باشیم.

علی رغم ممکن ساختن دسترسی قراردادهای هوشمند به اطلاعات دنیای واقعی، نباید فراموش کنیم که در مواردی، شخص ثالث یا همان اوراکل این امکان را دارد که سهوا (یا حتی عمداً!)، داده‌های اشتباهی را به قرارداد انتقال دهد.

البته اشاره کردیم که در اوراکل‌های غیرمتمرکز، امکان تغییر اطلاعات وجود نداشته و اعتماد سازی میان جامعه گسترده‌ای انجام پذیرفته است.

هر قدر هم که از اوراکل‌ها بگوییم، نباید فراموش کنیم که همانند مفاهیمی چون NFT، قراردادهای هوشمند و حتی رمزارزها، همچنان در مراحل اولیه قرار داشته و برای مشخص کردن عیار آن، طبعا به زمان بیشتری نیاز خواهد بود.

با تمام تفاسیر، مانند همیشه علاقمند هستیم که شما هم دیدگاه خود را با ما به اشتراک بگذارید. آیا تا به حال از اوراکل‌ها استفاده کرده‌اید؟ آینده این پل‌های ارتباطی را چطور ارزیابی می‌کنید؟