شبکه سوئیفت چیست؟ و چه تفاوتی با بلاک چین ریپل XRP دارد؟

شبکه‌های پیام‌رسان عضوی جدانشدنی از زندگی ما هستند. ما برای ارسال پیام‌ به دوستان، خانواده و همکاران از این شبکه‌ها استفاده می‌کنیم. ارسال و دریافت پیام‌ها گاهی حساسیت خیلی بالایی پیدا می‌کند؛ مثلا زمانی که باید بین دو بانک یا موسسه مالی برای نقل و انتقال مبلغ بالایی، اطلاعات رد و بدل شود. این اطلاعات می‌تواند شامل تبادل مبالغ قابل توجهی باشد.

حالا فرض کنید که این دو بانک از دو کشور مختلف هم باشند که هر کدام از آن‌ها قوانین مختلفی دارد، قضیه سخت‌تر خواهد شد و رعایت مواردی مثل ایمنی، سرعت و یکپارچگی اطلاعات بیشتر به چشم خواهد آمد. درست به همین خاطر امروزه در شبکه بانکداری بین‌المللی از سیستمی به نام سوئیفت (SWIFT) استفاده می‌شود.

سوئیفت چیست؟

سوئیفت یک شبکه متمرکز است که کار تبادل اطلاعات را بین بانک‌های سراسر جهان انجام می‌دهد. هر بانکی که عضو سوئیفت باشد، می‌تواند از طریق سیستم و استاندارهای پیام‌رسانی که در آن تعریف شده، با اعضای دیگرِ این شبکه در ارتباط باشد.

گفتیم که طرز کار سوئیفت شبیه برنامه‌های پیام‌رسان روزمره است؛ با این تفاوت که محتوای ارتباطات در سوئیفت تنها پیام‌های مالی بوده و سیستم پیام‌رسانی آن هم شامل استانداردهای مخصوصی است. شبکه سوئیفت پیام را از بانک فرستنده پیام به بانک مقصد یعنی بانک گیرنده پیام هدایت می‌کند.

به‌عنوان یک مثال ساده فرض کنید فردی از کشور فرانسه می‌خواهد برای دوست خود که در انگلستان زندگی می‌کند مقداری پول واریز کند. این شخص می‌تواند به بانکی در فرانسه که به سیستم سوئیفت متصل است، مراجعه کرده و درخواست انتقال پول خود را به شعبه دیگر بانک که در کشور انگلیس مستقر است، ارسال کند.

شعبه بانک انگلیس بعد از دریافت پیام، اقدام به واریز وجه به حساب دوست این شخص می‌کند.  مبلغ واریزی نیز از حساب شخص فرانسوی در بانک فرانسه کسر خواهد شد.

تاریخچه سوئیفت

سوئیفت (یا SWIFT، مخفف شده عبارت Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication) به معنای «جامعه ارتباطات مالی بین بانکی در جهان» است؛ این انجمن که پایگاه اصلی آن در شهر بروکسل در کشور بلژیک واقع شده، در سال ۱۹۷۳ با همکاری ۲۳۹ بانک از ۱۵ کشور جهان ایجاد شد.

قبل از روی کار آمدن سوئیفت، ارتباط بین بانک‌هایی که از کشورهای مختلف بودند، از طریق تکنولوژی تلکس (Telex) انجام می‌شد. تلکس سرعت بسیار پایینی داشت و چون پیام‌ها در آن به‌صورت جمله نوشته می‌شد، گاهی اوقات برداشت‌های اشتباهی از جملات صورت می‌گرفت؛ این برداشت‌های غلط می‌توانستند در شبکه بانکی، خیلی خطرناک و آسیب‌رسان باشند.

هدف از ایجاد شبکه سوئیفت بهبود ایمنی، محرمانگی و سرعت در ارتباطاتِ بین بانکی برای پرداخت‌های بین‌المللی بود. سوئیفت در سال ۱۹۷۷، درحالی‌که تعداد اعضای آن به ۵۱۸ بانک از ۲۲ کشور رسیده بود، رسما کار خود را شروع کرد.

مشکلات سوییفت چیست؟

سوئیفت در کنار کار راه انداز بودن، محدودیت‌های خاص خودش را هم دارد. مثلا ممکن است امنیت اطلاعات شما در این پلتفرم به خطر بیفتد و امکان سرقت دارایی‌ها نیز در آن وجود دارد.

در ادامه به برخی از مهم‌ترین مشکلاتی که عملا در این سیستم رخ‌ داده، اشاره می‌کنیم.

تحریم سوئیفت در ایران

یکی از معایب سوئیفت این است که این انجمن زیر سلطه قدرت‌های مرکزی جهان بوده و تحت ‌تاثیر تصمیم‌ و خواست کشورها و قدرت‌های بزرگ قرار می‌گیرد. شاید پررنگ‌ترین پیشامدی که بیانگر این موضوع است، تحریم بانک‌ها و موسسات مالی ایران در سوئیفت باشد.

در اسفند ۱۳۹۰ دسترسی ایران به سوئیفت، بعد از ۱۹ سال عضویت در این شبکه، قطع شد؛ علت این اتفاق، درگیری‌های بین‌المللی درباره برنامه هسته‌ای ایران بود. البته در سال ۱۳۹۴، بعد از توافق جامع هسته‌ای ایران، دوباره اتصال بانک‌های کشور با سوئیفت برقرار شد.

متاسفانه این اتصالِ مجدد دوام زیادی نداشت و در سال ۱۳۹۷ به خواست رئیس‌جمهور وقت دولت آمریکا، دونالد ترامپ، اتحادیه اروپا که در ابتدا مخالف تحریم ایران بود، ناچار به لغو اتصال ایران به شبکه سوئیفت شد.

ضعف امنیت اطلاعات در SWIFT

بعد از آشنایی با تاریخچه تحریم‌های ایران توسط سوئیفت، شاید به این فکر کنید که متاسفانه ایران عزیز ما برای ابرقدرت‌های دنیا، یک کشور جهان سوم در خاورمیانه محسوب می‌شده و برای کشورهای بزرگ‌تر چنین اتفاقاتی نخواهد افتاد، اما حتی کشورهای عضو اتحادیه اروپا هم از سلطه قدرت بالاتر در سیستم سوئیفت در امان نبودند.

پس از حادثه یازده سپتامبر در سال ۲۰۰۱ میلادی، دولت آمریکا برای جلوگیری از حوادث تروریستی، اقداماتی را انجام داد تا به اطلاعات افراد در سوئیفت دسترسی داشته باشد. این اقدامات که تحت برنامه‌ای به نام «رهگیری مالی تروریسم» انجام شد، با قوانین حریم خصوصی کاربران در سوئیفت تناقض داشت. این عملیات نارضایتی‌های زیادی را از طرف اعضای اتحادیه اروپا در پی داشت.

سرقت پول از سوییفت

با وجود همه تمهیدات امنیتی، به انجام رسیدن چندین سرقت کلان، در سابقه سیستم سوئیفت خودنمایی می‌کند. در فوریه سال ۲۰۱۶ حمله بزرگی به شبکه ارتباطی بانک بنگلادش صورت گرفت. در این حمله، هکرها قصد داشتند تا حدود یک میلیارد دلار را به سرقت ببرند.

البته این سارقان فقط توانستند ۱۰۱ میلیون دلار را از بانک بنگلادش به حساب‌هایی در خارج از مرز این کشور منتقل کنند. علت جالب عدم موفقیت کامل آن‌ها، یک اشتباه املایی در هنگام نوشتن کلمه Foundation (بنیاد) بود؛ هکرها این کلمه را به‌صورت «Fundation» نوشته بودند. همین اشتباه باعث شد تا بانک پرداخت کننده، به روند انتقال پول‌های سرقتی شک کرده و جریان را متوقف کند.

به سرقت رفتن ۶ میلیون دلار از یکی از بانک‌های روسیه در سال ۲۰۱۷ و نیز دزدیده شدن ۱۲ میلیون دلار از بانکی در اکوادور، نمونه‌هایی از  دستبردهای موفقی (!) هستند که با هک سیستم سوئیفت و بانک‌های زیرمجموعه آن رخ‌داده است.

مقایسه سوئیفت و ارز دیجیتال ریپل

بلاک‌ چین فقط با هدف ایجاد رمزارزهای مختلف برای سرمایه‌گذاری و ترید به وجود نیامد. علت اصلی ایجاد بلاک‌ چین، استفاده از سیستمی غیرمتمرکز برای نگهداری امن اطلاعات بود. اطلاعات مالی یکی از مهم‌ترین اطلاعات و وسوسه‌کننده‌ترین منابع برای هک و سوء استفاده هستند.

ارز دیجیتال ریپل (با نماد XRP) رمزارزی است که ایجاد شد تا تراکنش‌های مالی بین بانک‌ها و موسسات مالی، در فضایی امن و با سرعتی بالا و با کارمزدهایی کم انجام شود. Ripple یکی از رقبای سرسخت شبکه سوئیفت است. در این بخش این دو رقیب را با هم مقایسه می‌کنیم. ریپل xrp چیست؟ | آینده بانکداری در دستان شبکه بلاک چین Ripple + آموزش خرید ریپل

سرعت انجام تراکنش‌های مالی

SWIFT در انجام تراکنش‌ها سرعت نسبتا پایینی دارد. پرداخت‌های بین‌المللی سوئیفت، ممکن است بین ۱ تا ۵ روز کاری طول بکشد. یکی از دلایل کندی این پرداخت‌ها، بررسی‌های ضد کلاهبرداری است که قبل از نهایی کردن هر پیغام، باید صورت بگیرد.

تفاوت این سیستم با بلاک چین ریپل این است که پرداخت و انجام این تراکنش‌ها در شبکه ریپل و با ارز XRP، معمولا چند ثانیه بیشتر زمان نمی‌برد.

هزینه استفاده از خدمات

سوئیفت خدمت‌رسانی و به‌روز کردن سیستم‌هایش را رایگان انجام نمی‌دهد. هر بانکی که در این سامانه عضو می‌شود باید ابتدا مبلغی را برای عضویت بپردازد؛ این حق عضویت به‌ اضافه هزینه پشتیبانی سالیانه‌‌ که از اعضا دریافت می‌شود و در کنار آن هزینه‌ای که بابت ارسال هر پیام باید پرداخت شود، مجموعا درآمد این سازمان جهانی را تشکیل می‌دهند.

ریپل، رقیب غیرمتمرکز سوئیفت برای افرادی که می‌خواهند از خدمات آن برای تراکنش‌های مالی استفاده کنند، کارمزد کمی را در نظر گرفته (میانگین این کارمزدها ۰.۰۰۲ دلار است). البته به جز کارمزد خود شبکه ریپل، باید کارمزد صرافی را هم لحاظ کرد. مقدار کارمزدی که هر صرافی هنگام برداشت ریپل برمی‌دارد معمولا بیش از نیم واحد از ارز XRP نیست.

باید توجه کنیم که به‌عنوان یک قانون، وقتی برای اولین بار، مقداری ریپل را به یک کیف پول دیجیتال خود واریز می‌کنیم، ۲۰ واحد ریپل در کیف پول قفل شده و دیگر قابل برداشت نخواهد بود. این تنها برای اولین واریز به آن کیف پول است و در استفاده‌های بعدی، تمامی آنچه به کیف پول ریپل فرستادیم قابلیت برداشت دارد.

امنیت در اطلاعات و پرداخت

درست است که سوئیفت از تجمع و همکاری بانک‌های زیادی از کشورهای مختلف جهان شکل گرفته، اما هرکدام از اعضا و هسته مرکزی آن که در بلژیک قرار دارد، ممکن است مورد هک اطلاعات قرار بگیرند. بانک‌های عضو این شبکه نیز ناچار به پیروی از قوانین کشور اصلی خود هستند. همه این‌ها از مشکلاتی هستند که امنیت یک سیستم اطلاعاتی و مالی متمرکز و وحدت تصمیم‌گیری آن را تهدید می‌کنند. پیش بینی قیمت و آینده ریپل تا سال ۲۰۲۵؛ ارز XRP چه قله‌های قیمتی‌ای را فتح خواهد کرد؟

ارز دیجیتال ریپل طبق گفته تیم توسعه‌دهنده آن به‌صورت غیرمتمرکز راهبری می‌شود. غیرمتمرکز بودن یعنی اطلاعات و هر تغییر و تراکنش جدیدی که انجام می‌شود، هم‌زمان در تعداد زیادی سیستم که در نقاط مختلف جهان هستند، ثبت می‌گردد. برای هک اطلاعات یک شبکه غیرمتمرکز، باید همه سیستم‌های حاوی این اطلاعات هک شود که کار بسیار سخت و تقریبا غیرممکنی است. داستان دادگاه ریپل و SEC | بررسی تاریخچه دادگاه ریپل و حواشی آن

آیا Ripple جایگزین مناسبی برای سوئیفت است؟

بشر همیشه به دنبال جست‌وجوی روشی برای بهتر و راحت‌تر انجام دادن کارها است؛ بنابراین اگر یک تکنولوژی برای انسان‌های عصر خود، به اندازه کافی راضی‌کننده نباشد، با آمدن جایگزین مناسب‌تر، کنار گذاشته می‌شود. این اتفاق یک بار برای سیستم تلکس افتاد که با شکل‌گیری سوئیفت کنار گذاشته شد. این مسئله می‌تواند توسط ریپل هم برای سوئیفت اتفاق بیفتد. پشنهاد می‌کنیم برای آشنایی بیشتر با شبکه XRP، مقاله «خالق ریپل» را از دست ندهید.

حالا باید ببینیم سوئیفت چقدر می‌تواند در برابر رقیب تازه‌نفس خود مقاومت کند. به نظر شما اعضای سوئیفت روزی حاضر خواهند شد که از سیستم فعلی دست بکشند و پذیرای نوآوری‌های به‌صرفه‌تر باشند؟