ارز هارمونی یا وان چیست؟ حلال مشکل مقیاس‌پذیری اینجاست!

پروژه هارمونی و رمزارز وان (ONE) در تلاش اند تا در وهله اول با ترفندی به‌روز و جدید، مشکلات مربوط به مقیاس ‌پذیری یک شبکه را حل کنند تا شاهد تعداد تراکنش‌های بالاتری در یک بلاک چین باشیم. با پول نو تا انتهای این مقاله همراه باشید تا با هم بررسی کنیم رمز ارز هارمونی از چه راهی برای حل این مشکل استفاده کرده است و همچنین به سوالات بنیادی‌ای درباره این پروژه مثل «هارمونی چیست؟»، «هارمونی چگونه کار می‌کند؟» و «کاربرد هارمونی و ارز وان چیست؟» هم پاسخ جامعی بدهیم.

دنیای بلاک چین‌ و رمز ارزها، دنیایی جدید به شمار می‌رود که سعی می‌کند سیستم مالی غیرمتمرکز و جدیدی را در اختیار کاربران قرار دهد. پس از سال ۲۰۰۹ که بیت کوین و بلاک چین پا به عرصه وجود گذاشتند، بلاک چین‌های مختلف دیگری هم معرفی شدند که هیچ کدام از ایراد تهی نبودند. در سال ۲۰۱۵ با معرفی و عرضه اتریوم مشکلات مربوط به بلاک چین تا حدودی حل شد. امروزه پروژه‌های جدید و بسیاری وجود دارند که هرکدام سعی دارند ایرادات آخرین و برترین بلاک چین های موجود را برطرف کنند. موانع بسیار زیادی بر سر راه یک شبکه و اکوسیستم آن وجود دارد که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به «مقیاس ‌پذیری» اشاره کرد.

هارمونی چیست؟

هارمونی یک بلاک چین لایه دوم با بهره گیری از مکانیزم EPoS به شمار می رود. لایه دوم بودن آن به معنای این است که هارمونی روی بلاک چین اتریوم توسعه داده شده است. شبکه هارمونی برای تایید تراکنش‌ها و ساخت بلاک‌های جدید از مکانیزم EPoS (Effective Proof-of-Stake) یا اثبات سهام موثر استفاده می‌کند. اگر به مطالعه بیشتر و کامل درباره این مکانیزم علاقه دارید، می‌توانید سری هم به مقاله PoS یا اثبات سهام چیست؟ بزنید. اما همین‌جا به طور خلاصه باید اشاره کرد که این ساز و کار بر اساس فعالیت‌های قبلی کاربر در شبکه و سرمایه و اصطلاحا “سهامی” که در شبکه سرمایه گذاری کرده است، به او پاداش می‌دهد. جلوتر درباره این مکانیزم، تفاوت جزئی آن با مکانیزم PoS و ارتباط آن با شبکه هارمونی بیشتر صحبت خواهیم کرد.

 در این قسمت اما باید بیشتر به خود شبکه و پروژه هارمونی بپردازیم. این پروژه توسط استفان تسه (Stephan Tse) در سال ۲۰۱۸ آغاز به کار کرد و هدف اصلی آن برطرف کردن مشکل مقیاس‌پذیری شبکه‌ها به وسیله یکی از جدیدترین ایده‌های دنیای بلاک چین یعنی «Sharding» است. به دلیل به کارگیری قابلیت‌هایی مثل مکانیزم PoS، قابلیت بریج کردن آن روی اتریوم و دوست‌دار طبیعت بودن هارمونی، این پروژه با اقبال و توجه بسیار خوبی روبرو شد.

شبکه هارمونی و ارز وان چگونه کار می‌کنند؟

بلاک چین هارمونی در سال ۲۰۱۸ توسط CEO این شرکت یعنی استفان تسه راه اندازی شد و به نوعی می‌توان او را سازنده هارمونی دانست. پروژه هارمونی در سال ۲۰۱۹ مراحل IEO ( Initial Exchange Offering ) یا عرضه اولیه صرافی را در صرافی بایننس پشت سر گذاشت. سپس در لیست این صرافی قرار گرفت که باعث شد در طی دوره IEO در بایننس، این پروژه و رمز ارز بومی آن یعنی وان (ONE) یک سود 5 میلیون دلاری را تجربه کنند. البته نه تنها به دلیل عرضه اولیه توسط بایننس، بلکه به خاطر جنبه‌های جدید و نوآورانه‌ای که این پروژه ارائه می‌داد نیز می‌توان استقبال و موفقیت آن را توجیه کرد.

مکانیزم EPoS و شبکه هارمونی

شبکه هارمونی از مکانیزمی تقریبا مشابه با PoS یعنی Epos یا Effective Proof-of-Stake استفاده می‌کند. در شبکه ای که از ساز و کار های اثبات سهام برای تایید و پیشبرد تراکنش‌ها استفاده می‌شود، دو دسته کاربر وجود دارند. ولیدِیتور (Validator) یا اعتبارسنج‌ها و دِلِگِیتور (Delegator) یا نماینده‌ها. وظیفه هر دو تا حدی مشابه است و هرکدام می‌توانند بر اساس سهم و مشارکتی که در شبکه دارند، که از مقدار ارز Stake شده یا سرمایه‌گذاری شده در شبکه حاصل می‌شود، از شبکه پاداش دریافت کنند. تفاوت اعتبارسنج با نماینده در این است که ولیدیتور وظیفه ساخت بلاک‌های جدید، تایید یک تراکنش و ثبت آن در بلاک جدید را بر عهده دارد.

معمولا ولیدیتورها علاوه بر ارزهای زیادی که در شبکه Stake می‌کنند تا صلاحیت خود را برای انتخاب توسط شبکه افزایش دهند، از توانایی و علم بالایی هم برای تایید تراکنش‌ها و ساخت بلاک‌های جدید برخوردارند. اگر یک سیستم ارزهای زیادی در اختیار داشته باشد و بخواهد در شبکه Stake کند اما توانایی و دانش لازم برای پیشبرد بلاک‌های جدید و اعتبارسنجی تراکنش‌ها را نداشته باشد، نقش دلگیتور یا نماینده را بازی کرده و ارزهای خود را در اختیار یک ولیدیتور قرار می‌دهد. سپس پاداش خود را نیز به صورت درصدی از کل ارزهای Stake شده ولیدیتور به دست خواهد آورد.

 هرکدام از این دو نقش‌ بسته به عواملی متفاوت، پاداش متفاوتی نیز دریافت می‌کنند. در ساز و کار PoS معمولی، هرکسی که ارز بیشتری را در شبکه Stake کند، چه ولیدیتور و چه دلگیتور، پاداش بیشتری دریافت خواهد کرد. اما در ساز و کار EPoS یا «اثبات سهام موثر» که بلاک چین هارمونی از آن استفاده می‌کند چنین اتفاقی رخ نمی‌دهد. بسته به میزان ارزی که یک ولیدیتور در هر نود (Node) با اندازه متفاوت استِیک می‌کند، پاداش متفاوت است.

شبکه هارمونی به منظور غیرمتمرکزسازی، پاداش هر اعتبارسنج را نه بر اساس مقدار ارز Stake شده، بلکه بر اساس مقدار آن در مقایسه با اندازه هر نود تعیین می‌کند. بدین صورت دیگر هر ولیدیتور مقدار زیادی ارز را در یک نُد کوچک استِیک نخواهد کرد تا پاداش خود را بالا ببرد و سراغ نُدهای کوچک‌تر هم می‌رود.

با این اوصاف باید گفت که هارمونی غیرمتمرکز بودن شبکه را هم بدین صورت بالاتر برده است. یک شبکه با عدم تمرکز گسترده به لطف استفاده از ساز و کار EPoS و با مقیاس پذیری بالا با به کار گیری از تکنیک Sharding که جلوتر به آن می‌پردازیم. با این حال اما همچنان یک بُعد دیگر از ابعاد سه‌گانه این بلاک چین باقی می‌ماند که به شکل جدی به آن فکر نشده است و آن هم ” امنیت ” نام دارد.

هارمونی و ارز وان چگونه مشکل مقیاس‌پذیری بلاک چین ها را حل کرده‌اند؟

درباره این صحبت کردیم که یکی از اصلی‌ترین اهداف هارمونی، بهبود و ارتقای مقیاس‌پذیری یک شبکه بود. همچنین درباره نحوه کارکرد شبکه هارمونی و استفاده آن از مکانیزم Effective Proof-of-Stake هم سخن به میان آوردیم. اما مهم‌ترین بحثی که درباره ارز دیجیتال ONE و شبکه هارمونی وجود دارد، حول محور مقیاس‌پذیری است.

از سال ۲۰۰۹ با معرفی و عرضه شبکه بیت کوین و ارز دیجیتال آن، تمامی شبکه‌های پدید آمده با مشکل بزرگی به نام مقیاس‌پذیری روبرو بودند. حتی با معرفی اتریوم که هدف اصلی آن برطرف کردن این مشکل در شبکه بیت کوین بود هم، نتوانستیم و همچنان هم نمی‌توانیم ادعا کنیم که شبکه‌های مالی غیرمتمرکز مثل بیت کوین، اتریوم و امثال آن‌ها، از مقیاس‌پذیری بسیار بالایی برخوردارند. اساسا ساختار سیستم‌های بلاک چینی چنین اجازه‌ای را به توسعه دهندگان نمی‌دهد، مگر اینکه مشخصه‌های دیگر شبکه را فدای آن کنیم.

اما اصلا چرا برای دستیابی به مقیاس‌پذیری بالا در یک شبکه باید فداکاری کرد؟ جواب در سه‌راهی‌ای است که ویتالیک بوترین، خالق اتریوم، بیان کرد. در سال 2015 بوترین اشاره کرد که سه عامل اصلی در شکل گیری و ساختار یک بلاک چین نقش دارند؛ غیر متمرکز بودن (Decentralization)، مقیاس‌ پذیری (Scalability) و امنیت (Security).  هر سه این موارد برای یک شبکه مهم و حیاتی به شمار می‌روند اما نمی‌توان همزمان به طور کامل به هر سه آن‌ها دست پیدا کرد و تنها دو راه از این سه راه قابل دستیابی است. البته این موضوع به صورت فنی و ریاضیاتی اثبات نشده است، اما با این حال بوترین به صورت تجربی چنین ادعایی کرده است که امروزه تحت عنوان Blockchain Trillemma یا سه‌راهی بلاک چین از آن یاد می‌شود.

اما با این وجود هارمونی سعی کرده است تا با ترفندی جدید، مشکل مقیاس ‌پذیری را برطرف کند. در راهی که این پروژه در پیش گرفته است، در مسیر غیر متمرکز بودن هم قدم برداشته است اما تکنیک مورد استفاده از سوی آن، می‌تواند کمی مشکل امنیتی ایجاد کند.

مهندسی Sharding چیست و چگونه کار می‌کند؟

مقیاس پذیری معیاری است که به میزان تراکنش‌های یک شبکه در ثانیه، سرعت و نحوه اجرای آن‌ها مربوط می شود. چند عامل در بالا بودن مقیاس پذیری یک شبکه موثر هستند که از این میان می‌توان به توان عملیاتی، زمان اجرای تراکنش، زمان شکل گیری بلاک اولیه و زمان کل اشاره کرد. بگذارید با یک مثال کمی مفهوم مقیاس پذیری و عوامل موثر در آن را بهتر جا بیندازیم.

مقیاس پذیری چیست و چگونه می‌توان آن را افزایش داد؟

فرض کنید شما هر روز برای طی مسیر مشخصی (مثلا از خانه تا محل کار) از مترو استفاده می‌کنید. به خاطر صف و شلوغی زیاد در ایستگاه قطار و همچنین زمانی که قطار پیش از حرکت برای سوار شدن مسافران صرف می‌کند، می‌توان برآورد کرد که سوار شدن و حرکت قطار، ۱۰ دقیقه طول خواهد کشید. از طرفی زمان رسیدن شما از ایستگاه قطار تا خانه هم ۳۰ دقیقه زمان خواهد برد. بنابراین در مجموع ۴۰ دقیقه برای رفتن از محل کار تا خانه زمان نیاز است. اما عامل دیگری هم می‌تواند در این زمان موثر باشد. اگر ظرفیت هر واگن قطار را ۳۰ نفر در نظر بگیریم، این امکان وجود دارد که در صورت پر بودن واگن نتوانید سوار اولین قطار شوید و مجبور باشید ۱۰ دقیقه دیگر هم برای رسیدن قطار بعدی صبر کنید.

در این مثال ظرفیت واگن یا ظرفیت کل قطار که مقدار محدودی است، نشان دهنده توان عملیاتی هر بلاک است. زمانی که هر بار برای سوار شدن به قطار صرف می‌کنید (۱۰ دقیقه)، زمان لازم برای شکل گیری اولیه بلاک را نشان می‌دهد. ۳۰ دقیقه ای که در قطار منتظر رسیدن به مقصد هستید نشانگر زمان اجرای تراکنش و ۴۰ دقیقه ای که در مجموع صرف کردید، بیانگر زمان کلی تایید یک تراکنش را در شبکه نشان می‌دهد.

چند نکته درباره این مثال وجود دارد :

1.  هر عامل در راحتی و سریع‌تر رسیدن مسافر به مقصد، تاثیر به سزایی خواهد داشت. بالا بردن توان عملیاتی شبکه قطعا به تنهایی کافی نخواهد بود؛ همانطور که با افزایش واگن به طول قطار، مسافران سریع‌تر به مقصد نخواهند رسید.
2. هنگامی که در در شبکه تراکم وجود داشته باشد، تعداد توان عملیاتی کاهش پیدا نخواهد کرد؛ چرا که هر واگن همان ظرفیت پیشین 30 نفر را دارد. بلکه زمان مورد نیاز برای سوار قطار شدن بیشتر می‌شود و سخت‌تر می‌توان وارد واگن شد.
3. اگر اتفاق عجیبی رخ ندهد، مقداری که پس از حرکت قطار تا رسیدن به مقصد طول خواهد کشید (۳۰ دقیقه)، همیشه ثابت خواهد بود؛ چرا که فاصله خانه شما ثابت است، بلکه زمان اولیه برای سوار قطار شدن می‌تواند بسته به شرایط اکوسیستمی، کمی تغییر پیدا کند.

هارمونی و Sharding

تا اینجا به خوبی متوجه شدیم که منظور از مقیاس پذیری یک شبکه چیست و چه عواملی در آن نقش دارند. اما شبکه هارمونی چگونه توانسته است مقیاس پذیری شبکه‌اش را به مقدار زیادی افزایش بدهد؟

راهکاری که سازندگان ارز هارمونی برای این موضوع در نظر گرفته اند، استفاده از سیستم Sharding است. Sharding را می‌توان به تقسیم بندی ترجمه کرد، تقسیم بندی افقی هم از دیگر نام‌هایی است که برای این طراحی به کار می‌رود. در این تکنیک شبکه به قسمت‌های کوچک‌تر افقی تقسیم می‌شود تا مدیریت کل شبکه راحت‌تر باشد. Sharding یک مکانیزم لایه اول یا آن-چِین (On-Chain) به شمار می‌رود؛ چرا که برای دستیابی به آن باید مهندسی و الگوریتم کلی زنجیره و شبکه دستخوش تغییر شود.

Sharding ابتدا در سال ۲۰۱۷ و توسط پروژه Zilliqa به کار گرفته شد و از آن زمان به محبوبیت زیادی دست پیدا کرد. البته مدل تقسیم‌بندی‌ای که زیلیکا از آن استفاده می‌کرد با هارمونی متفاوت است. اعمال Sharding بر بلاک چینی که در حال حاضر وجود دارد و شکل گرفته است، کار بسیار دشواری است؛ چرا که برای آن نیاز به تقسیم بندی و تغییر در ساختار شبکه داریم. با این وجود اما اگر یک سیستم از ابتدا با Shard های متفاوت طراحی شود، سرعت و عملکرد بهتری را از شبکه در اجرای تراکنش‌ها و مقیاس پذیری آن شاهد هستیم. لازم به ذکر است که هر شارد در شبکه می‌تواند مسئولیت متفاوتی را بر عهده بگیرد اما ارتباط بین شاردها همچنان وجود دارد.

اگر شبکه به چند قسمت تقسیم شود و بخواهیم هر کدام را جداگانه مدیریت کنیم، قطعا مقیاس پذیری شبکه را افزایش خواهیم داد اما از طرفی این موضوع خطر حمله هکرها را هم افزایش می‌دهد. اگر هکرها به یک شارد حمله کرده و کنترل آن را در دست بگیرند، می‌توانند با ارسال اطلاعات غلط کنترل شاردهای دیگر را هم به دست بگیرند. این همان مشکلی بود که درباره امنیت هارمونی بیان کرده بودیم. البته چنین موضوعی گریبان گیر بلاک چین‌های دیگری هم که از این مکانیزم استفاده می‌کنند شده است.

در این مقایسه کاملا مشهود است که اتریوم ۲ با وجود داشتن ۶۰ شارد بیشتر از شبکه هارمونی همچنان از عملکرد و سرعت پایین‌تری نسبت به این شبکه برخوردار است. مقیاس پذیری را روی کاغذ می‌توان با معیاری به نام TPS (Transaction Per Second) یا «تراکنش بر ثانیه» اندازه گیری کرد. این مقدار برای بیت کوین ۷، برای اتریوم ۲۰ و برای هارمونی ۲۰۰۰ است که رقمی شگفت آور محسوب می‌شود.

ارز دیجیتال وان (ONE) چیست؟

هر شبکه‌ای قاعدتا باید یک رمز ارز بومی داشته باشد که بتوان به وسیله آن، پرداخت‌ها را در شبکه انجام داد. هارمونی هم از ارز دیجیتال وان برای این کار استفاده می‌کند. نماد ارز هارمونی ONE است و دقیقا همان معنای «یک» را منتقل می‌کند. دلیل این نامگذاری توسط هارمونی، برگرفته از شرکت پدیدآورنده آن است؛ «یکی برای همه و همه برای یکی».

در بخش‌های پیشین به نقش اعتبارسنج‌ها و نمایندگان در تصمیم‌گیری‌های شبکه هارمونی اشاره کردیم و همچنین بیان کردیم که این بلاک چین از سیستم اثبات سهام موثر برای ساخت بلاک‌های جدید و پیشبرد تراکنش‌ها استفاده می‌کند. در اجرای چنین مواردی، شبکه نیاز به یک رمزارز دارد. برای مثال برای پرداخت گس فی (Gas Fee)، فیِ تراکنش، استیک کردن و دریافت پاداش، در همگی از ارز دیجیتال ONE استفاده می‌شود.

ارز وان بیشترین ارزش خود را در ژانویه همین سال ۲۰۲۲ تجره کرد که قیمت آن به حدود ۳۵ سنت رسید. در حال حاضر هم این ارز ارزشی تقریبا برابر با ۴ سنت (۰.۰۴ دلار) دارد. در رتبه بندی سایت CoinMarketCap ، ارز ONE جزو ۱۰۰ ارز برتر بازار است. این رده بندی بر اساس مارکت کپ (Market Cap) یا ارزش بازار است که از ضرب قیمت فعلی توکن در حجم کل در حال گردش آن در بازار محاسبه می‌شود. حجمی از ارز وان که اکنون در بازار در حال گردش است، به طور دقیق ۱۳,۴۵۶,۷۹۶,۴۱۲ تعداد کوین است. تا به امروز این تعداد کوین از ارز ONE در بازار قرار دارد و صحبتی درباره حجم کل یا Max Supply هارمونی اطلاعاتی وجود ندارد.

بلاک چین هارمونی سعی کرده است تا با استفاده از تکنیک Sharding مقیاس پذیری و به نوعی TPS شبکه‌اش را بالاتر ببرد که اتفاقا در این امر بسیار هم موفق بوده است. طبیعتا این شبکه برای پرداخت‌های درون شبکه‌ای و دریافت کارمزد از ارز بومی خود یعنی وان استفاده می‌کند. پس اگر قصد پرداخت‌های بسیار سریعی داشته باشید، می‌توانید روی شبکه هارمونی و ارز ONE حساب باز کنید. البته نه فقط روی شبکه هارمونی، بلکه ارز وان روی شبکه‌های دیگر هم از طریق بریج کردن قابل دسترسی است.

مزایای شبکه هارمونی و ارز ONE

1. با وجود تمام صحبت‌هایی که درباره مقیاس پذیری و شاید نگرانی‌های حول امنیت شبکه هارمونی کردیم، نمی‌توان گفت این شبکه امنیت و غیر متمرکز بودن را فدای مقیاس پذیری کرده است. همچنان هم می‌توان به عدم تمرکز این شبکه (به خاطر نحوه انتخاب ولیدیتورها توسط بلاک چین) و امنیت آن اعتماد داشت.
2. گس فی و کارمزدهای تراکنشی که در شبکه هارمونی پرداخت می‌کنید بسیار پایین‌تر از شبکه‌هایی چون اتریوم، پولکادات و کازماس است. با این وجود اما سرعت پرداخت و TPS بالاتری از آن‌ها دارد.
3. شبکه هارمونی با استفاده از مکانیزم PoS، انرژی بسیار کمی مصرف کرده و مصرف برق پایینی دارد. همین موضوع باعث می‌شود تا برای کره زمین و طبیعت هم مفیدتر باشد. شبکه‌هایی مثل بیت کوین که از مکانیزم PoW (Proof-of-Work) استفاده می‌کنند، به دلیل مصرف انرژی و برق بالا، می‌توانند برای طبیعت بسیار آسیب‌زننده باشند.
4. هارمونی شبکه‌ای است که نه تنها خود از سرعت و مقیاس پذیری بالایی برخوردار است، بلکه قابلیت بریج کردن و ارتباط بین بلاک چین های مختلف را هم برای کاربرانش به ارمغان آورده است. این مسئله پتانسیل این ارز را برای نگهداری و انتقال NFT هم هم بالا می‌برد. در حال حاضر ارز وان روی شبکه خود هارمونی با سه استاندارد مختلف (ONE و HRC1155 و HRC721) قرار دارد. علاوه بر آن نیز روی شبکه اتریوم، بایننس اسمارت چین و لینک هم می‌توان هارمونی را بریج و نگهداری کرد.

بهترین والت‌ها برای نگهداری هارمونی ONE

هارمونی را می‌توان روی والت‌های نرم افزاری و سخت افزاری نگه داری کرد که محبوب‌ترین و بهترین آن‌ها در زیر فهرست شده اند :

تراست والت (  Trust Wallet )

مَث والت ( Math Wallet )

متامسک ( MetaMask )

همچنین می‌توان هارمونی را روی کیف پول‌های ساخت افزاری‌ای مثل سِیف پل ( Safepal ) و لجر ( Ledger ) نگهداری کرد.

سخن آخر

سعی کردیم تا در این مقاله همه چیز درباره ارز هارمونی را شرح دهیم؛ از نحوه کارکرد به تخصصی‌ترین و در عین حال ساده‌ترین شکل گرفته، تا والت‌ها و شبکه‌هایی دیگری که هارمونی روی آن‌ها قرار دارد. آینده هارمونی می‌تواند بسیار درخشان و طلایی باشد. این بلاک چین با بهره گیری از مهندسی Sharding یکی از شبکه‌های پیشرو در حل مشکل مقیاس پذیری شبکه‌های انتقال دارایی کریپتویی است. یک مهندسی بسیار جذاب و البته پیچیده که سرعت انتقال و TPS شبکه را با حفط امنیت و عدم تمرکز آن افزایش می‌دهد. هارمونی و ارز وان را می‌توان پروژه‌ای جذاب دانست که علاوه بر توسعه دهندگان به خاطر پتانسیل‌های بالایش، تریدرها و هولدرهای دنیای کریپتو هم باید گوشه چشمی به آن داشته باشند.