Web 3 یا وب ۳ چیست؟ آشنایی با نسل جدید اینترنت

آیا تا به حال شده به این موضوع فکر کنید که چرا اینترنت در تصرف شرکت‌های بزرگی مانند گوگل، آمازون و … است؟ آیا یک کاربر بدون استفاده از این شرکت‌ها می‌تواند به اطلاعات یا خدماتی در اینترنت دسترسی داشته باشد؟ احتمالا شما نیز این‌گونه سوالات و ابهامات را در ذهن خود دارید. برای جواب دادن به این سوالات باید با وب ۱ (WEB1)، وب ۲ (WEB2) و نهایتاً وب ۳ (WEB3) آشنا شوید. در این مقاله قصد داریم، علاوه بر آشنایی با این سه نسخه از وب در مورد مسائلی همچون ارتباط بلاک چین با وب ۳، مزایای وب ۳ و معرفی پروژه‌های فعال در زمینه وب ۳ صحبت کنیم. اگر قصد دارید در مورد وب ۳ بیشتر بدانید تا انتهای این مقاله با صرافی پول نو همراه باشید. 

بررسی اجمالی وب ۱ و ۲

قبل از اینکه در مورد وب ۳ صحبت کنیم ابتدا باید کمی در مورد Web 1 و Web 2 بیشتر بدانید تا علت به وجود آمدن Web 3 را بهتر درک کنید.

وب ۱ چیست؟

وب ۱ (WEB 1) نسخه اولیه اینترنت بود که از سال ۱۹۹۱ تا ۲۰۰۴ مورد استفاده قرار گرفت. در این نسخه از وب بیشتر افراد، مصرف‌کننده محتوا بودند و تولیدکنندگان معمولا توسعه‌دهندگانی محسوب می‌شدند که وب سایت‌هایی را می‌ساختند. این وب سایت‌ها معمولا اطلاعاتی را در قالب متن یا تصویر ارائه می‌کرد. در این سایت‌ها تعامل مصرف‌کنندگان با تولیدکنندگان محتوا بسیار پایین بود. هدف در این دوره ارائه اطلاعات و اطلاع‌رسانی بود. وب ۱ را می‌توان به‌عنوان یک بستر برای خواندن در نظر گرفت.

وب ۲ چیست؟

وب ۲ (WEB 2) که نسخه فعلی اینترنت محسوب می‌شود، همان اینترنتی است که ما در حال استفاده از آن هستیم. کلمه وب ۲ در سال ۱۹۹۹ برای اولین بار توسط دارسی دی نوچی ابداع شد و پس از آن در سال ۲۰۰۴ برای اولین بار در کنفرانس وب ۲ که بعدها اسم آن به اجلاس وب ۲ تغییر کرد، توسط اوریلی و دیل دوگرتی به شهرتی جهانی رسید. در وب ۲ برای تولید کردن محتوا نیازی نیست که یک توسعه‌دهنده باشید، بلکه برنامه‌ها به‌گونه‌ای ایجاد شده است که هر کس می‌تواند، یک تولیدکننده در وب ۲ باشد. وب ۲ به وب اجتماعی نیز شناخته می‌شود.

مزایا و معایب وب ۲

وب ۲ نسبت به وب ۱ از ویژگی و مزایای بیشتری برخوردار است، از مهم‌ترین ویژگی‌های وب ۲ می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

• مرتب‌سازی و طبقه‌بندی رایگان اطلاعات: وب ۲ به کاربران این امکان را می‌دهد که اطلاعات را به‌صورت دسته‌جمعی بازیابی و طبقه‌بندی کنند.
• ایجاد محتوایی پویا که به نیاز کاربران پاسخ می‌دهد
• تعامل بین صاحبان سایت و کاربران سایت
• وجود APIهای توسعه‌یافته برای استفاده از امکانات یک برنامه اینترنتی

در مورد مزایای وب ۲ صحبت کردیم؛ اما چه معایبی باعث مطرح‌شدن مفهومی به اسم وب ۳ شد؟ از مهم‌ترین معایب وب ۲ می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• در وب ۲ برنامه‌ها و اپلیکیشن‌ها با فروش اطلاعات و تبلیغات درآمد کسب می‌کنند و از این درآمد هیچ منفعتی به کاربران نمی‌رسد.
• در وب ۲ شما هیچ کنترلی بر روی داده‌های خود یا نحوه ذخیره‌ آنها ندارید، اغلب برنامه‌ها، داده‌های کاربران خود را بدون رضایت آن‌ها ردیابی و ذخیره می‌کنند. تمام این اطلاعات توسط یک سازمان یا نهاد کنترل می‌شود.
• کاربرانی که در کشورهایی زندگی می‌کنند که آزادی بیان ندارند، باید همواره نگران پیامدهای منفی در مورد بیانات خود باشند.
• اگر دولت‌ها معتقد باشند که یک نفر مخالف نظر آن‌هاست، می‌توانند به‌راحتی حساب‌های وی را توقیف کنند.
• از آنجا که بانک‌ها نیز الکترونیکی شده‌اند دولت‌ها به‌راحتی می‌توانند به دارایی افراد نظارت و کنترل داشته باشند.
• اگر یک مشکل برای یک سرویس مانند گوگل پیش بیاید، بسیاری از افراد دچار مشکل شده و زندگی آنها مختل خواهد شد.

تمام این مشکلات که اکثر آن‌ها از متمرکز بودن وب ۲ ناشی می‌شود، باعث به وجود آمدن مفهومی به اسم Web 3 شد.

وب ۳ چیست؟

وب ۳ در سال ۲۰۱۴ توسط گوین وود (Gavin Wood) ابداع شد. گوین وود یکی از بنیان‌گذاران اتریوم و شرکت ارائه‌دهنده زیرساخت بلاک چین به نام Parity Technologies است. وی خالق شبکه پولکادات نیز محسوب می‌شود. همان‌طور که در بخش قبلی بیان شد، وب ۲ مشکلات و معایب زیادی به همراه داشت که اصلی‌ترین این مشکلات را می‌توان متمرکز بودن اینترنت دانست. وب ۲ یا اینترنت امروزی تحت سلطه چند شرکت بزرگ مانند گوگل است. وجود این سلطه باعث به وجود آمدن ایده وب ۳ شد. Web 3 را می‌توان یک جایگزین برای اینترنت امروزی دانست که در آن خدمات توسط یک شرکت خاص اداره نمی‌شود، بلکه تمام فرایند‌ها توسط الگوریتم‌های شفاف اداره خواهد شد. با وجود این الگوریتم‌ها همه‌ی افراد با هم برابر هستند و هیچ فردی نسبت به دیگران برتری ندارد. وب ۳ هنوز در اوایل راه به سر می‌برد و مسیر طولانی برای رسیدن به اهداف خود دارد.

بلاک چین و وب ۳

بستر قرارگیری وب ۳ بلاک چین یا مجموعه از گره‌ها (سرورها) غیرمتمرکز خواهد بود. همان‌طور که بیان شد، مشکل اصلی وب ۲ تمرکز و تسلط شرکت‌ها بر این حوزه است. این مشکل با قرارگیری وب ۳ بر روی بلاک چین قابل حل خواهد بود. از ویژگی‌های اصلی بلاک چین می‌توان به غیرمتمرکز بودن، شفاف بودن و غیرقابل تغییر بودن اطلاعات اشاره کرد.

مزایا و معایب Web 3 چیست؟

قبل از اینکه در مورد ویژگی‌های وب ۳ صحبت کنیم، بهتر است، متذکر شویم که این تکنولوژی هنوز در ابتدای راه است و ممکن ویژگی‌هایی که برای این نسل از اینترنت متصور می‌شوند، هنوز به طور کامل به مرحله اجرا نرسیده باشند.

ویژگی‌های Web 3:

– قابلیت تایید اطلاعات (Verifiable)

همان‌طور که می‌دانید، تایید صحت اطلاعات در فضای رسانه و اینترنت امروزی کاری بسیار سخت محسوب می‌شود. تعدادی از اطلاعات در وب ۳ با کمک اعتبار سنج‌ها یا ماینرها که در شبکه بلاکچین قرار دارند، تایید و ثبت می‌شوند. این اطلاعات غیر قابل تایید هستند. به همین دلیل می‌توان با کمک این اطلاعات صحت برخی از وقایع را بررسی و تایید کرد.

– Trustless

در وب ۳ دیگر نیازی نیست که به افراد اعتماد کنید. همان‌طور که بیان شد، بستر وب ۳، بلاکچین است و این موضوع باعث خواهد شد، برای کارهایی مانند خرید یا فروش دیگر نیازی نباشد، به‌طرف مقابل اعتماد کنید. وجود قراردادهای هوشمند و الگوریتم‌های شفاف در وب ۳ باعث خواهد شد، دیگر نیازمند اعتماد کردن به دیگران برای معاملات خود نباشیم.

– توزیع شده (Distributed)

پراکنده شدن سرورها و نبود یک سرور مرکزی باعث خواهد شد که قدرت در دست افراد توزیع شود و افرادی بر دیگران برتری نداشته باشند.

– مستقل (Stateful)

همان‌طور که می‌دانید، وب ۲ یک اینترنت متمرکز است و این موضوع باعث شده است که بسیاری از موضوعات را تحت تاثیر قرار بدهد. به طوری که دولت‌ها و شرکت‌ها خواسته خود را به مردم دیکته می‌کنند. اما وب ۳ این‌گونه نخواهد بود؛ زیرا وب ۳ بر اساس الگوریتم‌های شفاف عمل خواهد کرد و در این فضای شفاف دولت‌ها قدرتی برای تحمیل خواسته‌های خود به مردم نخواهند داشت و کل شبکه وب ۳ بر اساس تصمیم اکثریت حرکت خواهد کرد.

– پرداخت‌های بومی (Native payments)

وجود کریپتوکارنسی برای وب ۳ بسیار کمک‌ کننده است. در وب ۲ پرداخت‌ها با ابزارهای کمکی مانند درگاه‌های پرداخت انجام می‌شود؛ اما در وب ۳ افراد می‌توانند به‌راحتی و بدون ابزارهای کمکی پرداخت‌های خود را انجام دهند و دیگر نیاز به سازمانی برای انجام این پرداخت‌ها نیست. وجود سازمان و نهادهایی برای پرداخت با توجه به متمرکزبودن این سازمان‌ها، باعث به وجود آمدن مشکلاتی که قبلا بیان شد، می‌شود.

معایب وب ۳:

وب ۳ در ابتدای راه است به همین دلیل هنوز بسیار زود است که در مورد معایب وب ۳ نظر داد. بعضی از کارشناسان عدم وجود یک سیستم کنترل‌کننده را باعث هرج و مرج می‌دانند. این افراد دلیل خود را این‌گونه بیان می‌کنند: در سیستم‌هایی که کنترل و نظارتی بر آن نباشد، بعضی از افراد به‌راحتی می‌توانند، اعمالی خلاف قانون انجام دهند. به‌عنوان مثال افراد به‌راحتی می‌توانند محتوای نامناسبی را در این فضا قرار دهند و هیچ سازمان یا نهادی با وی برخورد نخواهد کرد. برخورد بر اساس نظر اکثریت نیز بسیار زمان‌بر خواهد بود. 

وب ۳ و برنامه‌های غیرمتمرکز (dApp)

برنامه‌های غیرمتمرکز یا همان DAPPها را می‌توان یک نسخه کوچک از وب ۳ که توسعه‌دهندگان قصد ایجاد آن را دارند دانست. برنامه‌های غیرمتمرکزی که امروزه با آنها آشنایی داریم، ترکیبی از بلاک چین و سرورهای متمرکز است؛ یعنی DAPPها بر خلاف اسمشان به‌صورت کامل غیرمتمرکز نیستند و تیم توسعه‌دهنده در بعضی از امور می‌تواند وارد عمل شده و نظر خود را به دیگران تحمیل کند. با توجه به این موضوع می‌توان برنامه‌های غیرمتمرکز فعلی را یک نسخه بسیار کوچک از وب ۳ دانست. باید توجه داشت که وب ۳ یک مفهوم بسیار بزرگ‌تر نسبت به برنامه‌های غیرمتمرکز است.

Web 3 و ارزهای دیجیتال

همان‌طور که می‌دانید، ارزهای دیجیتال نیز بر بستر بلاک چین قرار دارند. هر چند مفهوم وب ۳ با مفهوم ارزهای دیجیتال متفاوت است؛ اما ارزهای دیجیتال می‌توانند یک ابزار غیرمتمرکز را برای پرداخت‌های درون وب ۳ فراهم کنند. Web 3 که امروزه در دسترس ما قرار دارد بیشتر با حوزه مالی گره خورده است.

نمونه‌هایی از پروژه‌های وب ۳

همان‌طور که در بخش قبلی بیان کردیم برنامه‌های غیرمتمرکز نمونه کوچکی از وب ۳ هستند. باید بدانید که عدم تمرکز در Web 3 بسیار با اهمیت است. از پروژه‌های Web 3 که تقریبا غیرمتمرکز هستند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• اوپن سی (OpenSea): یک بازار خرید و فروش NFT است. پلتفرم اوپن سی را می‌توان یک مارکت نیمه متمرکز (به‌صورت کامل غیرمتمرکز نیست) دانست؛ زیرا توسعه‌دهندگان این بازار به‌صورت کلی مسیر حرکت این مارکت را مشخص می‌کنند.

• متامسک (MetaMask): متامسک یک کیف پول غیر حضانتی است. تا زمان نوشتن این مقاله فعالیتی از سمت تیم توسعه‌دهنده این کیف پول باعث نشده است که غیرمتمرکز بودن این کیف پول زیر سوال برود.

• صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX): صرافی‌های غیرمتمرکز را می‌توان یک نمونه از وب ۳ دانست. البته باید توجه داشته باشید که صرافی‌های غیرمتمرکز نیز به‌صورت کامل غیرمتمرکز نیستند. به عنوان مثال در سال پیش خبر محدود کردن کاربران ایرانی توسط صرافی پنکیک سوآپ منتشر شد که تعجب فعالان این حوزه را به همراه داشت. این موضوع دلیل محکمی بر نیمه‌متمرکز بودن DEXها است.

هویت افراد در وب ۳ چگونه است؟

وب ۳ در ابتدای راه است، این موضوع باعث شده است که بعضی از سوالات در مورد نسل جدید اینترنت به وجود آید. در حال حاضر و با توجه به اینکه هنوز به هدف اصلی وب ۳ دست نیافته‌ایم، باید بگوییم که هویت در زمان حال در این فضا با آدرس کیف پول هر فرد مشخص می‌شود. فعالیت این کیف پول‌ها برای تمام افراد شبکه شفاف است؛ اما هیچ کسی نمی‌داند که این آدرس مربوط به چه کسی است، مگر آنکه مالک کیف پول هویت خود را برای افراد جامعه فاش کند. پس به‌صورت خلاصه باید گفت که در حال حاضر (ممکن است در آینده تغییر کند) هویت هر فرد در فضای Web 3 با آدرس کیف پول آن مشخص می‌شود. کیف پول چیست؟

جمع‌بندی

وجود تمرکز در اینترنت امروزی باعث شده است که بعضی از شرکت‌ها و دولت‌ها بر اساس خواسته‌های خود حقوق مردم را نادیده بگیرند و بر اساس منافع خود برای تمام جامعه تصمیم‌گیری کنند. Web 3 یکی از راه‌حل‌های پیشنهادی برای از بین بردن این مشکلات و توزیع قدرت بین مردم است، به همین دلیل در این مقاله سعی کردیم در مورد وب ۳، مزایا و ویژگی‌های وب ۳، ارتباط بلاک چین و وب ۳ و بسیاری موارد دیگر صحبت کنیم. امیدوارم که از این مقاله استفاده لازم را برده باشید. اگر در مورد این موضوع سوال یا ابهامی دارید، خوشحال خواهیم شد که با ما در بخش کامنت‌ها به اشتراک بگذارید.