آیا رویکرد اثبات ذخیره (Proof-of-Reserve) می‌تواند مانع از سقوط  FTXی دیگر شود؟

در پی فروپاشی صرافی FTX، اعضای برجسته جامعه ارزهای دیجیتال برای جلوگیری از وقایعی این چنینی راه‌حلی شفاف به نام اثبات ذخیره (Proof-of-Reserve) را ارائه کردند.

این رویه‌ای که اخیراً توسط چانگ‌پنگ ژائو (Changpeng Zhao)، مدیرعامل بایننس تأیید شده است، راهی را پیش روی صرافی‌ها می‌گذارد تا در صورت عدم وجود مقررات مشخص، برای کاربران‌شان از شفافیت کافی برخوردار باشند.

همه صرافی‌های ارزهای دیجیتال باید طرح اثبات ذخیره درخت مرکل (Merkle-tree) را اجرا کنند.

بانک‌ها با ذخایر کم کار می‌کنند. اما صرافی‌های کریپتویی نباید این روال را در پیش گیرند. بایننس به منظور ایجاد شفافیت کامل برای کاربرانش به‌زودی اقدام به اجرای این طرح خواهد کرد.

CZ بایننس، ۸ نوامبر ۲۰۲۲

ممیزی اثبات ذخیره (PoR) یک سیستم حسابرسی مستقل است که توسط شخص ثالث انجام می‌شود تا ثابت کند که سازمانی که وجوه کاربران‌شان را نگه‌داری می‌کند، واقعاً همان مقدار وجه را در اختیار دارد.  

این الگوریتم عکسی فوری از تمام موجودی‌های نگهداری‌شده می‌گیرد و آنها را در درخت مرکل جمع می‌کند.

مرکل یک طرح تعهد رمزنگاری است که در آن هر «برگ» یا گره با هش رمزنگاری بلوک داده برچسب‌گذاری می‌شود. کاربرد اصلی این درخت برای تأیید داده‌هایی است که بین رایانه‌ها مدیریت، ارسال یا ذخیره می‌شوند. اگرچه این مفهوم در سال ۱۹۷۹ ابداع شد، اما کاربرد گسترده‌ای در شبکه‌های همتا به همتای بلاک چین (peer-to-peer) پیدا کرد.

پس از گرفتن عکس فوری، حسابرس یک ریشه مرکل به دست می‌آورد: اثرانگشتی رمزدار که ترکیبی از این موجودی‌ها را در زمان گرفتن عکس فوری به‌طور منحصربه‌فرد شناسایی می‌کند.

سپس حسابرس امضاهای دیجیتال تولید‌شده‌ توسط صرافی رمزارز را که مالکیت آدرس‌های زنجیره‌ای را با مانده‌های قابل‌تأیید عمومی ثابت می‌کند، جمع‌آوری می‌کند. در نهایت، حسابرس مقایسه می‌کند و تأیید می‌کند که این موجودی‌ها از موجودی مشتری که در درخت مرکل نشان داده شده است بیشتر است یا با آن مطابقت دارد.

تا کنون پنج صرافی متمرکز (CEX) از جمله Kraken، Bitmex، Coinfloor، Gate.io و HBTC ممیزی‌های اثبات ذخیره خود را تکمیل کرده‌اند. صرافی‌های دیگری چون Binance، OKX، KuCoin، Huobi، Poloniex، Crypto.com، Deribit و Bitfinex نیز از قصد خود برای اجرای این طرح خبر دادند.

روی آوردن به ممیزیِ PoR حرکتی منطقی است و توسط بسیاری از اشخاص در جامعه کریپتو تحسین شده است، زیرا به نظر می‌رسد گامی به سوی یک اکوسیستم رمزنگاری شفاف‌تر باشد. با این روش صرافی‌های متمرکز می‌توانند بدهی‌های هر حساب را در یک دفتر کل عمومی تحت عنوان دارایی‌های خاص ثبت کنند. آنها باید آن را با برچسبی منتشر کنند که فقط صاحبان حساب بتوانند آن را بشناسند و برای عموم ناشناس باشد.

حسن شیخ (Hassan Sheikh)، یکی از بنیانگذاران شرکت سرمایه‌گذاری غیرمتمرکز DAO Maker، می‌گوید PoR جمع‌بندی واضحی از بدهی‌های سررسید که می‌تواند با دارایی‌ موجود تطبیق داده شود، ارائه می‌دهد. او افزود که عملکرد خوب PoR برای مبادلات می‌تواند پرداخت بدهی‌های جعلی را بسیار دشوار کند.

اگر بدهی‌ها جعلی باشند، کاربران می‌توانند علناً پرچم قرمز را بالا ببرند. حتی اگر یک درصد ​​از کاربران به خود زحمت تأیید دهند، برای هر صرافی متمرکز (CEX) غیرممکن است که کاربران در آن دسته یک درصد محتاطانه قرار بگیرند. حساب‌های بزرگ‌تر تقریباً همیشه تأیید می‌شوند، و CEX در بهترین حالت می‌تواند تنها بخش کوچکی از حساب‌های کوچک را قبل از شناسایی، نادیده بگیرد.

به نظر بن شارون (Ben Sharon)، یکی از بنیانگذاران شرکت مدیریت دارایی دیجیتال Illumishare SRG، کلاهبرداران سعی می‌کنند صرف‌نظر از اینکه چقدر مدرک قابل‌اعتماد برای ذخایر وجود دارد، هرگونه حسابرسی را جعل کنند. او اضافه کرد که ممیزی اثبات ذخیره هنوز یک گام قابل اجرا برای بررسی صرافی‌های کریپتویی است، اما کافی نیست و اقدامات دیگری مانند:

داشتن یک ذخیره نقدی جداگانه، یک توکن با پشتوانه دارایی، یا بهتر است بگوییم، داشتن هر دو، علاوه بر گواهی اثبات ذخیره، راه حل بسیار بهتری را به سرمایه‌گذاران ارائه می‌دهد. در نهایت، تنها راه حل، شفافیت کامل است. هنگامی‌که یک صرافی کریپتویی رویکردی کاملاً شفاف دارد، کاربران نباید از اعتماد به دارایی‌های خود هراس داشته باشند.

نشان دادن اثبات ذخایر بدون بدهی معنایی ندارد

در حالی که طرز کار PoR توسط صرافی‌های متمرکز پذیرفته شده است و بسیاری شروع به انتشار داده‌های حسابرسی PoR خود کرده‌اند، هنوز این موضوع وجود دارد که پلتفرم‌های رمزنگاری وجوه خود را بلافاصله پس از گرفتن عکس فوری برای حسابرسی جابه‌جا کنند. Crypto.com اخیراً پس از انتشار ممیزی PoR خود، ۲۸۰۰۰۰ اتر را به آدرس صرافی Gate.io منتقل کرد و به شایعات در مورد صرافی‌های کریپتویی که احتمالاً ممیزی‌های ذخیره خود را جعل می‌کنند، دامن زد. بسیاری از افراد جامعه کریپتو مدعی شدند که صرافی‌ها دارایی‌ها را برای نشان دادن یک دفتر مالی سالم قرض می‌گیرند، اما بلافاصله پس از دریافت عکس فوری، آن‌ها را برمی‌گردانند.

کریس مارشالک (Kris Marszalek)، مدیرعامل صرافی Crypto.com، توضیح داد که انتقال ۴۰۰ میلیون دلاری اتریوم یک اشتباه بوده و قرار بود به کیف پول سرد دیگری ارسال شود، که این بیانیه نیز شک و تردید بیشتری را در این رابطه به وجود آورد.

این انتقال قرار بود یک جابه‌جایی ساده به ذخیرگاه دیگری باشد، اما به یک آدرس صرافی خارجی در لیست سفید ارسال شد. ما با تیم گیت (Gate.io) گفت‌و‌گو کردیم و متعاقباً وجوه به ذخیرگاه ما بازگردانده شد. اکنون فرآیند و ویژگی‌های جدیدی برای جلوگیری از تکرار این اتفاق پیاده‌سازی شده است.

در حالی که برخی از صرافی‌ها در حال ارائه‌ی جزئیات دقیقی از ذخایر خود بر اساس طرح PoR هستند، شرکت‌هایی چون Nexo به‌سادگی یک عکس فوری یک صفحه‌ای از دخایر خود تهیه کرده و اظهار می‌کند که دارایی‌های آنها بیشتر از سپرده‌های مشتریان و در حدود ۳.۲ میلیارد دلار است.

با نگاهی به برخی از ممیزی‌های ذخایر منتشرشده توسط صرافی‌ها، فیلیپ زیمرر (Philipp Zimmerer)، مشارکت‌کننده اصلی در پروتکل مالی غیرمتمرکز Spool.fi، گفت که مسئله اصلی این است که هیچ قانون رسمی برای اینکه دقیقاً چه چیزی یک حسابرسی PoR مناسب محسوب می‌شود، وجود ندارد؛ و چون معیار مشخصی وجود ندارد پس رویه بین مبادلات نیز متفاوت خواهد بود. او توضیح داد:

حتی اگر با حسن نیت‌ترین ایده اجرا شود، اثبات ذخایر باز هم نمی تواند مالکیت انحصاری کلیدهای خصوصی را ثابت کند یا وجوهی را که برای دستکاری در نتیجه حسابرسی قرض گرفته‌شده است، شناسایی کند. به طور کلی، این عمل تنها به همان اندازه قابل اعتماد است که صرافی‌ها و حسابرسان با همین نیت اقدام به اجرای آن کردند، و هرگز اثبات صددرصدی برای چیزی نخواهد بود.

وی همچنین خاطرنشان کرد که نشان دادن دارایی‌ها، بدون نشان دادن بدهی ارزشی ندارد. فقط آنهایی که می‌توان تا حدی به آنها اعتماد کرد، دارندگان مجوز بانکداری داخلی و کاملاً تحت نظارت هستند که تحت بازرسی‌های منظم و کامل شرکت‌های شناخته‌شده و مستقل‌اند. به عنوان مثال، او به صرافی کوین بیس (Coinbase) اشاره کرد که به عنوان یک شرکت سهامی عام، دارایی‌ها و بدهی‌های خود را علنی اعلام می‌کند.

زیمرر همچنین به صرافی کراکن (Kraken) اشاره کرد که ممیزی‌های منظم را انجام می‌دهد و نتایج آن را منتشر و در اختیار عموم قرار می‌دهد.

استفان راست (Stefan Rust)، مدیرعامل شرکت ارائه‌دهنده زیرساخت داده Truflation،  بر این باور است که با توجه به پیاده‌سازی اولیه PoR، به نظر می‌رسد این اولین قدم مثبت رو به جلو باشد، اما برای جلب اعتماد بیشتر و شفافیت بهتر، رویکرد عاقلانه‌تر، نگاه به ترازنامه کلی و نظارت بر بدهی‌ها و در عین حال شفافیت در مورد ذخایر سرمایه است. تنها نشان دادن ذخایر کفایت نمی‌کند، شرکت‌ها باید موارد دیگری را نیز در معرض عموم قرار دهند.

اثبات ذخیره خوب است، اما اثبات بدهی‌ها عالی خواهد بود، و با توجه به اتفاقی که در رابطه با FTX پیش آمد، اجرای این ایده ضروری به نظر می‌رسد. ما باید به بازار و جامعه نه تنها نحوه استفاده از این ابزارها، بلکه مزایای این ابزارها را نیز آموزش دهیم. برای کاربران مهم است که بدانند چرا تمرکززدایی واقعاً بخش مهمی از نه تنها اکوسیستم کریپتو بلکه در آینده مالی و Web3 است.

زمانی که از دان گیوم (Don Guillaume)، رئیس بخش روابط عمومی و ارتباطات  گیت (Gate.io) پرسیده شد که مطمئن‌ترین راه برای حفظ اطلاعات در مبادلات رمزنگاری چیست، گفت: «مقررات. طی چند سال گذشته، ما شاهد گام‌های مثبتی در سراسر جهان از سوی تنظیم‌کننده‌ها برای اطمینان از مبادلات ارزهای دیجیتال بوده‌ایم، و در واقع هر شرکتی که در صنعت کریپتو فعالیت می‌کند، تحت نظارت و پیروی از مقررات قانون است.»

به‌طور کلی، پیامدهای ناشی از سقوط FTX منجر به درخواست‌هایی برای نظارت بیشتر بر بازار ارزهای دیجیتال شده است. در حالی که بازیگران کلیدی بازار همچنان در حال ارائه‌ی نوعی شفافیت برای جلب اعتماد عمومی هستند، کارشناسان معتقدند که نمی‌توان به‌تنهایی به اثبات ذخایر اعتماد کرد.