NFT داینامیک چیست؟ آشنایی بیشتر با توکن‌های غیرمثلی قابل تغییر

شاید اگر ۱۰ سال قبل فردی با ما در رابطه با فروش یک عکس به قیمت چندین میلیون دلار به گفتگو می‌پرداخت، تنها با یک لبخند از کنار وی گذر می‌کردیم.

امّا توکن‌های غیرمثلی (NFT) تحولاتی را در حوزه‌های گوناگون به ویژه هنر ایجاد کردند. به گونه‌ای که برخی هنرمندان توانستند با خلق آثار هنری اعم از نقاشی، درآمدهای چشمگیری را کسب کنند و به طور کلی، NFTها به ما اثبات کردند که تکنولوژی بلاک چین، می‌تواند در زمینه‌هایی غیر از حوزه مالی و معامله‌گری هم کمک حال ما باشد.

حال با توسعه NFTها و ثبت تراکنش‌های چند صد میلیون دلاری در برخی پلتفرم‌های خرید و فروش NFT، اندک اندک به این نتیجه رسیدیم که NFTها هم می‌‌توانند انواع مختلفی داشته باشند(انواع NFT) و حتی در طول زمان، به ایجاد تغییراتی در خود بپردازند. همین نیاز به تغییر، سبب شد تا مفهوم جدیدی به نام ان‌اف‌تی پویا (بخوانید Dynamic NFT!)، در حوزه‌های مرتبط با این توکن‌ها رواج یابد.

در مطلب امروز، به معرفی ان‌اف‌تی‌های داینامیک می‌پردازیم و با نحوه کارکرد آن‌ها، تفاوت آن‌ها با NFTهای ایستا (Static) و ویژگی‌های آن‌ها آشنا می‌شویم. امّا پیش از این که بدانیم NFT داینامیک چیست؟ بد نیست اگر باری دیگر مروری داشته باشیم بر مفهوم کلی NFTها!

توکن غیرمثلی (NFT) چیست؟

توکن غیرمثلی (NFT) نوعی دارایی دیجیتالی منحصربه‌فرد و غیرقابل‌تعویض (Non-Fungible) است که به صورت رمزنگاری‌شده در بلاک چین ایجاد می‌شود. به عبارتی، امکان تبدیل یا تقسیم آن به توکن‌/توکن‌های دیگری وجود ندارد چرا که شناسه منحصربه‌فرد خود را داراست.

نقاشی‌ها، آیتم‌های درون بازی، فایل‌های صوتی اعم از آهنگ و ویدیوهای کوتاه همچون GIFها، از جمله آیتم‌هایی هستند که می‌توانند برای ساخت NFT مورد استفاده قرار گیرند.

NFTهای فیزیکی

جالب است بدانید که حوزه نفوذ ان‌اف‌تی‌ها، به محتواهای دیجیتالی که از آن‌ها یاد کردیم محدود نمی‌شود. بلکه می‌توان دارایی‌های فیزیکی همچون برخی کالاها، آثار هنری همچون مجسمه‌ها، فرش و حتی ظروف سفالی را هم به NFT تبدیل کرد.

به این نوع دارایی‌ها اصطلاحا NFT فیزیکی گفته می‌شود. رویکرد آن‌ها بدین گونه است که یک دارایی در دنیای فیزیکی، آدرس مخصوص به خود را خواهد داشت و آن آدرس ثبت شده در بلاک چین، همواره به آن دارایی فیزیکی متصل خواهد بود.

ان اف تی‌های استاتیک

اغلب ان اف تی‌هایی که در بازارها معامله می‌شوند، رویکردی ایستا (Static) دارند. این بدان معناست که این توکن‌‌ها، با یک استاندارد ثابت و غیرقابل تغییر عرضه (Mint) و با شناسه (ID) اختصاصی خود، در بلاک چین ثبت می‌شوند.

در پست اختصاصی «Mint ان‌اف‌تی چیست؟»، به توضیح اصطلاح مینت (Mint) در حوزه NFT پرداخته‌ایم.

به عبارتی، این توکن‌ها در گذر زمان قابل تغییر نیستند و شرایط خارجی به هرگونه که رقم بخورد، این دارایی‌ها ساختار اصلی خود را حفظ می‌کنند.

حال NFTهای داینامیک رویکردی متفاوت را پیش گرفته‌اند و این قابلیت را دارند که در گذر زمان، خود را با تغییرات خارجی تطبیق دهند. در ادامه به معرفی مفهوم NFT داینامیک می‌پردازیم.

NFT داینامیک چیست؟

می‌توانیم سوال «NFT داینامیک چیست؟» را این گونه پاسخ دهیم:

»توکن‌ غیرمثلی پویا یا Dynamic NFT (dNFT)، نوعی توکن غیرمثلی است که با توجه به داده‌های درون بلاک چین (On-Chain) و خارج از بلاک چین (Off-Chain)، خصوصیات آن در گذر زمان قابل تغییر هستند. این تغییرات در متادیتا (Metadata) اختصاصی توکن ذخیره می‌شوند.»

بسته به کارکرد ان‌اف‌تی، خصوصیات درج شده در متادیتای آن هم متفاوت خواهد بود. به عنوان مثال در متادیتای یک نقاشی که به NFT تبدیل شده، می‌توان مشخصاتی چون رنگ، شکل و آیتم‌های به کار رفته در آن تصویر را مشاهده کرد که در طول زمان قابل تغییر هستند.

از دیگر تفاوت‌های ان‌اف‌تی‌های داینامیک و استاتیک، می‌توان به استاندارد توکن‌های آن‌ها اشاره نمود. بدین صورت که اغلب ان‌اف‌تی‌های استاتیک، از استاندارد ERC-721 و توکن‌های داینامیک، از استاندارد ERC-1155 پیروی می‌کنند.

ان‌اف‌تی‌های داینامیک چگونه کار می‌کنند؟

علی‌رغم رویکردی متفاوت با ان‌اف‌تی‌های استاتیک، عملکرد بنیادین ان‌اف‌تی‌های داینامیک و استاتیک تا حد زیادی مشابه یکدیگر است. چرا که هردو بر بستر بلاک چین و قراردادهای هوشمند فعالیت می‌کنند و غیرقابل‌تعویض (Non-Fungible) بودن، از خصوصیات اصلی آن‌هاست.

با این حال، ان اف تی‌های داینامیک کارکرد مختص به خود را دارا هستند که در ادامه آن را برای شما شرح می‌دهیم.

ان اف تی داینامیک چگونه تغییر می‌کند؟

سازوکار ان اف تی‌ داینامیک را می‌توان بدین گونه توصیف کرد:

• توکن با یک متادیتای مشخص بر بستر اسمارت کانترکت‌ها مینت می‌شود.
• قراردادهای هوشمند اطلاعات خارجی را به وسیله اوراکل‌ (Oracle) دریافت می‌کند.
• توکن به وسیله داده‌های دریافت شده توسط اوراکل ارزیابی می‌شود و طی پروسه Minting، تغییرات لازمه در توکن رمزنگاری می‌شوند.
• در صورت لزوم، به مرور زمان داده‌های ان اف تی توسط اوراکل‌ها یا کاربران تغییر می‌کند.

به طور کلی، اوراکل‌ها را می‌توان نوعی واسطه (Thrid-Party) دانست که با اتصال به یک منبع خارجی همچون دیتابیسی مرکزی در دنیای واقعی، تغییرات لازمه را در ان‌‌اف‌تی‌ها یا هر توکن دیگری ایجاد می‌کنند. در مقاله «اوراکل چیست؟» این موضوع را شرح داده‌ایم و انواع اوراکل‌ها را معرفی کرده‌ایم.

کاربردهای ان‌اف‌تی داینامیک

از جمله کاربردهای NFT داینامیک، می‌توان به گیمینگ، متاورس، نقاشی‌های دیجیتال، آیتم‌های کلکسیونی و حتی بازار املاک اشاره کرد. در ادامه دقیق‌تر به این کاربردها می‌پردازیم:

گیمینگ و متاورس

بخش اعظمی از توکن‌های ERC-1155، در بازی‌های بلاک چینی و محصولات متاورس و وب ۳ کاربرد دارند. بدین صورت که با ارتقای سطح کاراکترها و آواتارهای خود در بازی یا ارتقا/خرید آیتم‌های درون بازی توسط بازیکنان، به صورت خودکار تغییراتی در ویژگی‌های این توکن‌ها ایجاد خواهد شد.

همچنین این نوع ان اف تی‌ها امکان مشارکت بازیکنان در بازی و تعامل مستقیم آن‌ها را به ارمغان می‌آورند و در مواردی، تغییراتی را در سناریو و نحوه پیشبرد بازی ایجاد کنند.

در کنار کاراکترها و آواتارها، می‌توان آیتم‌های دیگری چون کارت‌های بازی را هم به عنوان ان‌افی‌تی داینامیک در نظر گرفت. به عنوان مثال، تصور کنید که شما در یک پلتفرم فوتبالی-کریپتویی مشغول بازی هستید و کارت یکی از بازیکنان فوتبال را در قالب NFT در اختیار دارید و از خوش‌اقبالی شما، آن بازیکن در یک بازی ۳ گل را به ثمر می‌رساند (اصطلاحا هت‌تریک می‌کند!). در چنین موقعیتی، قابلیت‌های کارت ان‌اف‌تی شما بهبود خواهند یافت.

هنر

تعجبی ندارد که زمینه‌های هنری، از پرکاربردترین حوزه‌های ان‌اف‌تی‌های داینامیک به شمار آیند. چرا که به سازندگان توکن‌ها این اجازه را می‌دهند تا بتوانند در ساختار و ویژگی‌های توکن‌ها تغییراتی را ایجاد کنند و در طول زمان، بر شرایط NFTها نظارت داشته باشند.

می‌توان یک نقاشی منظره را به عنوان نمونه در نظر گرفت. بدین صورت که تصویر یک جنگل در فصل بهار رسم شده است. حال با تغییر فصل از بهار به تابستان، تابستان به پاییز و پاییز به زمستان، ویژگی‌های این نقاشی هم می‌توانند تغییر کنند و آرتیست‌ها هم بر آن نظارت خواهند داشت.

معاملات مجازی املاک

درست است! مدتی است که معاملات مجازی املاک و مستغلات (Virtual Real State) در سراسر دنیا به ویژه ایالات متحده رواج یافته‌اند. حال به منظور استفاده بیشتر از بلاک چین در این صنعت، می‌توان روی NFTها حساب کرد.

برای این کار، شاید ان‌اف‌تی‌های استاتیک گزینه چندان مناسبی به نظر نرسند. چرا که با تغییر تدریجی مولفه‌هایی چون قیمت، عمر بنا و حجم معاملات یک منطقه در گذر زمان، به ساختاری منعطف نیاز خواهد بود و ان‌اف‌تی‌های داینامیک، این مزیت را در اختیار ما قرار می‌دهند.

در چنین موقعیت‌هایی، NFTهای داینامیک می‌توانند داده‌ها را با تغییرات خارجی ایجاد شده مطابقت دهند و به به‌روزرسانی جزئیات مورد نیاز مرتبط با املاک بپردازند.

احراز هویت دیجیتال

یکی دیگر از کاربردهای ان اف تی داینامیک، به مدیریت اطلاعات و احراز هویت در پلتفرم‌های دیجیتالی مرتبط می‌شود. به سبب خصوصیت تغییرپذیری این توکن‌ها، امکان استفاده آن‌ها برای ثبت عملکردها و ویژگی‌های درحال تغییر کاربران یک پروژه وجود دارد.

برای نمونه، می‌توان از ان‌اف‌تی‌های داینامیک در حساب‌های کاربران در شبکه‌های اجتماعی استفاده نمود که فعالیت‌ها و تعاملات آن‌ها را در طول زمان رصد و تغییراتی را در وضعیت کاربران ایجاد کند.

نمونه‌هایی از NFT های داینامیک

اگر نگاهی بر گران‌ ترین NFTهای فروخته شده بیندازیم، احتمالا بارها و بارها یک نام را مشاهده کنیم و آن نام چیزی نیست جز Beeple. مایک وینکلمن که با نام Beeple هم شناخته می‌شود، یکی از شاخص‌ترین سازندگان و به نوعی سلبریتی‌های دنیای NFT به حساب می‌آید که بسیاری از ان‌اف‌تی‌های ارزشمند این بازار را طراحی کرده است. یکی از نخستین NFTهای داینامیک هم به Beeple اختصاص دارد.

این ان‌اف‌تی Crossroad نام دارد که پیش از انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده در سال ۲۰۲۰ روانه بازار شد و ساختار آن بدین گونه بود که با توجه به نتایج انتخابات، ویژگی‌های آن دستخوش تغییراتی می‌شد.

جالب است بدانید که پس از انتخاب جو بایدن به عنوان رئیس جمهور آمریکا، این NFT تصویر شکست‌خورده‌ای از دونالد ترامپ را به تصویر کشید.

یکی دیگر از کالکشن‌های NFT داینامیک، مجموعه Crypto Warrior نام دارد که به دارندگان توکن‌ها این اجازه را می‌دهد تا در طول زمان، ویژگی‌ها و قابلیت‌های توکن‌های NFT خود را تغییر دهند.

علاوه بر موارد مذکور، آیتم‌های NFT مجموعه Lamelo Ball هم به عنوان نمونه دیگری از NFTهای داینامیک شناخته می‌شوند که خصوصیات آن‌ها براساس آمار و عملکرد بازیکنان بسکتبال NBA تغییر می‌کند.

علی‌رغم این‌که NFTها (به خصوص NFTهای داینامیک)، نزد بسیاری هنوز یک مفهوم ناشناخته به حساب می‌آیند، پروژه‌های متعددی در این صنعت ایجاد شده‌اند که انتظار می‌رود تا با افزایش نوآوری‌ها و پیشرفت تکنولوژی، شاهد گسترش آن‌ها نیز، باشیم.

مزایا و معایب ان‌اف‌تی داینامیک

بدون شک می‌توان ان‌اف‌تی‌های داینامیک را یک نقطه عطف مهم در حوزه دارایی‌های دیجیتال غیرمتمرکز به حساب آورد. با این حال، نباید از این NFTها انتظار داشت که عملکرد بی‌نقصی را از خود به جای بگذارند و طبیعی است که در کنار مزایا، معایبی هم داشته باشند.

در ادامه مهم‌ترین مزایا و معایب ان‌اف‌تی داینامیک را آورده‌ایم:

به طور خلاصه، ان‌اف‌تی‌های داینامیک (dNFTs)، خدمات مهمی را در اختیار کاربران قرار می‌دهد. دانستیم که حوزه‌های متنوعی از جمله بازی‌های بلاک چینی، املاک، متاورس و وب۳ و هویت دیجیتالی کاربران پروژه‌های مختلف، از موارد استفاده ان‌اف‌تی‌های داینامیک به حساب می‌آیند.

مقایسه NFT دینامیک و استاتیک

در ابتدای مطلب، به شباهت‌ها و تفاوت‌های NFTهای داینامیک و استاتیک اشاره کردیم. با این حال با وجود ساختار کلی مشابه، این دو نوع دارایی از تفاوت‌های دیگری هم برخوردار هستند که در جدول زیر به آن‌ها اشاره نموده‌ایم:

آینده NFT دینامیک چگونه است؟

همانطور که احتمالا تا کنون متوجه شده‌اید، ان‌اف‌تی داینامیک یک ابتکار مهم در حوزه دارایی‌های دیجیتالی به حساب می‌آید. چرا که با قابلیت تغییر در گذر زمان و امکان تعامل کاربران، می‌توان در پروژه‌های متنوع‌تری از آن‌ها استفاده کرد و کمبودهای ان‌اف‌تی‌های استاتیک را جبران می‌نماید.

بدون شک با توسعه قابلیت‌های این NFTها، امکان استفاده گسترده‌تر از این توکن‌ها وجود خواهد داشت و چه بسا در آینده‌ای نه چندان دور، شاهد استقبال بیشتر از آن‌ها در دنیای واقعی هم باشیم.

البته نباید فراموش کرد که علی‌رغم قابلیت‌های متعدد این توکن‌ها، ان‌اف‌تی‌های داینامیک همچنان جزو مفاهیم نوظهور به حساب می‌آیند. همین موضوع، سبب شده تا با وجود پتانسیل بالا، امکان ترسیم چشم‌انداز دقیق این توکن‌ها وجود نداشته باشد. به طور کلی، نباید فراموش کرد که این توکن‌ها همچنان جزو دارایی‌های ریسکی به حساب می‌آیند.