اوردینالز (Ordinals) چیست؟ بیت کوین هم صاحب NFT شد!

بیت کوین، اوردینالز (Ordinals) و NFT؛ سه کلمه‌ای که شاید در هفته‌های گذشته زیاد به آن‌ها برخورد کرده باشید. شاید این سوال در ذهن شما هم شکل گرفته باشد که مگر بلاک چین بیت کوین با NFTها صنمی دارد؟ اصلا چگونه ان اف تی بیت کوین امکان پذیر شده است؟

صنعت کریپتوکارنسی و به‌ویژه NFT شاید تا ابد مدیون اتریوم باشد. اولین بلاک‌ چین با پشتیبانی از قراردادهای هوشمند که سبب شد تا بعدها سرنوشت آثار هنری دیجیتال هم به تکنولوژی بلاک‌ چین گره بخورد. یکی از خلاءهایی که همیشه در مارکت NFT حس می‌شد، غیبت بیت کوین بود.

شبکه‌های بزرگ دیگری بعد از اتریوم سعی کردند پا به جای اتریوم بگذارند، مثل سولانا و پالیگان. با این وجود اما ورود هیچ شبکه‌ای به بازار NFT به اندازه بیت کوین، نمی‌توانست تهدیدی جدی‌ برای اتریوم و خبر خوبی برای کاربران این مارکت باشد.

در این مقاله قصد داریم NFT بیت کوین را با هم بررسی کنیم. اینکه آیا اصلا به آثار هنری روی شبکه بیت کوین می‌توان NFT گفت یا نه. چگونه بیت کوین توانست صاحب NFT شود و در این میان نقش پروتکل اوردینالز چیست؟ این سوالات و چندین سوال مهم دیگر تا پایان مقاله پاسخ داده خواهد شد، پس با ما همراه باشید.

چرا بیت‌ کوین با NFT بیگانه بود و حالا نیست؟

اینکه چرا بیت کوین از NFTها پشتیبانی نمی‌کرده، موضوعی‌ست که نیاز به کمی مقدمه دارد. بیایید کمی درباره مفهوم و ماهیت یک NFT صحبت کنیم. NFT یا توکن غیرمثلی، توکنی‌ست که همتایی برای آن وجود ندارد. به نوعی این توکن به شیوه‌ای ساخته شده است که با دیگر توکن‌های یک شبکه متفاوت باشد. این تفاوت با الصاق یک فایل به آن توکن محقق می‌شود؛ مثلا فایل‌های تصویری، ویدئویی یا موسیقی.

این فرایندی‌ست که برای ساخت NFT باید طی شود. البته این فرایند به ابزار مهمی به نام “قرارداد هوشمند” هم نیاز دارد. چیزی که روی شبکه بیت کوین (البته به آن شکلی که ما می‌خواهیم) وجود ندارد. اما به نظر می‌رسد پروتکل اوردینالز ابزار دیگری را جایگزین قراردادهای هوشمند کرده است.

پروتکل اوردینالز (Ordinals) چگونه کار می‌کند؟

پیش از این افراد و پروژه‌های بسیاری سعی کردند NFTها را به شبکه بیت کوین بیاورند. اما همانطور که اشاره کردیم، به دلیل عدم پشتیبانی بیت کوین از قراردادهای هوشمند، مثل چیزی که در اتریوم (برای مثال) می‌بینیم، این امکان وجود نداشت. پروتکل اوردینالز اما با بهره‌گیری از آپدیت‌های گذشته بیت کوین، راه چاره‌ای برای این مشکل پیدا کرده است.

سال ۲۰۱۷ بود که آپدیت سِگ‌ویت (SegWit) بیت کوین صورت گرفت. این سافت‌ فورک اجازه می‌داد تا اطلاعات بیشتری در هر بلاک قرار بگیرد. همین موضوع سبب شد تا فضا برای اطلاعاتی مثل قراردادهای هوشمند باز شود. در سال ۲۰۲۱ و با سافت فورک “تپ‌روت (Taproot)” بیت کوین پیشرفت بیشتری در بهره‌گیری از قراردادهای هوشمند پیدا کرد. این دو آپدیت مهم در واقع مبانی شکل‌گیری پروتکلی به نام اوردینالز بودند که می‌تواند روی این شبکه، NFT بسازد. اما چگونه؟

می‌دانیم که هر واحد بیت کوین از ۱۰٬۰۰۰٬۰۰۰ ساتوشی تشکیل شده است. وظیفه پروتکل اوردینالز “حکاکی یا ایسنکریپشن (Inscriptions)” اطلاعات بر روی ساتوشی‌‌ها است. این اطلاعات می‌تواند شامل قراردادهای هوشمند هم باشد؛ و اینجاست که بیت کوین از موهبت NFT بهره‌مند می‌شود!

آیا می‌دانید که با کمک BRC-20 می‌توان توکن خودتان را در شبکه بیت کوین بسازید؟ برای مطالعه بیشتر مقاله استاندارد BRC-20 چیست را مطالعه کنید.

فرایند حکاکی که توسط اوردینالز انجام می‌شود، شامل الصاق فایل‌های تصویری مختلف به هر ساتوشی هم می‌شود.

“کیسی رودارمور (Casey Rodarmor)” در ۲۱ ژانویه همین سال، اوردینالز را روی شبکه بیت کوین عرضه کرد. او خودش پیش از اوردینالز از توسعه‌دهندگان اصلی بیت کوین به شمار می‌رفته. پروتکلی که او خلق کرده، نه یک بلاک چین لایه دو و نه یک زنجیره جانبی (Sidechain) است. بلکه تنها پروتکلی برای الصاق اطلاعات به ساتوشی‌هاست؛ هیچ توکن اختصاصی‌ای ندارد و کاملا روی شبکه بیت کوین و رمزارز BTC سوار است.

تفاوت اوردینال‌ها با NFTها چیست؟

در وایت پیپر اوردینالز، کیسی رودارمور تاکید ویژه‌ای بر این دارد که اوردینال‌ها NFT نیستند. او برای این آثار، نام “مصنوعات دیجیتالی” را انتخاب کرده است. اما وجه تمایز یک مصنوع دیجیتالی با یک توکن غیر مثلی یا NFT در چیست؟

۱- آنچین بودن تمام و کمال اوردینال‌ها

اطلاعات NFTها در شبکه‌هایی مثل اتریوم، به صورت آف‌چین و خارج از زنجیره اصلی ذخیره می‌شود. NFTهای مختلف معمولا از سیستم IPFS برای ذخیره اطلاعات استفاده می‌کنند. این سیستم اطلاعات را نه بر روی یک سرور اصلی و متمرکز، بلکه بر روی چندین نود (Node) مختلف در سرتاسر دنیا ذخیره می‌کند. این موضوع هرچند باعث تمرکز زدایی می‌شود، اما ذخیره اطلاعات یک NFT به صورت کاملا آنچین را تضمین نمی‌کند.

در مقابل اما اینسکریپشن‌ها یا حکاکی‌ها به صورت کاملا آنچین و تماما روی بلاک چین بیت کوین ذخیره می‌شوند.  همان‌گونه که گفتیم، پروتکل اوردینالز با بهره‌گیری از آپدیت‌های گذشته بیت کوین، اطلاعات یک اینسکریپشن را به طور کامل روی ساتوشی‌ها ذخیره می‌کند. این موضوع تضمین می‌کند که هر NFT بیت کوین به صورت کاملا آنچین ساخته و نگهداری می‌شود.

۲- تغییرناپذیری NFTهای بیت کوین

همه مطمئنیم که هر NFT یک اثر هنری یا حداقل یک مدیا است. این مدیا می‌تواند عکس، فیلم یا یک موسیقی و چیزهای دیگری باشد. هرکدام از این انواع فایل‌ها، دارای متادیتا (MetaData) هستند. یک NFT که به صورت سنتی و روی شبکه‌ای مثل اتریوم قرار دارد، دارای متادیتایی هست که می‌توان آن را تغییر داد. در واقع خیلی اوقات از این قابلیت به عنوان نوعی ابزار استفاده می‌شود. چون برخی از آرتیست‌ها در پلتفرم‌هایی مثل “اوپن‌سی (OpenSea)” از قابلیتی به نام “به‌روزرسانی متادیتا (Refresh Metadata)” برخوردارند. این قابلیت به خریداران این اجازه را می‌دهد تا تصویر NFT آن‌ها با کیفیت بیشتری در اختیارشان قرار بگیرد.

متادیتای یک “مصنوع دیجیتالی” اما کاملا روی بلاک‌چین ذخیره و نگهداری می‌شود. این باعث می‌شود که قابلیت تغییر آن وجود نداشته باشد و از طرفی هم در معرض دید همه قرار داشته باشد.

این تفاوت و البته نقصی که در NFTهای دیگر وجود دارد، شاید از اصلی‌ترین دلایلی باشد که رودارمور، اوردینالز را به وجود آورد. او به خاطر همین تفاوت، NFTها را “ناقص” و حکاکی‌های بیت کوین را “کامل” می‌نامد. از طرفی هم همین تمایز دلیلی بوده که خالق اوردینالز، آن‌ها را “مصنوعات دیجیتالی” نام‌گذاری کرده، و از آن‌ها به عنوان کامل‌ترین شکل آثار هنری روی بلاک چین یاد بکند.

کالکشن‌های NFT معروف اوردینالز

تنها چند روز پس از شکل‌گیری پروتکل اوردینالز، چندین کالکشن نام‌آشنا، پای خود را به بیت کوین هم باز کردند. همچنین کالکشن‌هایی هم بودند که پیش از این روی شبکه‌های دیگر وجود نداشتند و برای اولین بار تصمیم گرفتند NFTهای خود را روی بیت کوین قرار بدهند. چند مورد از این مجموعه‌ها را در ادامه با هم بررسی می‌کنیم.

• Ordinal Punks

احتمالا نام کالکشن «CryptoPunks» به گوش‌تان خورده. یکی از پرفروش‌ترین مجموعه‎‌های NFT دنیا که از لحاظ فروش کلی، پس از مجموعه معروف بورد ایپ یات کلاب (BAYC) در رده دوم قرار دارد. کالکشن Ordinal Punks بعد از لانچ اوردینالز روی بیت کوین تصمیم گرفت تا یک کالکشن صدتایی هم روی شبکه بیت کوین مینت کند.

• Taproot Wizards

«جادوگرهای تپ‌روت» نام یکی دیگر از کالکشن‌های خانواده اوردینالز بیت کوین است. این مجموعه اولین مجموعه اوردینالز محسوب می‌شود که با دست طراحی شده‌. خالق این مجموعه «اودی ورتایمر Udi Wertheimer» است که خود یکی از توسعه‌دهندگان مستقل دنیای وب ۳ به شمار می‌رود.

بلاکی که این کالکشن در شبکه بیت کوین استفاده می‌کند، بزرگ‌ترین بلاک ماین شده در این شبکه است که حجم آن به حدود ۴ مگابیت می‌رسد.

چگونه می‌توان NFT بیت کوین خرید؟

با توجه به اینکه تنها چندهفته از راه‌اندازی پروتکل اوردینالز می‌گذرد، شاید تصمیم به خرید NFTهای بیت کوین، در حال حاضر یک تصمیم ریسکی باشد. به هر حال اما چندین اثر در مارکت‌پلیس‌های مختلف وجود دارند. که قابل خریداری اند. از طرفی هم فرایند مینت کردن یک اوردینال کار راحتی نیست و برای آن به دانش تکنیکال بالایی نیاز است چون باید خودتان یک نود را ساخته و مدیریت کنید. با این وجود پلتفرم‌هایی هستند که می‌توانند این کار را برای شما انجام دهند؛ مثل و «Ordinals Bot» و «Gamma».

وبسایت گاما البته به جز اینکه می‌تواند فرایند ساخت و مدیریت نود را برای شما انجام دهد، کاربردهای دیگری هم دارد. گاما یک بازار خرید و فروش (Marketplace)، یک سایت آنالیز و آمار و به نوعی هم یک سایت خبری‌ست که مجموعه کاملی از خدمات اوردینالی را به کاربران ارائه می‌دهد.

کیف پول‌های اوردینالز

تنها مدت کوتاهی پس از لانچ اوردینالز، پلتفرم و شرکت‌های مختلفی تصمیم گرفتند تا والت‌های خود را برای نگهداری و ارسال اوردینال‌ها بسازند. چند مورد از این والت‌ها را بررسی می‌کنیم:

• Ordinals Wallet
• The Xverse Wallet: این والت با همکاری با وبسایت گاما که به آن اشاره کردیم، نیاز کاربران به ساخت نود را از بین می‌برد و کاربران می‌تواند از طریق همین والت برای خودشان اوردینال بسازند و آن را در همین والت نگهداری کنند.
• Hiro Wallet: “کیف پول هیرو” هم مثل کیف پول ایکس‌ورس با گاما همکاری دارد. شاید برتری این کیف پول بیت کوین نسبت به ایکس ورس، رابط کاربری جذاب‌تر آن باشد.

سخن آخر

از زمان راه‌اندازی پروتکل اوردینالز بحث‌ها حول آن کم نبوده است. برخی از اینکه پای NFTها و آثار دیجیتالی به بیت کوین باز شده بود خوشحال بودند. اما در مقابل برخی از این موضوع گلایه داشتند که بیت کوین امروزه یکی از معدود بلاک‌ چین‌هایی است که فقط برای تراکنش‌های مالی مورد استفاده قرار می‌گیرد و اوردینال‌ها تنها باعث شلوغی و کندی شبکه و همچنین افزایش فی‌های آن می‌شوند.

با همه این‌ها به نظر می‌رسد خیلی برای قضاوت زود باشد. اوردینالز عضو نوپای خانواده بیت کوین است و الان برای تعیین اینکه فرزند خلفی برای خانواده خواهد بود یا خیر، کمی زود است. فعلا که هیجان‌ها و استفاده کاربران را از شبکه بیت کوین بالاتر برده؛ باید دید این هیجان همچنان در اوج باقی می‌ماند یا افول خواهد کرد.

نظر شما چیست؟ آیا اوردینال‌ها می‌توانند برگ جدیدی در تاریخ بیت کوین باشند یا تنها باری اضافه بر دوش این شبکه خواهند بود؟