فورک چیست؟ انواع فورک چه هستند؟ + تفاوت هارد فورک و سافت فورک در بلاک چین

چند وقت قبل بود که مقاله بلاک چین چیست را در وبلاگ پول نو منتشر کردیم. در آن مقاله به توضیح کوتاهی درباره فورک، هارد فورک و سافت فورک پرداخته بودیم. ولی همچنان جای مقاله‌ای جامع درباره هارد فورک، سافت فورک و تفاوت این دو خالی بود.

پس دست به کار شدیم و مقاله‌ای که الان در حال خواندن آن هستید را برای شما آماده کردیم. چون در بسیاری منابع، به طور دقیق تفاوت این دو ذکر نشده و موجب بدفهمی مفهوم این دو اصطلاح مهم می‌شود. اگر شما هم می‌خواهید بفهمید که فورک چیست، تا آخر این مقاله من را همراهی کنید.

مفهوم کلی فورک چیست؟

بهتر است قبل از اینکه برویم سراغ جواب سوال فورک چیست، در انواع بلاک چین مفهوم کلی این اصطلاح را یاد بگیریم. اگر کمی انگلیسی‌تان خوب باشد احتمالا متوجه خواهید شد که معنای لغوی فورک، چنگال است. اما مفهوم این کلمه در دنیای برنامه نویسی با چنگال تفاوت زیادی دارد!

اگر تا به حال از گیتهاب استفاده کرده باشید احتمالا با اصطلاح فورک آشنایید. فورک کردن در دنیای برنامه نویسی به این معنا است که فردی کد یک برنامه نویس دیگر را کپی و از آن استفاده کند. این اصطلاح بیشتر درباره نرم افزارهای متن باز یا open source صدق می‌کند.

با فورک کردن یک پروژه شما می‌توانید آن پروژه را با نظر خودتان تغییر دهید و برنامه‌ای جدید را از روی کدهای برنامه قبلی بسازید. با این کار شما در حقیقت مالک پروژه جدید می‌شوید و می‌توانید هر استفاده‌ای طبق لایسنس آن کد انجام دهید.

فورک چیست و در بلاک چین به چه معناست؟

وقتی صحبت از فورک در بلاک چین می‌شود منظور این است که یک فرد یا یک تیم بخشی از کد یک بلاک چین خاص را استفاده می‌کند تا پروژه خود را بسازد. در حقیقت بیشتر فورک‌ها برای این ایجاد می‌شوند که یک بلاک چین را بهبود بخشند.

ممکن است در یک فورک تغییراتی ایجاد شود که قوانین کلی یک بلاک چین را تغییر ندهد اما به طور مثال سرعت تراکنش را افزایش دهد. یا ممکن است در یک فورک دیگر برنامه نویس دست به کدهای اصلی پروژه ببرد که این موضوع باعث می‌شود تا پروژه با کد قبلی سازگار نباشد.

این اتفاق بیشتر در زمانی می‌افتد که برنامه نویسان از قوانین حاکم بر یک بلاک چین خاص راضی نیستند. آن‌ها به همین خاطر بخشی از کد بلاک چین را عوض می‌کنند و در قالب پروژه جدیدی منتشر می‌کنند تا قوانین دلخواه خودشان را در دنیای ارزهای دیجیتال به اجرا بگذارند.

سافت فورک یعنی چه؟

هنگامی که گروهی از برنامه نویسان فورک کردن یک پروژه را به عهده می‌گیرند و کدهای اصلی آن را تغییر نمی‌دهند به اصطلاح پروژه را سافت فورک کرده‌اند. در سافت فورک پروژه قبلی شما با پروژه جدید سازگاری خواهد داشت و به همین دلیل مشکلی برای نودها پیش نمی‌آید.

یعنی مهم نیست که یک نود، از سافت فورک استفاده کند یا پروژه قدیمی؛ در هر حال می‌تواند به کار خود با روش سابق ادامه دهد. در حقیقت چیزی از زنجیره اصلی کسر نمی‌شود و برنامه نویسان با زنجیره اصلی کد کاری ندارند و فقط سافت فورک جدید به صورت یک زنجیره به بین شبکه وصل می‌شود و از یک جای زنجیره به بعد قوانین با قوانین سافت فورک جدید مطابقت خواهد داشت.

بعد از سافت فورک، گره‌هایی که نسخه قبلی را اجرا می‌کنند، همچنان می‌توانند با هم تعامل داشته باشند و بلاک‌های جدید اضافه کنند تا زمانی که با قوانین مطابقت داشته باشند.

Hardfork Vs Softfork

هارد فورک چه معنایی دارد؟

در این عمل هم برنامه نویسان کد را تغییر می‌دهند اما در اینجا تغییر کد نسبت به سافت فورک بیشتر است و تغییرات زیادی را در بلاک چین شاهد خواهیم بود.

شاید عیبی که هارد فورک نسبت به سافت فورک دارد این است که نودها همگی باید قوانین جدید را قبول کنند و بلاک چین خود را به روز رسانی کنند تا بتوانند از شبکه استفاده کنند.

بعد از قبول کردن قوانین جدید نودها می‌توانند بلاک‌های جدید را به کمک هارد فورک ایجاد کنند و به کار خود ادامه دهند.

شاید برایتان سوال پیش بیاید که اگر تعدادی از نودها این قوانین را قبول نکنند چه اتفاقی می‌افتد؟ در جواب این سوال باید گفت که اگر بعضی از نودها این قوانین را قبول نکند دو زنجیره ایجاد خواهد شد و عملیات شبکه در این دو زنجیره دنبال خواهد شد تا همه نودها قوانین جدید را بپذیرند و به بلاک چین جدید روی بیاورند.

به عنوان مثال در هارد فورک بیت کوین که به خاطر اینکه بعضی از نودها قوانین قبلی را قبول نداشتند فورک جدید بیت کوین کش و بسیاری شبکه‌های دیگر به وجود آمد که در تصویر زیر مشاهده می‌کنید.

تمام فورک‌های بیت کوین

از ۱۰۵ فورک بیت کوین، ۷۴ پروژه فعال‌اند و ۳۱ پروژه دیگر فعالیت نمی‌کنند. در ادامه، معروف‌ترین فورک‌های بیت کوین را بر اساس تاریخ آن‌ها مشاهده می‌کنید:

• بیت کوین کش: فورک شده در بلاک ۴۷۸۵۵۸، در تاریخ ۱ آگوست ۲۰۱۷. هر دارنده بیت کوین (BTC)، به ازای هر یک واحد بیت کوین، یک واحد بیت کوین کش (BCH) دریافت کرد.
• بیت کوین SV: فورک شده در بلاک ۵۵۶۷۶۶ در تاریخ ۱۵ نوامبر ۲۰۱۸، هر دارنده بیت کوین کش (BCH)، یک واحد بیت کوین SV (BSV) دریافت کرد.
• eCash: فورک شده در بلاک ۶۶۱۶۴۸، در تاریخ ۱۵ نوامبر ۲۰۲۰، هر دارنده بیت کوین کش (BCH)، ۱ میلیون واحد eCash (XEC) دریافت کرد.
• بیت کوین گلد: فورک شده در بلاک ۴۹۱۴۰۷، در تاریخ ۲۴ اکتبر ۲۰۱۷، هر دارنده بیت کوین (BTC)، یک واحد بیت کوین گلد (BTG) دریافت کرد.

تاریخ فورک بیت کوین

همان طور که اشاره کردیم، بیت کوین تا به حال ۱۰۵ فورک معروف داشته که در بلاک‌های مختلفی شروع شده‌اند. درواقع هر کسی می‌تواند فورکی در بلاک چین ایجاد کند! ولی کسی آن‌ها را به رسمیت نمی‌شناسد. اولین فورک بیت کوین، بیت کوین XT بود که در اواخر سال ۲۰۱۴ ایجاد شد و اندازه بلاک را از ۱ مگابایت به ۸ مگابایت افزایش داد. هدف این فورک، افزایش سرعت تراکنش بود.

پس از آن، بیت کوین کلاسیک در اوایل سال ۲۰۱۶ به وجود آمد که مشابه بیت کوین XT عمل کرد اما تنها اندازه بلاک را به ۲ مگابایت افزایش داد.

بعد از بیت کوین کلاسیک، بیت کوین کش در آگوست ۲۰۱۷ از بلاک چین بیت کوین جدا شدو دلیل ایجاد بیت کوین کش، اختلاف نظر بین توسعه دهندگان در مورد اندازه بلاک بود.

بیت کوین گلد فورک دیگر بیت کوین است که هدف این هارد فورک که در اکتبر سال ۲۰۱۷ایجاد شد، بازیابی استخراج با ماینرهای اصلی GPU بود.

دیگر فورک‌های معروف بیت کوین:

• بیت کوین دایموند: نوامبر ۲۰۱۷
• سوپر بیت کوین: دسامبر ۲۰۱۷
• بیت کوین اتم: ژانویه ۲۰۱۸
• بیت‌کور: نوامبر ۲۰۱۷
• بیت کوین گاد: دسامبر ۲۰۱۷
• بیت کوین پرایوت: ژانویه ۲۰۱۸
• بیت کوین زئو: سپتامبر ۲۰۱۸
• بیت کوین پست کوانتوم: دسامبر ۲۰۱۸

چرا در بلاک چین‌ها فورک اتفاق می‌افتد؟

تا اینجای مقاله به طور کامل با فورک آشنا شدیم. حالا می‌خواهیم بفهمیم که فورک کردن یک پروژه چرا اتفاق می‌افتد و اصلا چه دلایلی برای ساخت یک فورک جدید وجود دارد.

۱. هک شدن شبکه و باگ‌های فنی

با وجود بازار بزرگ ارزهای دیجیتال و سرمایه عظیمی که در این بازار وجود دارد، پیش بینی اینکه دزدها وارد این بخش شوند عجیب نیست! بعضا هکرهای کارکشته و با سابقه با کشف باگ‌های بلاک چین به تعداد زیادی از ارزها دست پیدا می‌کنند. این هکرها از این فرصت استفاده کرده و ارزهای زیادی را می‌دزدند. البته هکرهای سفید هم هستند که شبکه را هک می‌کنند تا نشان دهند شبکه به امنیت بیشتری نیاز دارد و لازم است باگ‌های آن برطرف شوند.

برخی از تصمیم‌گیران پروژه در این مواقع ممکن است با حذف تراکنش دزدی از شبکه بلاک چین ارزهای سرمایه گذاران را به آن‌ها برگردانند. ولی همیشه این اتفاق نمی‌افتد. در دنیای غیرمتمرکز برخی اعتقاد دارند که «کد، قانون است» و اگر هکی هم صورت گرفت ناشی از ضعف شبکه است و باید آن را پذیرفت.

شاید برایتان جالب باشد که همین اتریومی که الان ما در حال خرید و فروش آن هستیم یکبار دچار این مشکل شد و با هارد فورکی که ارائه داد توانست این مشکل را رفع کند. در این هارد فورک ارز جدیدی به نام اتریوم کلاسیک هم ساخته شد. در واقع اتریوم کلاسیک همان زنجیره اصلی شبکه اتریوم است و بعد از اینکه اتریوم معروف امروزی از آن جدا شد، نام اتریوم کلاسیک را گرفت و ارز مرجع خود را به ETC تغییر داد. این هارد فورک حاصل هک معروف به DAO است که در سال ۲۰۱۶ میلادی انجام شده بود.

درباره این اتفاق معروف و هاردفورک اتریوم که از الگوریتم اثبات کار استفاده می‌کند، در مقاله اتریوم کلاسیک چیست به صورت مفصل توضیح داده‌ایم.

۲. ارتقا و بهبود شبکه

بعضا هدف از فورک کردن یا مهاجرت به الگوریتم‌هایی چون اثبات سهام، رفع یک مشکل نیست و با بزرگ‌تر شدن یک جامعه بلاک چینی و افرادی که از آن استفاده می‌کنند، سازندگان به فکر قابلیت‌های جدیدی می‌افتند و دست به کار می‌شوند تا قابلیت‌های جدید را در بلاک چین اضافه کنند. اکثر این قابلیت‌ها در فروم‌ها یا توییتر به توسعه دهندگان پیشنهاد می‌شوند که اکثر پیشنهاد دهندگان کاربران ساده‌ای هستند که به دنبال کاربرد بیشتر بلاک چین هستند.

در این نوع فورک کدنویسی پایه‌ای یک بلاک چین تغییر زیادی نمی‌کند و زنجیره با تغییری که در آن ایجاد می‌شود به ساخته شدن ادامه می‌دهد.

نمونه‌ای از این نوع ارتقا که به نوعی سافت فورک حساب می‌شود، فورک سگویت بیت کوین و فورک تپروت است که با هدف افزایش ظرفیت بلاک‌ها انجام شد.

معروف‌ترین فورک‌های جهان

از چند سال قبل تا حالا فورک‌های زیادی در دنیای کریپتوکارنسی رخ داده است که برای رفع مشکلات یک بلاک چین درست شده‌اند. در ادامه مقاله برخی از معروف‌ترین فورک‌ها را به شما معرفی خواهیم کرد.

فورک اتریوم؛ ساخته شدن اتریوم کلاسیک

هکرها در سال ۲۰۱۶ توانستند تعداد زیادی اتریوم را از سرمایه گذاران دزدی کنند. این اتفاق باعث شد تا تعداد زیادی از سرمایه گذاران اعتماد خود را نسبت به اتریوم از دست بدهند. بنابرین ویتالیک بوترین (سازنده شبکه اتریوم) به فکر یک فورک جدید برای اتریوم افتاد تا اعتماد سرمایه گذاران را جلب کند.

هارد فورک انجام شد و به خاطر اینکه افراد زیادی از آن استقبال کردند شبکه جدید نام اتریوم را به خود گرفت. زنجیره قبلی بلاک چین اتریوم نیز به اتریوم کلاسیک تغییر نام داد. در حقیقت اتریومی که ما الان از آن استفاده می‌کنیم و ارز اتر ETH مربوط به آن است، همین هارد فورک اتریوم کلاسیک است.

البته ناگفته نماند که اتریوم کلاسیک هم طرفداران پر و پا قرص خود را دارد. این ارز هنوز هم در جوامع ارزهای دیجیتال خرید و فروش می‌شود. اگر شما هم به خرید یا فروش اتریوم کلاسیک هستید، پول نو این قابلیت را برای شما قرار داده و شما با ثبت نام در پول نو می‌توانید به خرید اتریوم کلاسیک بپردازید.

فورک بیت کوین؛ متولد شدن بیت کوین کش

بالاتر هم به ساخته شدن بیت کوین کش اشاره کوچکی داشتیم. این فورک در سال ۲۰۱۷ اتفاق افتاد که یک هارد فورک به حساب می‌آمد. ماینرهای زیادی به قوانین بیت کوین و سرعت تراکنش‌ها اعتراض داشتند. به همین دلیل برخی از توسعه دهنده‌های بیت کوین تصمیم گرفتند تا فورک جدیدی به نام بیت کوین کش بسازند.

در فورک جدیدی که ساخته شد سرعت انتقال هر بلاک در بلاک چین حدودا هشت برابر شد و از یک مگابایت در ثانیه به هشت مگابایت در ثانیه ارتقا پیدا کرد. این موضوع باعث شد تا سرعت تراکنش‌ها بیشتر شود و افراد زیادی برای انجام تراکنش به استفاده از بیت کوین کش تمایل پیدا کنند.

علاوه بر بیت کوین کش یا BCH بیت کوین فورک‌های دیگری هم داشته است مانند لایت کوین LTC. در خود لایت کوین هم فورک اتفاق افتاد و شبکه لاکی کوین به وجود آمد. جالب است بدانید که شبکه دوج کوین فورک لاکی کوین است!

ما در مقاله‌ای جدا گانه به صورت مفصل درباره بیت کوین کش صحبت کرده‌ایم. اگر مایل هستید اطلاعات بیشتری درباره بیت کوین کش کسب کنید، مقاله «بیت کوین کش چیست؟» را از دست ندهید.

فورک لندن؛ تغییر دوباره اتریوم

فورک بعدی بزرگترین پلتفرم قرارداد هوشمند یعنی اتریوم که سر و صدای زیادی هم به پا کرد در سال ۲۰۲۱ میلادی به وقوع پیوست. در این فورک توسعه دهندگان تصمیم گرفتند تا قابلیت جدیدی را به اتریوم اضافه کنند.

آن‌ها تصمیم گرفتند تا با ثبت شدن هر تراکنش در بلاک چین مقدار معینی از اتر را از چرخه خارج کنند و درواقع توکن سوزی را برای کنترل تورم اتر انجام دهند. این موضوع باعث می‌شد تا عرضه اتر محدودتر شود و با این اتفاق کارمزد تراکنش با اتریوم کاهش پیدا کند.

فورک شدن شبکه چطور بر قیمت ارزها تاثیر می‌گذارد؟

فورک‌ها با اهداف مختلفی اتفاق می‌افتند که تاثیرات گوناگونی در روند رشد یک ارز دیجیتال می‌گذارند. این تاثیرات می‌توانند کاری کنند که یک ارز دیجیتال قیمت بیشتری پیدا کند یا برعکس با روندی نزولی مواجه شود. در ادامه بیشتر درباره این مبحث صحبت خواهیم کرد.

خرید ارز دیجیتال به خاطر فورک

در هارد فورک اگر کاربران ارز دیجیتالی را قبل از هارد فورک در کیف پول خود داشته باشند با ایجاد ارز دیجیتال جدید به همان مقدار ارز دیجیتال جدید را دریافت می‌کند.

از آنجا که یکی از ویژگی‌های بارز انسان طمع است افراد زیادی برای خرید و نگهداری آن ارز قبل از هارد فورک صف می‌کشند. این موضوع باعث می‌شود که تقاضای خرید ارز دیجیتال بیشتر شود و این موضوع باعث می‌شود تا قیمت یک ارز به صورت صعودی که  چه عرض کنم به صورت عمودی به پرواز در بیاید!

به طور مثال با اهدای ارز دیجیتال بیت کوین کش در هنگام هارد فورک بیت کوین که ارزهای رایگان پخش می‌شد قیمت بیت کوین به صورت صعودی بود و این هارد فورک تاثیر مثبتی در روند رشد بیت کوین داشت.

تغییر جو حاکم بر شرایط یک ارز

احتمالا این جمله که قلم از شمشیر برنده‌تر است در زمان قدیم صادق بود و همه به اتفاق این موضوع را قبول داشتند. الان نیز همانگونه است و قلم در دوره کنونی همین وبسایت‌ها و مجلات و به صورت کلی رسانه هستند. در جامعه امروزی رسانه‌ها بر همه چیز تاثیر دارند. احتمالا تعدادی از شما خوانندگان با ایلان ماسک آشنا باشید که با یک توییت باعث می‌شود تا قیمت یک ارز نصف شود.

در هنگام فورک‌ها نیز همین اتفاقات رخ می‌دهد جو رسانه‌ای تاثیر زیادی بر قیمت ارز می‌گذارد. سایت‌های زیادی با بازدید کننده‌های چند میلیونی اخبار ارزهای دیجیتال را دنبال می‌کنند و به همین دلیل افراد زیادی علاقه‌مند به کسب اطلاعات بیشتر درباره آن ارز می‌شوند.

این موضوع باعث می‌شود تا تقاضای خرید برای یک ارز قبل از فورک بالاتر برود. با افزایش تقاضای خرید قیمت این ارز هم روند صعودی به خودش می‌گیرد. در ضمن اگر تغییراتی که قرار است روی یک شبکه خاص انجام شود به خاطر درخواست کاربران باشد، وجهه اجتماعی توسعه دهندگان آن ارز بهتر جلوه می‌کند. این اتفاق سبب می‌شود تا افراد بیشتری علاقه‌مند به سرمایه گذاری در آن پروژه شوند.

سخن آخر

فورک‌ها از نظر من فرصت بسیار خوبی برای بهبود عملکرد ارزهای دیجیتال هستند. این فورک‌ها بعضا موفقیت زیادی برای توسعه دهندگان به ارمغان می‌آورند و گاهی باعث می‌شوند یک ارز دیجیتال تا مرز نابودی برود. در کل فورک‌ها برای بهبود عملکرد شبکه‌ها، افزایش سرعت، کاهش کارمزد، افزایش امنیت، مقیاس‌پذیری بیشتر و… انجام می‌شوند.

امیدواریم که توانسته باشیم به طور کامل توضیح دهیم که فورک چیست و چه کاربردی دارد. شما چه نظری درباره فورک دارید؟ آیا این فرایند را برای دنیای ارزهای دیجیتال مناسب می‌دانید؟