تفاوت stETHو wETHچیست؟ نگاهی به سازوکار ارز اتر در سایر شبکه‌های بلاک چینی

احتمالا تا کنون به عبارت Irony یا کنایه در ادبیات برخورده‌اید. در زمان استفاده از این آرایه، ما جمله‌ای را به کار می‌بریم امّا مقصودی غیر از چیزی که بیان کردیم داریم. در دنیای کریپتو هم با چنین کنایه‌هایی روبرو هستیم!

به عنوان مثال، عبارت رپد بیت‌کوین (WBTC) را به کار می‌بریم امّا منظورمان BTC نیست! بلکه wBTC استاندارد ERC-20 پیروی می‌کند و یک توکن در اکوسیستم اتریوم به حساب می‌آید.

همچنین جا دارد اضافه کنیم که BTC تنها دارایی‌ مورد استفاده در اکوسیستم بیت کوین نیست و واحد کوچک‌تری از این سکّه ضرب شده که به یاد خالق این سیستم، ساتوشی (SAT) نامگذاری شده است. ارتباط بین BTC و ساتوشی را می‌توان تا حدی به رابطه بین دلار و سنت تشبیه کرد!

امّا موضوع مقاله امروز ما به بیت کوین چندان مرتبط نخواهد بود. بلکه امروز قصد داریم تا ETH و مشتقات آن را بهتر بشناسیم. همانطور که در تیتر مطلب مشاهده می‌کنید، توکن‌هایی هستند که برخی حتی هم‌ارزش اتر هستند، بر بستر اتریوم و با استاندارد ERC-20 فعالیت می‌کنند امّا اتر (ETH) نیستند! برویم تا بیشتر بدانیم.

wei در اتریوم چیست؟

کوچک‌ترین واحد اتریوم wei نام دارد.

همانطور که گفتیم، یک اسکناس دلار یا یورو را می‌توان به واحدهای کوچک‌تری چون سنت تبدیل کرد. حال اتر را نیز می‌توان با دلار در یک مقیاس قرار داد. (البته فقط در این مثال!)

در واقع نام این واحد از دای وِی (Dai Wei) الهام گرفته شده است که از نخستین سایفرپانک‌های بیت کوین به شمار می‌آید که در دهه ۹۰ میلادی، b-money پیشین بیت‌کوین را پیشنهاد کرد.

ارزش یک وی برابر با یک کوئنتیلیونم ۱ اتریوم است. به زبان ریاضی و ساده‌تر، هر واحد ETH را می‌توان معادل ۱,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰ wei و یا یک wei را معادل ۰.۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۱ واحد ETH قرار داد.

علی‌رغم ارزش ظاهراً ناچیز، وی چندان هم بی اهمیت نیست. در واقع اصلاً بی اهمیت نیست! چرا که گاهی اوقات در قراردادهای هوشمند (Smart Contracts) مورد استفاده قرار می‌گیرد.

به عنوان مثال در ماه مارس ۲۰۲۲، یک سرمایه‌گذار حوزه NFT به دلیل عدم دقت به مقدار wei، رقمی بالغ بر ۱ میلیون دلار را از دست داد! چرا که به‌جای ۴۴ اتر، توکن NFT خود را با قیمت ۴۴ wei لیست کرد و به فروش گذاشت.

با توجه به اتفاق ناخوشایندی که برای این سرمایه‌گذار افتاده، احتمالا اکنون به اهمیت هرچه بیشتر wei پی می‌برید. امّا کاربرد wei به اینجا محدود نمی‌شود و همانطور که احتمالا می‌دانید، برای خرید اتریوم کارمزد آن هم با این واحد تقریبا ناچیز محاسبه می‌شوند امّا به نوعی دیگر!

Gwei چیست؟

متداول‌ترین واحد مورد استفاده در خانواده weiها، Gwei بوده که فی‌های اتریوم با استفاده از این معیار محاسبه می‌شوند. درواقع gwei کوتاه‌شده عبارت Giga Wei بوده که با توجه به این موضوع، در می‌یابیم که هر Gwei برابر است با ۱ میلیارد وِی. در واقع هر ۱ میلیارد Gwei، برابر با یک ETH خواهد بود.

حال ممکن است از خودتان بپرسید که چرا نیاز داریم تا از wei و gwei استفاده کنیم؟

دلیل اصلی استفاده از این نمادها، سهولت در محاسبه پارامترهایی چون گس فی خواهد بود. به عنوان مثال اگر کارمزد اتریوم ۰.۰۰۰۰۰۰۰۱ ETH تخمین زده شود، طبیعتا به‌کار بردن عبارت ۱۰ Gwei اقدامی هوشمندانه‌تر خواهد بود تا استفاده از ۰.۰۰۰۰۰۰۰۱ واحد ETH!

واحدهای دیگری چون kwei (کیلو وی) و mwei (میلیون یا مگا وی) هم در این صنعت وجود دارند که به ترتیب برابر به هزار و یک میلیون وِی هستند. با این حال، کاربرد چندان گسترده‌ای ندارند و اغلب Wei و Gwei هستند که در مراودات روزمره مورد استفاده قرار می‌گیرند.

رپد اتر (WETH) چیست؟

احتمالا از رپد بیت کوین (wBTC) شنیده‌اید. ارزی هم‌پایه با بیت کوین (BTC) که به صورت (Wrapped) یا پیچیده شده در بلاک چین اتریوم فعالیت دارد. در همین حال، اتر (ETH) که توکن بومی اتریوم محسوب می‌شود، در مواقعی با استاندارد بلاک چین (ERC-20) مطابقت ندارد!

به عبارتی، استاندارد ERC-20 در سال ۲۰۱۵ برای اوّلین بار توسط توسعه‌دهندگان اتریوم معرفی شد. امّا تقریبا در سال ۲۰۱۷ بود که به صورت گسترده مورد استفاده قرار گرفت و پلتفرم‌هایی مانند میکر (MKR) از آن بهره بردند.

حال همانطور که می‌دانید اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز (Dapps) شبکه اتریوم با استاندارد ERC-20 قابل اجرا هستند و از آنجایی که معماری ارز ETH با بسیاری از آن‌ها سازگاری ندارد، می‌بایست به گونه‌ای این ارز را با آن اکوسیستم‌ها مطابقت داد و راه‌حل این موضوع، Wrap کردن آن دارایی خواهد بود. عکس این عمل هم Unwrap نام دارد که در آن، توکن‌هایمان را به حالت اوّلیه خود باز می‌گردانیم.

برای نمونه در صرافی غیرمتمرکز یونی سواپ (Uniswap)، ETH واریزی به طور خودکار به WETH تبدیل می‌شود امّا در پلتفرم‌های دیگری چون OpenSea، از ما خواسته می‌شود تا خودمان فرایند پیچیدن اتر را انجام دهیم!

البته همان گونه که پیش تر اشاره کردیم، WETH و ETH دارای نسبتی برابر (۱ به ۱) هستند و به روش‌هایی چون استفاده از بریج ارز دیجیتال (مانند Ronin Bridge)، قابل تبدیل هستند. ناگفته نماند که این فرایند، نیاز داریم تا گس فی شبکه را هم بپردازیم. (اشاره مجدد به اهمیت Gwei!)

stETH یا اتر استیک شده چیست؟

تقریبا می‌توان گفت که پاسخ این سوال در خود سوال نهفته است؛ امّا تنها تقریبا!

stETH نماد توکن استیک شده در پلتفرم لایدو بوده و توکن‌های زیر هم نشان‌دهنده دارایی قفل شده در دیگر سرویس‌های استیکینگ محسوب می‌شوند:

• BETH (صرافی بایننس)
• aETHc (پروتکل انکر)
• rETH (پلتفرم Rocket Pool)

می‌دانیم که برای استیک اتریوم و تبدیل شدن به ولیدیتور شبکه در زنجیره اثبات سهام (PoS)، نیاز داریم تا اتر (ETH) را به تعداد مضرب صحیحی از ۳۲ اتر (ETH) در پلتفرم به اشتراک بگذاریم.

از آنجایی که این میزان دارایی برای یک شخص و حتی یک شرکت مبلغ بالایی به محسوب می‌شود، پلتفرم‌هایی مانند Lido Finance پا به میدان گذاشته‌اند تا راه‌حل‌هایی را در این زمینه ارائه دهند.

حال با تخصیص ETH خود به پلتفرم لایدو، توکنی با نماد stETH را دریافت می‌کنیم که هم‌ارزش با اتر اولیه خواهد بود. جالب است بدانید که لایدو بالغ بر ۳۳ درصد میزان ETH استیک شده را در اختیار دارد.

پس از Merge و تکمیل فرایند مهاجرت اتریوم به اثبات سهام، شاهد معرفی هاردفورک شانگهای اتریوم بودیم که طی آن، استیک‌کنندگان اتریوم PoS می‌توانستند اترهای خود را برداشت کنند.

آیا قیمت stETH هم‌ارز با ETH است؟

در حالت عادی، این دو دارایی از نسبتی ۱:۱ برخوردارند. با این حال، گهگدایی هم این نسبت دستخوش تغییراتی می‌شود. stETH لایدو که محبوب ترین اتر استیک شده به حساب می‌آید، از زمان آغاز استیکینگ در این پلتفرم، نوساناتی را تجربه کرده است.

تا کنون نسبت بین stETH/ETH، بین ۰.۹۲ دلار تا ۱.۰۵ دلار متغیر بوده است. این ارز تا اوایل ۲۰۲۲، با نسبت یک به یک معامله می‌شد. امّا به سبب نوسانات بازار، ارزش آن هم دستخوش تغییراتی شد.

به عنوان مثال در اواسط همین سال علاوه بر فشار فروش، هولدرهای بزرگی چون Three Arrows Capital (3AC)، نقدینگی استیک شده خود را خارج کردند stETH تا حدی با ریزش مواجه شد. در زمان نگارش این مطلب، ارزش stETH به ETH ۰.۹۹ می‌رسد.

چرا stETH اغلب ارزان تر از ETH معامله می‌شود؟

علی‌رغم پرداخت پاداش و هم‌ارز بودن با ETH در طولانی مدّت، ممکن است این سوال پیش بیاید که چرا معمولا stETH در مقایسه با ETH در سطوح قیمتی پایین‌تری معامله می‌شود.

شاید بتوان مهم ترین دلیل این نوسانات را پشتیبانی توسط ETH دانست که خود دارایی پر نوسانی به حساب می‌آید و قیمت لحظه ای اتر، اغلب درحال تغییر است.

از ریسک‌های stETH، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• مشکلاتی در استخر نقدینگی (مثلا نقدینگی کمتر stETH در مقایسه با ETH)
• نواقص سیستماتیک (مشکلاتی در قراردادهای هوشمند و دیگر مسائل فنی)
• نوسانات بازار

با این حال، بسیاری از افراد ترجیح می‌دهند تا stETH و ارزهای مشابه را با قیمت پایین‌تری از ETH خریداری کرده تا بتوانند موقعیتی را برای معاملات آربیتراژ و کسب سود فراهم کنند.

برگ آخر

در مطلب امروز، اتر(ETH) و شبه‌اترها را شناختیم! دیدیم که علی‌رغم ارزش پایین، wei و Gwei از مهم ترین اجزای اکوسیستم اتریوم به شمار می‌آیند و در قراردادهای هوشمند و محاسبه گس فی، کاربردهای گسترده‌ای دارند و اگر همانند فردی که NFT خود را برای فروش گذاشته بود به تفاوت‌های Wei و ETH توجه نکنیم، امکان زیان‌های کلان هم وجود خواهد داشت.

علاوه بر واحدهای کوچکتر اتریوم، از اترهای پیچیده شده (wETH) و استیک شده هم گفتیم و دیدیم که stETH را می‌توان متداول ترین آن‌ها دانست. همچنین برخی از افراد تصمیم می‌گیرند تا این ارز را با قیمت پایین‌تر از ETH خریداری کنند و از مابه‌التفاوت آن‌ها سود ببرند.

در هر حال، استیک در پلتفرم‌هایی چون لایدو هم ریسک‌های خود اعم از نوسانات بازار و مشکلات در استخر نقدینگی را به همراه دارد. شما چه تصمیمی خواهید گرفت؟ آیا تا کنون از دارایی‌هایی چون wETH و stETH استفاده کرده‌اید؟ آیا تاکنون سرمایه خود را برای خرید اتریوم در نظر گرفته اید؟