بررسی ۱۲ ان‌اف‌تی تاثیرگذار و مهم در تاریخ بازار توکن‌های غیرمثلی

بررسی تاریخچه NFTها یکی از مباحثی‌ست که امروزه خیلی به آن پرداخته می‌شود. هدف از این کار هم یافتن کالکشن‌ها و ان‌اف‌تی‌هایی است که بنیان این مارکت را استوار کرده‌اند. این مطالعات و بررسی‌ها خیلی می‌تواند کمک‌کننده باشد، چرا که NFTهای مدرنی که امروز می‌بینیم، تاثیر بسیار زیادی از مجموعه‌هایی در گذشته گرفته‌اند.

زمانی که یک NFT ساخته شده و به فروش گذاشته می‌شود و سرنخ‌هایی از کالکشن‌های قدیمی در آن است، اهمیت «ریشه‌یابی NFTها» بیشتر مشخص می‌شود. دنیای وب ۳ دنیایی پویا و دائما در حال تغییر است. به همین خاطر هر مجموعه‌ای که ردپای NFTهای خاصی در آن‌ها دیده می‌شود، به نوعی تلاش می‌کند تا تاریخچه این بازار را غنی‌تر کند.

پول نو با بررسی صدها کالکشن کوچک و بزرگ، ۱۲ مورد از مهم‌ترین آن‌ها را شناسایی کرده است. برخی از آن‌ها در سال‌های دوری مینت شده‌اند و برخی هم زمان زیادی از مینت‌شان نمی‌گذرد که این تاریخ در مقابل نام هرکدام ذکر شده ‌است. با این حال چیزی که باعث شده این ۱۲ NFT را در این لیست قرار داده و بررسی کنیم، تاثیری‌ست که بر کل مارکت ان‌اف‌تی گذاشته‌اند. پس تا پایان این بررسی با ما همراه باشید.

۱- لیناژ نیم رجیستر (Linagee Name Register ، هشت آگوست ۲۰۱۵)

ریشه‌یابی NFTها تقریبا به صورت یک دانش و مطالعه جدی، مورد استفاده قرار می‌گیرد و به آن توجه می‌شود. در اکتبر ۲۰۲۲، یک ریشه‌یاب NFT به نام «میسون کِرِستی Mason Keresty» تصمیم گرفت تا ۳۰۰٬۰۰۰ بلاک اولیه ثبت‌ شده در شبکه اتریوم را موشکافی کند. کرستی می‌خواست با این کار، قدیمی‌ترین NFTهای مینت‌شده روی این شبکه را پیدا کند. شاید مهم‌ترین چیزی که او از این بررسی پیدا کرد، پروژه «Linagee Name Register» بود. پروژه‌ای که تنها یک هفته پس از راه‌اندازی اتریوم، روی شبکه لانچ شده بود. جالب اینجاست که حتی با قدمتی که این پروژه دارد، اما باز هم نمی‌توان لقب “اولین NFT” را به آن داد.

تا به امروز لیناژ نیم رجیستر را به عنوان اولین قرارداد هوشمند ثبت‌شده روی اتریوم می‌شناسند. اما این پروژه دقیقا چیست و چه‌کار می‌کند؟ برای فهم ساده‌تر موضوع، می‌توان آن را به «اتریوم نیم سرویس (ENS)» تشبیه کرد. سرویسی که با کوتاه ‌سازی آی‌پی‌های ولت‌ها و آدرس‌های بلاک‌چینی، کاری کرد تا نیاز نباشد این آی‌پی‌های طولانی را استفاده کنیم. با شناختی که عموما از NFTها داریم، شاید نتوان این پروژه را یک پروژه NFT محسوب کرد. با این حال نقش مهم و بنیادینی در اساس دنیای وب ۳ و مالکیت دیجیتال که امروز می‌شناسیم، ایفا کرد.

در مقاله «انواع مختلف NFT» این مدل از NFTها را بررسی کرده‌ایم.

۲- کوانتوم (Quantum، دو مه ۲۰۱۴)

مجموعه کوانتوم در ابتدایی‌ترین مراحل خلق بلاک‌چین‌ها مینت شد و به نوعی اولین NFT دنیا به شمار می‌رود. دو هنرمند به نام‌های «جنیفر و کوین مک‌کوی Jennifer and Kevin McCoy» کوانتوم را روی شبکه «نِیم‌کوین Namecoin» مینت کردند. از ۲۰۱۴ که مینت آن صورت گرفت، این مجموعه تا چند سال پیش فراموش شده بود. تا اینکه در ژوئن ۲۰۲۱ دوباره پیدا شد (!) و به ارزش بیش از ۱ میلیون دلار به فروش رفت.

پس از فروش این مجموعه، برخی درباه این صحبت می‌کردند که این فروش قانونی نبوده است. این ادعاها به خاطر ویژگی‌های عجیب شبکه نِیم‌کوین بود. برای مثال، به منظور تجدید مالکیت یک دارایی روی نیم‌کوین، باید هر ۲۵۰ روز یکبار این مالکیت را تمدید کرد.

پیش از فروش کوانتوم، هیچ تمدید مالکیتی برای این مجموعه صورت نگرفت. فروش موفق آن باعث شد تا خالقان آن یک شرکت جدید به نام «Free Holdings» تاسیس کنند که از حق خود به عنوان خالقان پروژه دفاع کنند. تا به امروز مشکلی برای فروش این مجموعه ایجاد نشده است و همچنان به عنوان اولین NFT تاریخ محسوب می‌شود.

۳- کارت‌های کوریو (Curio Cards، مه ۲۰۱۷)

کارت‌های کوریو یکی از NFTهای محبوب میان کلکسیونرها به شمار می‌روند و یکی از قدیمی‌ترین‌ها نیز هستند. مجموعه‌ای که جز اولین‌های مینت‌شده روی شبکه اتریوم محسوب می‌شود. تنها مدت کوتاهی پس از آن، مجموعه بزرگ «کریپتوپانکز CryptoPunks» هم مینت شد.

این کارت‌ها بسیار کمیاب و نادر هستند و تنها ۳۰ کارت مختلف در این مجموعه وجود دارد. این ۳۰ کارت توسط ۷ هنرمند مختلف خلق شده‌اند و چند کلکسیونر خاص، مالک آن‌ها هستند.

حضور این مجموعه در لیست ۱۲تایی ما شاید کمی عجیب به نظر برسد. شاید دلیل محکمی برای آن وجود نداشته باشد اما دلیل انتخاب این مجموعه به این خاطر است که بسیاری کریپتوپانکس را به عنوان اولین مجموعه شاخص بازار NFT معرفی می‌کنند. تاریخ مینت کارت‌های کوریو نشان می‌دهد مجموعه دیگری هم پیش از آن‌ها روی شبکه اتریوم لانچ شده است.

۴- پیکسل مَپ (PixelMap، نوامبر ۲۰۱۶)

«کن اروین Ken Erwin» با الهام‌گیری از وبسایت «The Million Dollar Homepage»، در سال ۲۰۱۶ این مجموعه را خلق کرد. مجموعه‌ای که یک نسخه غیرمتمرکز از اثر هنری موجود در این سایت، روی شبکه اتریوم بود. پیکسل مپ حالتی شبیه به بیلبورد دارد که هرکس می‌تواند یک پیکسل از آن را خریداری و عکس دلخواهش را روی آن قرار دهد. این پروژه به خوبی نشان می‌دهد که بلاک‌چین‌ها چه کاربردهای گسترده‌تری در همه بخش‌های زندگی (مثل تبلیغات و بازاریابی) می‌توانند داشته باشند.

با پیشرفت قراردادهای هوشمند و پیچیده‌تر شدن آن‌ها، NFTها رو به رشد و در حال ارتقا یافتن هستند. اما پیکسل‌مپ پروژه‌ای‌ست که نشان می‌دهد برخی از NFTها می‌توانند با ایده‌های ساده و قدیمی هم ساخته و موفق شوند. با این حال در عین سادگی، کاربردی، محبوب و کارامد نیز خواهند بود.

از ویژگی‌های بارز پیکسل‌مپ این است که کن اروین اطلاعات هر پیکسل را به صورت کاملا آن‌چِین (On-Chain) ذخیره می‌کند. به همین خاطر هم برخی این پروژه را یکی از اولین NFTهای کاملا آن‌چین قلمداد می‌کنند.

۵- گربه‌های مهتابی (MoonCats، آگوست ۲۰۱۷)

این کالکشن گربه‌ای، اولین مجموعه در این سبک روی شبکه اتریوم با عرضه ۲۵٬۴۴۰تایی است. خالق این مجموعه برای ساخت آن از کالکشن «کریپتوپانکس» الهام گرفته اما خالقیت جالبی را در کنار این الگوبرداری به کار برده است.

کسی که یک NFT از کریپتوپانکس مینت می‌کرد، این قابلیت را داشت که هرکدام از ۱۰٬۰۰۰ ان‌اف‌تی این مجموعه را انتخاب کند. همه این NFTها از قبل، به‌صورت آف‌چین تولید شده بودند و برای همین هم کلکسیونرهای ابتدایی کریپتوپانکس، کمیاب‌ترین‌ها را انتخاب کردند.

همین باعث شد تا روند مینت مجموعه کریپتوپانکس حواشی زیادی به‌وجود بیاورد. تیم «Ponderware»، تیم سازنده گربه‌های مهتابی اما مدل جدیدی از مینتینگ را برای این کالکشن طراحی کرد. مینت این کالکشن به شیوه‌ای بود که افراد مینت‌کننده نمی‌دانستند چه NFTای قرار است نصیب آن‌ها شود. مینت گربه‌های مهتابی به‌صورتی بود که در لحظه یک گربه جدید ساخته می‌شد و کلکسیونرها هیچ ایده‌ای نداشتند که گربه آن‌ها چه شکلی می‌شود!

با اینکه در حال حاضر این نوع از مینت‌کردن خیلی عجیب به نظر نمی‌رسد، در زمان خود اما انقلابی بود!

جالب است بدانید با وجوجد ایده‌های خلاقانه پشت این کالکشن، در زمان انتشار با استقبال خوبی مواجه نشد. در ۲۰۱۷ تنها تعداد کمی از این مجموعه مینت شد و در ۲۰۲۱ و با کشف ریشه‌یابان NFT، این مجموعه در کمتر از ۲۴ ساعت به طور کامل فروش رفت. حجم بازار (Market Cap) این مجموعه از ۰ به ۱۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰ دلار رسید! همین فروش خیره‌کننده باعث شد MoonCats به عنوان یکی از ابتدایی‌ترین و پرفروش‌ترین کالکشن‌های هنر مولد شناخته شود.

ان اف تی هنر مولد چیست؟ نگاهی جامع به انواع توکن‌های غیرمثلی

۶- مناطق دیجیتالی (Digital Zones، آگوست ۲۰۱۷)

«میچل اف شان Mitchell F Chan»، هنرمند کانادایی، در سال ۲۰۱۷ با الهام از هنرمندی فرانسوی، کالکشن ۱۰۱ عددی « Digital Zones of Immaterial Pictorial Sensibility» را خلق کرد. با نگاهی به تاریخچه دنیای NFT و انتشار مجموعه‌های مختلف، می‌توان فهمید که این مجموعه نقطه عطفی در این تاریخ به شمار می‌رود. میچل به این نکته پی برد که خلاقیت واقعی در حوزه NFT می‌تواند در گروی نه فقط مرتبط‌ کردن عکس‌های با بلاک‌چین‌ها باشد.

بله، در این کالکشن خبری از فایل‌های تصویری مثل JPEG نیست!

تصاویری که در بالا می‌بینید که شبیه به رسید یا فاکتور هم هستند، در واقع اثر هنری اصلی این مجموعه نیستند. در واقع این کالکشن هیچ عنصر بصری‌ای در خود ندارد. اگر فکر می‌کنید این ایده خیلی هم حماسی نیست، باید گفت که میچل خاصیتی عرفانی هم در این کالکشن تعبیه کرد! در وایت پیپر این پروژه، او درباره تنها راه گرفتن مالکیت تمام و کمال NFTهای این پروژه را اعلام کرد. برای فعال‌سازی این قابلیت، باید NFT خود را بسوزانید و در این حالت، NFT در احساس و ادراک شما ذخیره خواهد شد.
مناطق دیجیتال یکی از چالش‌برانگیزترین و پیچیده‌ترین مجموعه‌های هنری در دنیای کریپتوکارنسی به شمار می‌رود. تمام مجموعه‌های موفقی که در آینده ظهور کردند و در آن‌ها از کدنویسی‌های آن‌چِین استفاده شده بود، از این مجموعه الهام گرفته بودند. مثل AutoGlyphs ،CryptoArte ،Chromie Squiggles و Fidenzas؛ همه و همه روی بنیان‌‌های «مناطق دیجیتال» بنا شدند. این مجموعه یکی از اولین مجموعه‌های NFT مفهومی (Conceptual) روی شبکه اتریوم بود که پتانسیل‌های واقعی قراردادهای هوشمند را برای هنرمندان و خالقان آشکار کرد.

این مجموعه توانست در نهایت به فروش ۱.۵ میلیون دلاری برسد.

۷- تخم‌مرغ‌ها (Eggs، ژوئیه ۲۰۱۴)

شبکه نِیم‌کوین (Namecoin) یکی از فورک‌های بیت‌کوین و تنها پروژه دیگری به جز بیت‌کوین بود که «ساتوشی ناکاموتو»، خالق بیت کوین، روی آن کار کرده بود. این پروژه در سال ۲۰۱۱ منتشر شد و هدف آن فعالیت به عنوان یک سرویس نام‌گذاری غیرمتمرکز بود. در واقع چیزی شبیه به ENS (Ethereum Name Service) که امروز همه آن را می‌شناسیم. چند سال بعد و در ۲۰۱۴، مردم متوجه این شدند که می‌توانند برخی متادیتاهای خاص را به نام‌هایشان متصل کنند تا یک جفت از اطلاعات ارزشمند را در کنار هم داشته باشند. برخی هم تصمیم گرفتند تا تصویر پروفایل را به نام‌هایشان متصل کنند. همین باعث شد تا اولین NFTهای پروفایلی (PFP NFTs) به‌وجود بیایند.

پس از آن، ۲۷۷ آواتار توییتری به وجود آمدند که «تخم‌مرغ‌های توییتری» نام گرفتند و در ۱۴ رنگ مختلف عرضه می‌شدند. کلکسیونرها در حال حاضر، این مجموعه را به عنوان یکی از اولین مجموعه‌های PFP تاریخ به شمار می‌آورند. هولدرهای این تخم‌مرغ‌ها به تازگی یک سازمان غیرمتمرکز خودگردان (DAO) تشکیل داده‌اند که اعضای آن روز به روز بیشتر می‌شوند.

۸- ساروتوبی (SaruTobi، مه ۲۰۱۶)

در  دسامبر ۲۰۱۴، یک توسعه‌دهنده ios به‌نام «کریستین ماس Christian Moss» یک بازی روی اپ‌استور به‌نام «ساروتوبی» منتشر کرد. ماس قصد داشت تا کاربران آیتم‌های درون بازی را از طریق بیت‌کوین خریداری کنند اما اپل اجازه این کار را نداد. به همین خاطر هم ماس تغییراتی ایجاد کرد که پلیرها می‌توانستند با بازی‌کردن، مقدار کمی بیت کوین کسب کنند.

همین باعث شد که یکی از اولین بازی‌های «بازی برای کسب درآمد (Play-to-Earn)» اینگونه به‌وجود بیاید. چندسال بعد ماس متوجه شد که شرکت «EverDreamSoft» با بازی «Spells of Genesis» به چه موفقیتی رسیده است. برای همین هم تصمیم گرفت تا کارت‌هایی مشابه با آن به اسم «NinjaSuit» را برای ساروتوبی طراحی کند. در نتیجه این نینجاسوت‌ها تبدیل به اولین لباس‌های NFT در یک بازی تبدیل شدند و باعث رشد مارکت NFT هم شدند.

ماجرا اما به همین‌جا ختم نمی‌شود. ماس متوجه شد می‌تواند از طریق ساخت آیتم‌های بازی Spells of Genesis در بازی خودش، می‌تواند پلیرهای آن را به‌سوی خودش جذب کند. در واقع قصد داشت والت‌های موبایلی کاربران برای Spells of Genesis را به بازی خودش متصل کند. در ژوئن ۲۰۱۶ ماس این قابلیت را فراهم کرد که کارت‌های مختلف Spells of Genesis در بازی خودش قابل استفاده بودند. این اولین باری بود که یک NFT متقابلا در دو بازی جداگانه و مستقل مورد استفاده قرار می‌گرفت.

۹- طلسم‌های پیدایش (Spells of Genesis، مارس ۲۰۱۵)

بازی Spells of Genesis یک بازی بلاک‌چینی و تبادل کارت است که روی شبکه بیت کوین توسعه داده شده. هر کارت هم یک اثر هنری‌ست که هرکدام نشان‌دهنده یکی از لحظات تاریخی در پیشینه بلاک‌چین هستند. زمانی که EverDreamSoft کارت «FDCARD» را منتشر کرد، این کارت به اولین دارایی توکنیزه‌شده تاریخ تبدیل شد.

این اتفاق یکی از مهم‌ترین اتفاقات تاریخ دنیای NFT بود، چرا که اولین قدم گیمرها برای سلب قدرت از نهادهای متمرکز در این حوزه بود. این NFT اهمیت بسیاری در تاریخچه آن دارد، چرا که پایه‌گذار دوران جدیدی بود که در آن گیمرها مالکیت کامل دارایی‌های خود را در اختیار دارند.

باید گفت که اگر تاریخچه تمام بازی‌های بلاک‌چینی و مرتبط با NFT را بررسی کنیم، در نهایت به Spells of Genesis خواهیم رسید.

۱۰- کریپتو کیتیز (CryptoKitties، نوامبر ۲۰۱۷)

سال ۲۰۱۷ بود که اتریوم به خاطر کارمزدهای بالایش، روی لبه پرتگاه سقوط و فروپاشی قرار گرفته بود. درست در همین زمان، بازی «CryptoKitties» عرضه شد؛ بازی‌ای که باید در آن یک‌سری گربه بانمک را تربیت می‌کردید. فرایندی که برای بسیاری از پلیرها جذاب و سرگرم‌کننده بود. این بازی یکی از اولین بازی‌های بلاک‌چینی بود که بسیار محبوب شد و به‌دلیل همین فراگیری، عموم مردم با لفظ NFT آشنا شدند.

از طرفی، توکن‌های کریپتوکیتیز، از اولین توکن‌های ERC-721 روی شبکه اتریوم به شمار می‌روند. استاندارد ERC-721 اولین استانداردی است که روی شبکه اتریوم برای توسعه NFTها پدید آمد. امروزه ERC-721 همچنان پرطرفدارترین استاندارد برای هنرمندان و خالقان NFT است که هم روی شبکه اتریوم، و هم شبکه‌های سازگار با EVM (Ethereum Virtual Machine) مورد استفاده قرار می‌گیرد.

باور غلطی درباره این مجموعه وجود دارد، آن هم این است که به خاطر عرضه نامحدود، دارایی خوبی برای سرمایه‌گذاری به شمار نمی‌رود. در حالی که تنها «۱۰۰ گربه اصلی» و «۵۰٬۰۰۰ گربه نسل ۰» در این مجموعه وجود دارد. برای کلکسیونرهای متخصص و حرفه‌ای، این کالکشن پتانسیل‌های زیادی برای اکتشاف دارد. چندین فعال قدیمی در حوزه NFT مثل «پرنکسی Pranksy»، «کریس دیکسون Chris Dixon» و «نِیت الکس Nate Alex» اولین NFTهای خود را از مجموعه کریپتوکیتیز دریافت کردند.

افرادی که در زمان اوج‌گیری CryptoKitties این بازی را انجام می‌دادند، وابستگی احساسی جالب و شدیدی به کاراکترهای آن پیدا کرده بودند. برای همین هم اکثر آن‌ها تا امروز هم گربه‌های خود را نگه داشته‌ و نفروخته‌اند.

۱۱- په‌په‌های کمیاب (Rare Pepes، سپتامبر ۲۰۱۶)

تقریبا همه محققان حوزه تاریخچه NFT، روی مجموعه «په‌په‌های کمیاب» به‌عنوان یکی از NFTهای تاثیرگذار، اتفاق نظر دارند. این کالکشن یک مجموعه از کارت‌های قابل جمع‌آوری‌ست که به صنعت بلاک‌چین در اوایل شکل‌گیری‌اش، کمک بسیاری کرد. حدود ۱٬۸۰۰ کارت در ۳۶ سری از طریق این کالکشن عرضه شده‌اند. کارت اول از سری اول که به ساتوشی ناکاموتو، خالق بیت کوین، اشاره دارد، ارزشمندترین کارت این مجموعه است. اسم این کارت، «کارت ناکاموتو» است. این کارت یکی از ۳۰۰ کارت‌های این مجموعه است که امکان ورود به باشگاه ۳۰۰تایی آن را فراهم می‌کند.

۱۲- کریپتو پانکس (CryptoPunks، ژوئن ۲۰۱۷)

اگر طرفدار مطالب بلاگ پول نو و به‌خصوص مقالات مربوط به NFT آن باشید، قطعا نام مجموعه «کریپتو پانکس» به گوش‌تان خورده! تقریبا هرکسی که کوچک‌ترین علاقه‌‌ای به مارکت ان‌ اف‌ تی داشته باشد یا اخبار آن را دنبال کند، از قرارگیری این مجموعه در رتبه اول تعجبی ندارد. دو توسعه‌دهنده نرم‌افزار کانادایی به نام‌های «مت هال Matt Hall» و «جان واتکینسون John Watkinson» این مجموعه را خلق کردند. مجموعه‌ای ۱۰ هزارتایی از NFTهای پروفایلی (PFP) که به یک الگو یا شابلون در دنیای توکن‌های غیرمثلی تبدیل شده است.

آواتارهای این مجموعه هم در دسته‌بندی NFTهای هنری و هم در دسته‌بندی آثار کلکسیونی قرار می‌گیرند. آواتارهایی که به آرامی مسیر خود را در مارکت NFT پیدا کردند و به یکی از مهم‌ترین کالکشن‌های آن تبدیل شدند. جالب است بدانید که یکی از این پانکس‌ها که انسان نیست و آدم فضایی (Alien) به شمار می‌رود، به ارزش ۸۰۰۰ اتریوم (حدود ۲۳ میلیون دلار) به فروش رفته است!

ارزش بنیادی این مجموعه به قدری بالاست که برخی معتقدند داشتن یک پانک، شما را نه فقط در بازار NFT، بلکه در کل شبکه اتریوم به شخص مهمی تبدیل می‌کند.

سخن آخر

مجموعه‌هایی که معرفی شدند، هرکدام نقش چشمگیری در شکل‌گیری مارکتی داشته‌اند که امروز می‌شناسیم. هرکدام بنیان و اساس مسیرهای زیادی را بنا نهاده‌ و الگوی خیلی از مجموعه‌های دیگری بوده‌اند.

همانطور که در دنیای بلاک‌ چین، برخی شبکه‌ها با مهندسی و ساختار جدید آغازکننده مسیر تازه‌ای برای پروژه‌های آینده هستند، مجموعه‌هایی هم در دنیای NFT وجود دارند(ساخت NFT) که چنین نقشی را ایفا کرده‌اند و می‌کنند. مثل مجموعه‌ BAYC که در لیست ما قرار نداشت اما تاثیر آن را به هیچ وجه نمی‌توان نادیده گرفت. میمون‌های خسته این کالکشن به حدی محبوب شدند که امروزه، تقریبا هر چندوقت یکبار، یک کالکشن میمونی تولید و به فروش می‌رسد!

امیدواریم این مقاله چشم‌انداز خوبی نسبت به مارکت NFT به شما ارائه کرده باشد. به نظر شما کدام NFT تاثیر بیشتری بر این بازار داشته است؟ کدام یک ارزش دنبال کردن و خریدن را دارد و ما، پول نو، باید درباره کدام یک توضیح بیشتری بدهیم؟