dApp چیست؟ این شما و این یکی از مهم‌ترین محصولات تکنولوژی بلاک چین!

برای اینکه بدانیم dapp چیست باید کمی به عقب برگردیم. سال ۲۰۰۹ بود که دست سازه ساتوشی ناکاموتو، مسیر امور مالی را تغییر داد. با تولد بیت کوین، با شیوه جدیدی از داد و ستدها آشنا شدیم. همین موضوع سبب شد تا از آن به عنوان یک انقلاب یاد کنیم.

از ظهور بیت کوین گفتیم امّا تکلیف اتریوم چه خواهد شد؟ بیت کوین روش جدیدی از معاملات را به ما معرفی کرد امّا اتریوم به امور مالی بسنده نکرد و نوآوری‌های خود را به حوزه‌های متنوعی منتقل کرد.

احتمالا می‌دانید که اتریوم در اجرای قراردادهای هوشمند (Smart Contracts) پیش قدم بود. امّا آیا قابلیت‌های انواع بلاک چین عظیم در قراردادهای هوشمند و یدک کشیدن لقب دومین دارایی بزرگ براساس ارزش بازار خلاصه می‌شود؟

dAPPها از مواردی هستند که اتریوم در آن‌ها سرآمد بوده و به وسیله این برنامه‌ها، توانسته نام خود را در دنیای غیرمتمرکز جاودانه سازد. با این حال، سوالی در ذهن ما به وجود می‌آید:«dApp یا dAPP چیست؟» در بلاگ امروز پول نو متوجه خواهیم شد!

برنامه غیرمتمرکز یا dApp چیست؟

روزانه با هزاران اعلان از اپلیکیشن‌های مختلف سر و کار داریم. اینستاگرام، فیس بوک (یا متا!)، توییتر، یوتیوب و نتفلیکس از جمله این برنامه‌های متداول هستند. این گونه پلتفرم‌ها توسط یک کمپانی، کامپیوتر یا قدرت مرکزی کنترل می‌شوند.

به طور خلاصه، اپ‌های موردعلاقه ما در گروه اپلیکیشن‌های متمرکز یا Centralized قرار دارند. در سوی دیگر، اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز یا Decentralized Applications حاضر هستند که آن‌ها را با عنوان dAPP به خاطر می‌آوریم.

dAPPها یا برنامه‌های غیرمتمرکز، برنامه‌هایی دیجیتالی هستند که بر اساس تکنولوژی بلاک چین فعالیت دارند و رویکردی P2P یا همتا-به-همتا را در آن‌ها شاهد هستیم. به عبارتی دیگر، خبری از واسطه‌ها نیست!

همانطور که توسعه دهندگان اندروید و iOS برنامه‌های مختلفی را روی این سیستم‌ عامل‌ها منتشر می‌کنند، این قابلیت را دارند که محصولات مد نظر خود را بر بستر تکنولوژی بلاک چین توسعه و ارتقا دهند.

در برنامه‌های متمرکز، کاربران می‌توانند در بخش قابل مشاهده یا رابط کاربری مشارکت فعالانه داشته باشند. ولی در رابطه با زیرساخت‌های شبکه این موضوع صادق نیست و همانطور که گفتیم، زیرساخت‌های پلتفرم در یک عامل مرکزی قرار دارد. در dAPPها اوضاع طور دیگری خواهد بود.

مهم‌ترین ویژگی‌های dAPP چیست؟

دیدیم که در برنامه‌هایی چون اینستاگرام و توییتر، تمامی امور بر پایه مرکزیت مشخصی سازماندهی شده و دسترسی کاربران از قسمت رابط کاربری فراتر نمی‌رود.

در دنیای dAPPها، قراردادهای هوشمند و تکنولوژی بلاک چین بازیگران اصلی این حوزه هستند. این یعنی همانند شبکه اتریوم، dAPPها هم رویکردی Open Source (متن باز) و غیرمتمرکز دارند که در آن، کدها وظیفه برنامه ریزی همه چیز را بر عهده دارند.

به لطف تکنولوژی بلاک چین و افزایش تمرکز زدایی، dAPPها بالاترین سطح از شفافیت و اعتماد را ارائه می‌دهند. علاوه بر این، متن‌ باز بودن dAPPها توقف برنامه‌های غیرمتمرکز را تا حدی غیرممکن می‌سازد. چگونه؟

اگر به خاطر داشته باشید، در اکتبر ۲۰۲۱ بود که عملکرد اینستاگرام و فیس بوک برای ساعاتی مختل شد. در چنین شرایطی، کاربران به جز صبر چاره‌ای نداشتند!

در dAPPها با اوضاع متفاوتی روبرو هستیم و به به دلیل رویکرد Open Source، تمامی کاربران امکان دسترسی به زیرساخت‌های شبکه، قراردادهای هوشمند و حتی حل مشکلات را خواهند داشت. اثبات سهام و اثبات کار چیست؟

مزایا و معایب dAPPها

از ویژگی‌های اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز گفتیم و بیشتر مزایای آن‌ را زیر ذره بین بردیم. اکنون جا دارد که باری دیگر، مروری بر ویژگی‌های مثبت این نوع برنامه‌ها داشته باشیم. البته، این بار خصوصیات نه چندان خوب dAPPها را هم مورد بررسی قرار خواهیم داد!

مزایای اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز

طبق ساز و کار dAPPها، کاربر یا نهادی نمی‌تواند بیشتر از ۵۱ درصد توکن‌های اکوسیستم را در اختیار داشته باشد. این موضوع به غیرمتمرکز بودن برنامه‌ها اشاره دارد. یعنی هیچ انحصاری در پلتفرم حاکم نیست.

قراردادهای هوشمند هم وظیفه ثبت تمامی فعالیت‌های برنامه را بر عهده دارند که موجب ایجاد شفافیت در پلتفرم خواهند شد. این یعنی dAPPها غیر قابل سانسور بوده و پس از اجرای داده‌ها، نمی‌توان در آن‌ها دست برد.

احتمالا با تحریف یا سانسور اطلاعات توسط شبکه‌های متمرکزی چون اینستاگران و توییتر آشنایی داشته باشید!

کمی بالاتر از امنیت dAPPهای دوست‌داشتنی هم گفتیم! حال بهتر است نقاط ضعف یا حفره‌های موجود در این نوع برنامه‌ها را هم مورد بررسی قرار دهیم.

معایب اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز

همانند بسیاری از بازیگران دنیای غیرمتمرکز چون NFTها، DAOها و تکنولوژی بلاک چین، برنامه‌های غیرمتمرکز هم در ابتدای مسیر خود قرار دارند و طبعا با چالش‌های فراوانی روبه‌رو خواهند شد. چرا که هنوز به طور جدی محک نخورده‌اند.

اگرچه، نوظهور بودن dAPPها به تنهایی در لیست نقاط ضعف آن‌ها جای نمی‌گیرد. بلکه عدم شناسایی مشکلات و نواقص اصلی آن‌ها به دلیل حضور در مراحل ابتدایی، چالشی است که ممکن است با آن مواجه شویم.

غیرقابل سانسور بودن dAPPها را که به خاطر دارید؟ در بخش قبلی مطلب از این ویژگی به عنوان یکی از خوبی‌های اپلیکیشن‌های محبوبمان یاد کردیم. امّا داستان به اینجا ختم نمی‌شود!

تصور کنید که داده‌هایی در پلتفرم اجرا شده و به دست کاربران رسیده است. اکنون مشکلاتی در آن‌ها مشاهده شده و نیاز داریم که آن‌ها را تغییر دهیم. با توجه به ماهیت بلاک چین، تغییر داده‌ها چندان آسان نبوده و در برخی مواقع غیرممکن خواهد بود. به همین خاطر، تغییر داده‌ها کمی چالش برانگیز است.

انواع مختلف dAPP چیست؟

dAPPها در زمینه‌های مختلفی مانند NFT، برقراری ارتباطات، و امور مالی فعالیت دارند و روی بلاک چین‌های مختلفی اجرا شده‌اند که آن‌ها را از یکدیگر متمایز می‌کند. امّا مطابق انتظار،بیشترین dAPPها بر بستر بلاک چین اتریوم استقرار یافته‌اند.

اولین پلتفرم قراردادهای هوشمند‌، از بیش از ۳۰۰۰ اپلیکیشن غیرمتمرکز پشتیبانی به عمل می‌آورد. در ادامه قصد داریم تا نمونه‌هایی از برنامه‌های غیرمتمرکز شاخص در حوزه‌های مختلف را مورد بررسی قرار دهیم.

پیپت Peepeth؛ توییتر در بلاک چین!

گفتیم که در شبکه‌های اجتماعی متمرکز مانند توییتر، امکان سانسور یا تقطیع اطلاعات منتشر شده وجود دارد. پلتفرم غیرمتمرکز Peepeth با هدف ارائه بستری برای به اشتراک گذاشتن متون، کار خود را آغاز کرده و از این جهت، به توییتر شباهت‌هایی دارد.

متن محور بودن پروژه به پلتفرم پرطرفدار توییتر شباهت دارد. امّا غیرمتمرکز بودن Peepeth، امری است که آن را از همتای پرحاشیه‌ خود متمایز ساخته است. این پلتفرم روی اتریوم فعالیت دارد و تا کنون بیش از ۵۰ هزار کاربر را به خود جذب کرده است.

یونی سواپ UniSwap صرافی بی‌دردسر

زمانبر بودن سفارش گذاری و احراز هویت در صرافی‌هایی چون بایننس، موجب شده تا عده زیادی از کاربران به صرافی‌های غیرمتمرکز یا DEXها روی بیاورند.

شاید بتوان صرافی‌های غیرمتمرکزی مانند یونی سواپ را محبوب‌ترین نوع dAPPها دانست. چرا که پروسه انجام معاملات و تبدیل ارزها را تا حد زیادی آسان می‌کند و امکاناتی مانند استیک ارز دیجیتال را فراهم می‌آورد.

اگرچه، نباید فراموش کنیم که صرافی‌های غیرمتمرکز هم بی عیب و نقص نیستند و محدودیت‌های خود را دارند. به عنوان مثال در صرافی UniSwap، تنها دارایی‌های شبکه اتریوم و با استاندارد ERC-20 قابل معامله خواهند بود.

برای آشنایی بیشتر با صرافی یونی سواپ، مقاله صفر تا صد صرافی UniSwap را از دست ندهید. به منظور خرید ارز این صرافی هم می‌توانید به صفحه توکن UNI مراجعه کنید.

رریبل Rarible: از پرچمداران دنیای NFT

بدون اغراق، می‌توانیم از Rarible به عنوان یکی از پیشروان دنیای NFT یاد کنیم. همانند اکثریت اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز، رریبل هم از محصولات شبکه پر آوازه اتریوم به حساب می‌آید.

احتمالا از خودتان می‌پرسید که چرا نام OpenSea را در این لیست قرار نداده‌ایم. این موضوع به مکانیزم دریای بیکران NFTها باز می‌گردد. این پلتفرم توسط یک دفتر مرکزی در کالیفرنیا اداره می‌شود.

به طور کلی، Rarible پلتفرمی است که خریداران، فروشندگان و سازندگان متعددی در آن گرد هم آمدند تا از قافله توکن‌های غیرمثلی جا نمانند!

با گسترش اجتماع موجود این پلتفرم، پروژه مورد بحث ما تصمیم گیری‌های مهم خود را به عهده کاربران گذاشته و این بدان معناست که اجتماع شبکه می‌توانند به طور فعالانه در امور پلتفرم مشارکت کنند.

از زمان اوج گرفتن NFTها تا کنون، مجموع حجم معاملات پلتفرم رریبل به حدود ۳۰۰میلیون دلار افزایش یافته است. مجموع معامله گران منحصر به فرد این پروژه هم از ۱۰۰هزار کاربر فراتر رفته و همچنان در مسیری رو به رشد قرار دارد.

پروتکل آوه؛ در بلاک چین وام بگیرید!

تا کنون احتمالا درک کرده‌اید که امور مالی در دنیای غیرمتمرکز به خرید و فروش ارزها محدود نمی‌شود. بلکه امکانات جذاب دیگری مانند وام دهی و وثیقه گذاری نیز،در حوزه DeFi درخشیده‌اند. یکی از سرآمدهای آن Aave بوده که از پروژه‌ها شبکه اتریوم محسوب می‌شود.

مطابق دیگر dAPPهایی که تاکنون معرفی کردیم، در آوه هم تمامی امور به صورت P2P و بدون واسطه قابل انجام هستند و دیگر با واسطه‌ها سر و کار نداریم.

وام دهی، وام گیری، سواپ و استیکینگ از جمله قابلیت‌های پروتکل آوه به شمار می‌آیند که کاربران می‌توانند بدون طی کردن مراحل احراز هویت (KYC)، امور خود را پیگیری کنند.

در آوه، این امکان وجود دارد که شما بدون وثیقه و به صورت فوری، وام مد نظر خود را دریافت کنید. از این شیوه وام گیری، با اصطلاح Flash Loan یاد می‌شود. برای آشنایی با ساز و کار این شیوه از دریافت وام، شما را به مطلب آشنایی با پلتفرم آوه ارجاع می‌دهم.

DappRadar؛ ویکی پدیای dAPPها

تا کنون که با چند نوع مختلف از dAPPها آشنا شده‌ایم، بد نیست اگر dAPPهای نوظهور و پروژه‌های بلاک چین‌های متنوع را هم در لیست تحقیقات خود قرار دهیم. پلتفرم DappRadar این کلاس درس را برای ما فراهم کرده است.

سال ۲۰۱۸ بود که اسکرمانتاس یانوشکاس(Skirmantas januškas) تصمیم به راه اندازی این مرجع پرکاربرد گرفت. در دپ رادار، کاربرانی مثل ما می‌توانند به داده‌هایی جامع برای برنامه‌های موجود در رادار بررسی خود دسترسی داشته باشند.

این پلتفرم جذاب، امکان بررسی هزاران اپلیکیشن غیرمتمرکز را در اختیار ما قرار داده و می‌توانیم با ساز و کار، اهداف، آپدیت‌ها و آمار مختلف مربوط به برنامه‌های مورد نظر خود آشنا شویم.

به وسیله این ابزار، می‌توانیم بازی‌های کریپتویی با بیشترین میزان دانلود در یک هفته گذشته را بررسی کنیم یا نگاهی به برنامه‌های اجرا شده برروی شبکه ترون یا EOS و ده‌ها بلاک چین دیگر بیاندازیم تا با تازه ترین‌های این شبکه‌ها آشنا شویم.

از شبکه ترون گفتیم و بد نیست اگر اشاره‌ای کنیم به محبوب ترین dAppمبتنی بر بلاک چین ترون یعنی کیف پول ترون لینک(TronLink) که به دارایی‌های TRC-20 و TRC-10 اختصاص دارد.

آینده dAPPها چطور خواهد بود؟

احتمالا بسیاری از ما به طور روزانه زمان زیادی را به بررسی استوری‌های اینستاگرام یا توییت‌های افراد مشهوری چون ایلان ماسک اختصاص می‌دهیم. امروز اپلیکیشن‌هایی را بررسی کردیم که با برنامه‌ها مذکور تفاوت‌های مهمی دارند.

انواع آن‌ها را شناختیم و دیدیم که dAPPها امکاناتی چون به اشتراک گذاشتن نوشته‌ها، وام دهی، تبدیل توکن‌ها یا خرید و فروش NFTها را در اختیار ما قرار می‌دهند. همچنین منبعی را معرفی کردیم که به واسطه آن، می‌توانید به آمار و ارقام برنامه‌ها دسترسی داشته باشید.

نمی‌توان انکار کرد که dAPPها در مدت زمانی نه چندان طولانی، توانسته‌اند به موفقیت‌های چشمگیری دست یابند و با خصوصیات منحصر به فرد خود، روزانه نام آن‌ها را بر سردر نشریه‌ها مشاهده می‌کنیم.

علی رغم پیشرفت‌های قابل ملاحظه برنامه‌های غیرمتمرکز، نباید فراموش کنیم که همچنان در ابتدای سفر پر ماجرای خود قرار دارند و برای پیشبینی آینده‌ آن‌ها، نیاز به زمان بیشتری خواهیم داشت.

شما چه دیدگاهی دارید؟ آیا dAPPها می‌توانند رقبای متمرکز خود را کنار بزنند و به جایگاه آن‌ها در میان عموم کاربران دست پیدا کنند؟ آیا با گسترش dAPP ها از آن‌ها استفاده خواهید کرد؟

چنانچه به مشاوره رایگان علاقه‌مندید، پرسش‌های خود را درباره موضوعات مختلف حوزه بلاک چین و ارزهای دیجیتال مطرح کنید. کارشناسان پول نو در دسترس شما هستند و راهنمایی‌تان می‌کنند.