ییلد فارمینگ yield farming چیست؟ | نگاهی دقیق‌تر به کشت سود

وبسایت معتبر کوین دسک (Coin Desk) در تیتر یکی از مقالات خود، ییلد فارمینگ را سوخت موشک دیفای نامیده است! این ادعای عجیبی نیست اگر بدانیم بعد از ظهور ییلد فارمینگ و اوج گرفتن آن در سال ۲۰۲۰، ارزش بازارهای مالی غیرمتمرکز (DeFi) از ۵۰۰ میلیون دلار به ۱۰ میلیارد دلار رسید.

ییلد فارمینگ چیست؟

در توضیحی یک خطی برای جواب سوال ییلد فارمینگ yield farming چیست می‌توان گفت: به کسب درآمد و دریافت پاداش از کاشت ارزهای دیجیتال در استخرهای نقدینگی به منظور وام‌دهی، کشت سود یا ییلد فارمینگ (yield farming) گفته می‌شود.

استخر نقدینگی چیست و چه ارتباطی با ییلد فارمینگ دارد؟

هدف بسیاری از افراد از ورود به بازار ارزهای دیجیتال، کسب سود و افزایش ارزش دارایی‌شان است، به این صورت که ارز دیجیتالی بخرند و امیدوار به افزایش قیمت آن باشند. ولی اگر  این اتفاق نیفتاد چه؟

آیا تنها راه به‌دست آوردن سود و افزایش سرمایه در بازارهای مالی غیر متمرکز (دیفای)، خرید و فروش ارزهای دیجیتال است؟

مسلما خیر. با پیشرفت پروژه‌های دیفای و گستردگی آن‌ها، امکان کسب سود با سپرده‌گذاری و قفل کردن ارزهای دیجیتال در استخرهای نقدینگی و دریافت پاداش میسر شده است. ییلد فارمینگ یا کشت سود هم یکی از این راه‌هاست. با کشت سود در واقع می‌توان از ارزهای دیجیتال به عنوان یک سرمایه برای کسب سود استفاده کرد و به جای نگهداری و هودل کردن، آن‌ها را به کار انداخت.

استخر نقدینگی یا Liquidity Pool جایی است برای کسب درآمد از ارزهای دیجیتال. پلتفرم‌های مختلفی در بازارهای مالی غیرمتمرکز (DeFi) هستند که این امکان را به کاربران خود می‌دهند تا دارایی‌های خود را قفل کنند و در ازای آن پاداش بگیرند. در سایر پلتفرم‌ها هم می‌توان تامین نقدینگی کرد و با به دست آوردن توکن بومی آن پلتفرم، از مزایا و امکانات و حق رأی و… بهره برد.

کسب درآمد از دیفای با ییلد فارمینگ چگونه ممکن می‌شود؟

برای برداشت هرچیزی، ابتدا باید کاشت! پلتفرم‌هایی که امکان تامین نقدینگی، استیکینگ، وثیقه گذاری و وام‌دهی را به کاربران خود می‌دهند، در ازای قفل کردن توکن‌ها، توکن بومی خودشان را به تامین کنندگان نقدینگی پاداش می‌دهند.

تامین کنندگان با قرار دادن این توکن‌های پاداش در استخر دیگری، از آن هم سود دریافت می‌کنند. آن‌ها برای کاهش ریسک نوسان قیمت، معمولا از استیبل کوین‌ها یا رمز ارزهای باثبات استفاده می‌کنند.

اگر یک تامین کننده، مثلا ارز دیجیتال تتر (USDT) را در استخر نقدینگی یک پلتفرم قرار دهد می‌تواند به عنوان تامین کننده نقدینگی یک صرافی، بابت تامین توکن‌های وام‌گیرندگان سود بگیرد و توکن بومی آن پلتفرم را به عنوان پاداش بپذیرد. توکنی که به عنوان پاداش به او داده می‌شود تحت یک قرارداد هوشمند خاص است و بسته به پلتفرمی که در آن فعالیت می‌کند، کاربرد خاصی دارد.

این مثال، وضعیت را بهتر روشن می‌کند:

۱. شما مقداری اتر (ETH) و DAI در استخر پلتفرم یونی سواپ سپرده گذاری (جفت) می‌کنید. (در ادامه همین نوشته، پلتفرم‌های معتبر ییلد فارمینگ را معرفی می‌کنیم).

۲. در ازای آن توکن Uni-v2 دریافت می‌کنید که تحت یک قرارداد هوشمند مخصوص به خود است و تمام مشخصات فعالیت انجام شده را در خود دارد (چه مقدار از چه جفت ارزهایی گذاشته‌اید، در چه استخری و…).

۳. این توکن را می‌توانید در خود پلتفرم یونی سواپ استیک کنید تا حالا توکن حاکمیتی UNI را به دست بیاورید. این توکن سوای اینکه ارزش خود را در بازار مبادلات دارد و مشمول افزایش قیمت می‌شود، به شما امکان حق رای و تصمیم گیری درباره پروژه‌های یونی سواپ را می‌دهد.

۴. هر زمان که خواستید می‌توانید توکن‌های قفل شده خود را از یونی سواپ خارج کنید.

۵. شما می‌توانید این توکن حاکمیتی را بفروشید، مبادله کنید یا دوباره سرمایه‌گذاری کنید.

۶. مثلا می‌توانید در پلتفرم کامپاند توکن یونی را قفل کنید و علاوه بر دریافت کارمزد برای تامین نقدینگی، در ازای آن cUNI بگیرید.

در واقع شما با میزان ثابتی از یک ارز دیجیتال، در انواع بلاک چین و در چند پلتفرم ارز دیجیتالتان را بیشتر کرده‌اید. با این کار، شما یک ییلد فارمر به حساب می‌آیید چون با ارز دیجیتال خود، ارز دیجیتال به‌دست آورده‌اید.

ییلد فارمینگ با چه روش هایی انجام می شود؟

بازارهای پول

پلتفرم‌هایی مانند آوه، میکر و … امکان وام دهی و وثیقه گذاری ارزهای دیجیتال را برای افراد مختلف فراهم می‌کنند. در این بازارها افراد می‌توانند با وثیقه گذاری رمز ارزها، برای کاربران دیگر امکان دریافت وام را فراهم کنند و در نتیجه سود این وام‌ها را دریافت نمایند.

استخرهای نقدینگی

یک استخر نقدینگی (liquidity Pool) پلتفرمی است که براساس قراردادهای هوشمند عمل می‌کند و کاربران می‌توانند در آن با تامین نقدینگی استخرهای نقدینگی کسب سود کنند. در حقیقت استفاده از استخرهای نقدینگی یک استراتژی قدرتمند برای کسب سود از طریق ییلد فارمینگ است.

طرح‌های تشویقی

برخی از پلتفرم‌های دیفای، به کاربران خود برای تامین نقدینگی پاداش‌های خوبی در نظر می‌گیرند که در قالب‌ طرح‌های تشویقی به آن‌ها داده می‌شود. این پاداش‌ها عموما با توکن خود شبکه به تامین کنندگان نقدینگی داده می‌شود.

ییلد فارمینگ چگونه انجام می‌شود؟

ییلد فارمینگ از طریق استیک ارزهای دیجیتال، وام دهی و تامین نقدینگی در پلتفرم‌های DeFi با هدف کسب سود انجام می‌شود. یک سرمایه گذار در این روش، پاداش‌هایی در قالب ارزهای دیجیتال مختلف دریافت می‌کند.

در چه پلتفرم‌هایی می‌توان کشت سود کرد؟ | معرفی پلتفرم‌های دیفای

پلتفرم‌های متنوعی برای کشت سود هستند که در نحوه عملکرد، میزان و نحوه بهره‌ای که می‌پردازند، ثابت یا متغیر بودن نرخ سود، امکانات هر پلتفرم، تنوع توکن‌های قابل وثیقه گذاری و وام‌گیری، اعتبار توکن‌های بومی، پشتیبانی از کیف پول‌ها و… متفاوت‌اند. بیایید بیشتر با مفهوم نرخ سود APY و APR آشنا شویم:

APY چیست؟

یکی از فاکتورهای مهم و جذاب برای ییلد فارمرها، نرخ سود دریافتی‌شان است که به APY معروف و خلاصه Annual percentage yield به معنی درصد سود سالانه است. این سود در واقع از وام‌گیرندگان دریافت و به وام ‌دهندگان پرداخت می‌شود. پس برای کسب سود بیشتر باید به نرخ Supply APY توجه کرد.

APR چیست؟

نرخ بازده سالانه (APR) نرخی رسمی است که کمک می‌کند تا هزینه‌های یک وام را برآورد کنید تا ببینید سالانه چه مقدار سود باید بایت وامی که گرفته‌اید بپردازید. همه پلتفرم‌های وام‌دهی باید از قبل، به شما بگویند که APR آن‌ها چیست. دریافت کنندگان وام نیز باید به نرخ APR یا درصد بازپرداخت سالانه (Annual percentage rate) توجه کنند تا بهره کمتری بابت وام خود بپردازند.

در ادامه تعدادی از پلتفرم‌های دیفای را در زمینه وام دهی و وام گیری و ییلد فارمینگ بررسی می‌کنیم.

کامپاند (Compound)

پلتفر اثبات سهام کامپاند هم‌اکنون یکی از مشهورترین پلتفرم‌های وام‌دهی و وام‌گیری است که به تامین کنندگان نقدینگی، توکن‌های کامپاند (cTokens) می‌دهد. به مرور زمان و افزایش ارزش توکن‌های کامپاند، تامین کنندگان می‌توانند توکن‌های کامپاند را پس بدهند و بیش از مقداری که استیک کرده‌اند از توکن اصلی‌شان دریافت کنند. همچنین با توکن‌های بومی و حاکمیتی کامپاند (COMP) می‌توان حق رای و تصمیم‌گیری در پروژه‌های این پلتفرم به‌دست آورد. توکن‌های COMP را می‌توان از صرافی‌ها خریداری کرد یا با تعامل با پروتکل کامپاند مانند واریز دارایی یا گرفتن وام به دست آورد. ارزهای دیجیتال BAT،DAI ،ETH ،REP ،USDC ،WBTC و ZRX در پلتفرم کامپاند قابل قرض گرفتن و وام دادن هستند.

میکردائو (MakerDAO)

پلتفرم غیر متمرکز میکردائو بستری است برای وام‌دهی و وام‌گیری. دو توکن بومی این پلتفرم، استیبل کوین دای (DAI) و MKR نام دارند. با تامین نقدینگی از سوی LP ها به آن‌ها DAI تعلق می‌گیرد و MKR هم به عنوان پشتیبان وام‌های گرفته شده به حساب می‌آید و یک توکن حاکمیتی است که موجب ثبات قیمت دای می‌شود. برای به دست آوردن DAI، تامین کنندگان اتر را در قرارداد هوشمند این پلتفرم قفل می‌کند و می‌توانند با پس دادن آن، دارایی‌شان را پس بگیرند.

آوه (Aave)

همان طور که در نوشته پروتکل غیر متمرکز وام دهی و وثیقه گذاری آوه توضیح داده‌ایم، می‌توان با واریز توکن‌هایی مانند دای (DAI)، یو اس دی کوین (USDC)، ترو یو اس دی (TUSD)، تتر (USDT) و… به عنوان تامین کننده نقدینگی وارد شد. آوه در ازای آن‌ها توکن‌هایی با پیش‌وند a صادر می‌کند مثل aUSDT. با افزایش ارزش این توکن‌ها، آوه تعداد آن‌ها را افزایش می‌دهد (بر خلاف کامپاند که به جای افزایش تعداد، ارزش توکن بومی را بیشتر می‌کند.) توکن بومی این پلتفرم، آوه (AAVE) نام دارد که پیش‌تر با نام لند (LEND) شناخته می‌شد و یک توکن حاکمیتی است.

خرید آوه با کارت شتاب از طریق پلتفرم پول نو به صورت مستقیم امکان‌پذیر است.

یونی سواپ (Uniswap)

پلتفرم مبتنی بر قرارداد هوشمند غیر متمرکز و محبوب یونی سواپ به تامین کنندگان نقدینگی، توکن UNI را می‌دهد که یک توکن حاکمیتی است و به دارندگان آن این امکان را می‌دهد که در تصمیم‌گیری‌های این پلتفرم مشارکت کنند.

بلنسر (Balancer)

توکن حاکمیتی BAL در ازای خواباندن نقدینگی در پلتفرم بلنسر یا بالانسر به LP ها یا تامین کنندگان نقدینگی تعلق می‌گیرد. این پلتفرم در سال حدود ۷.۵ میلیون توکن بومی صادر می‌کند و این روش تشویقی تا کنون به خوبی جواب داده و مشتاقان زیادی را به سمت این پلتفرم جذب کرده است. ویژگی خاص بلنسر این است که در هر استخر نقدینگی آن می‌توان تا ۸ توکن مختلف را قرار داد.

بسترهای دیگری هم برای کشت سود وجود دارند که قبل از انجام هرگونه فعالیت بهتر است درباره آن‌ها اطلاعات کسب کنید و بسنجید که نحوه کسب سود از آن‌ها چگونه است و آیا توکن‌های آن‌ها در بازار کریپتو کارنسی معتبر است یا نه. ییلد فارمینگ یا کسب سود از طریق پلتفرم‌های دیفای کار چندان پیچیده‌ای نیست ولی به دقت و آگاهی نیاز دارد. با مطالعه و بررسی پلتفرم‌ها و انتخاب بسترهای معتبر می‌توان از امکانات و مزایای دنیای دیفای بیشتر و مفیدتر بهره‌مند شد و شرط آن، دانستن ریسک‌ها و مراقبت از دارایی‌هاست. 

مزایای ییلد فارمینگ

اصلی‌ترین مزیت ییلد فارمینگ کسب سود است. هرچند در کنار این مسئله مزایای دیگری مانند حاکمیت در شبکه نیز برای فارمرها وجود دارد. از آنجایی که تامین کنندگان نقدینگی توکن‌های حاکمیتی یک شبکه را نیز هولد می‌کنند، می‌توانند در تصمیم‌گیری‌های پلتفرم مورد نظر تاثیرگذار باشند.

معایب ییلد فارمینگ

ییلد فارمینگ در کنار مزایا و سودهای خوبی که می‌تواند برای افراد داشته باشد، معایب مختلفی هم دارد. در ادامه چند مورد از معایب Yield Farming را مورد بررسی قرار می‌دهیم:

• ضرر ناپایدار

پلتفرم‌های غیرمتمرکز مانند یونی سواپ، بازارسازهایی خودکار (AMM) هستند که با صرافی‌های ارز دیجیتال متمرکز در ارتباط نیستند و قیمت آن‌ها براساس حجم خرید و فروش کاربران خودشان تعیین می‌شود. در نتیجه ممکن است در مواقعی شاهد اختلاف قیمت یک ارز دیجیتال در صرافی های متمرکز و غیرمتمرکز باشیم. در این صورت تامین کنندگان نقدینگی این رمز ارز دچار ضرر ناپایدار شده‌اند. برای مطالعه بیشتر درباره این مفهوم به مقاله «ضرر ناپایدار چیست؟» مراجعه کنید.

• ریسک بالا

بازار کریپتو یک مارکت نوسانی و پرریسک است و همانقدر که ممکن است ییلد فارمرها از این نوسانات سود کسب کرده و ارزش توکن‌هایی که به عنوان پاداش دریافت می‌کنند بیشتر شود، همانقدر هم امکان آسیب دیدن دارایی‌هایشان وجود خواهد داشت.

• نیاز به دانش عمیق از بلاک چین

بالاتر درباره روش‌های ییلد فارمینگ صحبت کردیم و متوجه شدیم که هرچند کسب سود به این طریق از راه‌های مختلفی امکان پذیر است، اما یک فارمر موفق باید دانش عمیقی از تکنولوژی بلاک چین، سازوکار پروتکل‌های دیفای، اسمارت کانترکت‌ها و … داشته باشد که همه این‌ها، تبدیل شدن به یک ییلد فارمر را به کاری پیچیده و سخت تبدیل می‌کند.

محاسبه بازدهی ییلد فارمینگ

ییلد فارمینگ در پلتفرم‌های مختلف به صورت سالانه محاسبه می‌شود و دو معیار اصلی آن APY و APR هستند. اگر یک پلتفرم پاداش فارمرها را براساس APY محاسبه کند، یعنی سود مرکب را نیز در سود کلی سالانه ملاحظه خواهد کرد. این در حالی است که اگر معیار اصلی یک پروتکل APR باشد، سود مرکب در کل سود حساب نخواهد شد.

آیا ییلد فارمینگ کلاهبرداری است؟

ییلد فارمینگ کلاهبرداری نیست و یکی از روش‌های کسب سود در بازار ارزهای دیجیتال است. با این حال فارمرها در معرض خطرات مختلفی مانند هک شدن، راگ پول، ضرر ناپایدار و… هستند. باید به خاطر داشته باشید که در فضای کریپتو به دلیل ماهیت غیرمتمرکز و قانون گذاری نشده‌ آن، کلاهبرداران زیادی وجود دارند و اگر قصد دارید به یک ییلد فارمر تبدیل شوید، لازم است از پلتفرم‌های معتبر بهره ببرید و دانش خود را از بلاک چین عمیق کنید.

سوالات متداول