آشنایی با معاملات مارجین؛ سودده اما پر ریسک!

همان طور که می‌دانید روش‌های مختلفی برای ترید ارزهای دیجیتال وجود دارد. برخی ترجیح می‌دهند صرفا به دید سرمایه‌گذاری درازمدت به بازارهای مالی بنگرند و استراتژی هولد یا هودل را انتخاب می‌کنند.

همچنین، احتمالاً اصطلاحاتی همچون معاملات Long، Short، اسپات و فیوچرز را شنیده‌اید. همه این اصطلاحات بر یک مفهوم اساسی یعنی معاملات اهرم دار متکی هستند، اما روش‌ آن‌ها با یکدیگر تفاوت دارد. در این مقاله از پول نو با ما همراه باشید تا ببینیم معامله مارجین (margin trading) چیست و چگونه کار می‌کند؟

کارکرد مارجین چندان پیچیده نیست. نوسانات بازار کریپتو این امکان را برای معامله‌گران ارز دیجیتال فراهم می‌کند تا از طریق معاملات مارجین، هم از صعود و هم از ریزش بازار سود کسب کنند.

در امور مالی، مارجین وثیقه‌ای است که سرمایه‌گذار باید نزد کارگزار یا صرافی سپرده‌گذاری کند تا بتواند از وی وام دریافت کند. به این ترتیب، مارجین پولی است که از یک کارگزار برای انجام یک سرمایه‌گذاری قرض گرفته می‌شود و تفاوت بین ارزش کل سرمایه‌گذاری و مبلغ وام است. البته مارجین معانی دیگری هم در بازارهای کسب‌وکار دارد که در اینجا قصد ورود به آن‌ها را نداریم. پیش از ادامه بهتر است با مفهوم ترید بیشتر آشنا شویم. پس مقاله «ترید چیست؟ تریدر کیست؟ + نکات مهم قبل از شروع تریدینگ!» و پس از آن، مقاله «کپی تریدینگ چیست؟» را از دست ندهید.

معاملات مارجین چه هستند؟

مارجین چیست؟ مارجین یک روش معاملاتی است که به معامله‌گران اجازه می‌دهد تا با قرار دادن میزان مشخصی از دارایی و قرض گرفتن سرمایه از یک صرافی یا بروکر، بتوانند به معامله بپردازند. این معاملات به عنوان معاملات اهرمی نیز شناخته می‌شوند. اهرم (Leverage)، می‌تواند میزان اعتبار سرمایه‌گذاران برای انجام معاملات را افزایش دهد.

اگر تا به حال در مورد نحوه عملکرد معاملات مارجین جستجو کرده باشید، احتمالاً با اصطلاحاتی مانند اهرم، لیکویید شدن، کال مارجین، لانگ و شورتینگ و غیره مواجه شده‌اید.

اصول اولیه معاملات مارجین نسبتاً ساده است. بنابراین، ما هم سعی می‌کنیم آن را ساده بیان کنیم. یک معامله مارجین به معامله‌گران اجازه می‌دهد تا برای افزایش قدرت خریدشان، پول «قرض» کنند و بتوانند پوزیشن‌های معاملاتی بزرگتری نسبت به موجودی «واقعی» حسابشان باز کنند.

برای مثال، یک معامله‌گر مارجین که معامله‌ای را با اهرم ۱۰۰× باز می‌کند، به این معنی است که سود احتمالی خود را ۱۰۰ برابر می‌کند.

معامله مارجین در نگاه اول فوق‌العاده به نظر می‌رسد! توانایی ۱۰۰ برابر شدن سود توجه هر معامله‌گری را به خود جلب می‌کند. با این حال، این نوع معاملات یک جنبه منفی نیز دارند. استفاده از اهرم در معاملات، ریسک معامله را هم بالاتر می‌برد.

به این ترتیب، آیا اگر بتوانید سود خود را ۱۰۰ برابر کنید، بدان معناست که در صورت ضرر معامله، ۱۰۰ برابر به صرافی بدهکار خواهید شد؟

خوشبختانه، افزایش ریسک در معاملات مارجین متناسب با اهرم نیست. به عنوان مثال، معامله با اهرم ۱۰۰×، ضرر شما را ۱۰۰ برابر نمی‌کند – اغلب ممکن نیست بیش از آنچه در ابتدا متعهد به معامله بودید، ضرر کنید. با این حال، در موارد خاص، زیان‌ها از نظر تئوری ممکن است از وثیقه معامله فراتر روند.

معاملات مارجین در بازارهای با نوسانات کم مانند بازار فارکس بسیار محبوب هستند، اما در حال حاضر در بازار پرنوسان کریپتو نیز بسیار محبوب شده‌اند. این نوع معامله کاملا با معاملات کلاسیک یا اسپات، که در آن خرید و فروش بدون اهرم انجام می‌گیرد، متفاوت است.

معاملات اسپات چیست؟ نوع کلاسیک معامله در بازارهای مالی

معامله مارجین چگونه کار می‌کند؟

اصول کار به این صورت است که معامله‌گر در ازای سرمایه زیادی که قرار است با آن معامله کند، سرمایه اندکی را به عنوان وثیقه به صرافی می‌دهد و در ازای فرصتی برای کسب سود کلان، کل آن وثیقه را به خطر می‌اندازد.

یک معامله‌گر، برای انجام یک معامله مارجین، باید یک سپرده اولیه برای باز کردن پوزیشن ارائه دهد که به آن مارجین اولیه (Initial Margin) گفته می‌شود و باید مقدار مشخصی از سرمایه را در حساب خود نگه دارد تا آن پوزیشن را حفظ کند که به آن حداقل وجه تضمین (Maintenance Margin) می‌گویند. مارجین اولیه از تقسیم عدد ۱ به عدد لوریج به‌دست می‌آید.

به عنوان مثال، اگر می‌خواهید یک پوزیشن معاملاتی به ارزش ۱۰,۰۰۰ دلار با نسبت اهرمی ۱:۱۰ باز کنید (مارجین اولیه ۱۰%) فقط باید ۱۰۰۰ دلار سرمایه‌گذاری کنید.

صرافی‌های کریپتویی مقادیر متفاوتی از اهرم را ارائه می‌دهند. برخی از صرافی‌ها اهرم ۲۰۰× (۲۰۰ برابر) را ارائه می‌دهند که به معامله‌گران اجازه می‌دهد پوزیشنی را ۲۰۰ برابر ارزش سپرده اولیه خود باز کنند، در حالی که برخی دیگر اهرم را به مقادیر کمتری همچون ۱۰×، ۲۰×، ۵۰× یا ۱۰۰× محدود می‌کنند.

اصطلاحات مورد استفاده برای تعریف اهرم ممکن است از پلتفرمی به پلتفرم دیگر متفاوت باشد. به عنوان مثال، برخی از صرافی‌ها در بازار فارکس به اهرم ۱۰۰× به عنوان اهرم ۱:۱۰۰ اشاره می‌کنند. در دنیای ارزهای دیجیتال، اهرم معمولاً از طریق علامت ضربدر «×» نشان داده می‌شود. اهرم ۱۰۰× همان اهرم ۱:۱۰۰ است.

مقدار اهرمی که می‌توانید در هنگام معامله مارجین استفاده کنید، به قوانین تعیین شده توسط صرافی و مارجین اولیه شما بستگی دارد.

لانگ در مقابل شورت (Long & Short)

هنگامی که یک پوزیشن معاملاتی مارجین را باز می‌کنید، به شما امکان داده می‌شود که لانگ (going long) یا شورت (going short) را انتخاب کنید.

معامله‌گری که فکر می‌کند قیمت یک دارایی دیجیتال افزایش خواهد یافت، پوزیشن لانگ باز می‌کند. برعکس، اگر یک معامله‌گر باور داشته باشد ارزش دارایی دیجیتال کاهش خواهد یافت، پوزیشن شورت باز می‌کند. شورت کردن (shorting) توسط معامله‌گرانی استفاده می‌شود که به دنبال سود بردن از کاهش قیمت‌ها هستند.

توجه به این نکته مهم است که صرافی که در آن معامله می‌کنید، وثیقه‌ای را که در ازای وام معامله مارجین سپرده‌گذاری کرده‌اید، نگه می‌دارد. اگر پوزیشن را با سود ببندید، صرافی وثیقه را همراه با سود معامله آزاد می‌کند. اما اگر هنگام معامله مارجین متحمل ضرر شوید، صرافی به طور خودکار معامله شما را می‌بندد و پوزیشن شما را «لیکویید (liquid)» می‌کند. این امر زمانی اتفاق می‌افتد که قیمت دارایی به آستانه خاصی برسد که آن را قیمت لیکویید شدن (liquidation price) می‌نامیم.

مفهوم کال مارجین و لیکویید شدن

وقتی از یک صرافی پول قرض می‌گیرید تا یک معامله مارجین باز کنید، صرافی که سرمایه را فراهم کرده است، تدابیری را برای کاهش ریسک اعمال می‌کند. اگر معامله‌ای را باز کنید و بازار برخلاف پیش‌بینی شما حرکت کند، ممکن است صرافی برای تضمین پوزیشن شما وثیقه بیشتری بخواهد یا به اجبار آن پوزیشن را ببندد.

وقتی این اتفاق می‌افتد، اصطلاحاً گفته می‌شود که صرافی شما را کال مارجین (Margin Call) کرده است. کال مارجین زمانی اتفاق می‌افتد که ارزش دارایی در معامله مارجین به کمتر از یک نقطه خاص برسد. صرافی که معامله مارجین را تأمین می‌کند، برای کاهش ریسک از معامله‌گر وجوه بیشتری می‌خواهد. بیشتر صرافی‌ها از طریق ایمیل یا ارسال پیام به حساب کاربری به معامله‌گران اطلاع می‌دهند، اما نظارت فعالانه بر سطوح مارجین نیز بسیار مهم است.

اگر سطح مارجین یک پوزیشن بیش از حد ناامن شود، صرافی احتمالاً آن پوزیشن را می‌بندد که به آن سطح لیکویید شدن مارجین یا قیمت لیکویید شدن گفته می‌شود. لیکویید شدن زمانی اتفاق می‌افتد که صرافی به‌طور خودکار یک پوزیشن را می‌بندد تا مطمئن شود تنها سرمایه از دست رفته سرمایه وثیقه‌شده توسط معامله‌گری است که پوزیشن را باز کرده است.

محاسبه قیمت لیکویید شدن

برای محاسبه اندازه حرکت بازار که باعث لیکویید شدن شما می‌شود، به سادگی عدد ۱۰۰ را بر عدد اهرم تقسیم کنید. به عنوان مثال، یک پوزیشن با اهرم ۱۰ برابری تنها به یک حرکت ۱۰ درصدی نیاز دارد تا لیکویید شود (۱۰=۱۰/۱۰۰). یک حرکت ۱۰ درصدی می‌تواند در عرض چند ساعت یا حتی چند دقیقه در بازار کریپتو اتفاق بیافتد. همچنین، محاسبه این قیمت با استفاده از ابزارهای محاسباتی صرافی‌ها امکان‌پذیر است.

هنگام وقوع کال مارجین، باید دارایی بیشتری را برای افزایش مارجین اولیه خود واریز کنید یا مقداری از معاملات اهرمی را ببندید تا مارجین استفاده شده در حسابتان آزاد شود.

شما می‌توانید برای جلوگیری از وقوع کال مارجین، استاپ لاس (Stop Loss) را اعمال کنید. همیشه بهتر است خود را برای بدترین سناریو آماده کنید، زیرا بازارها بی‌ثبات هستند و پیش بینی آن‌ها با هر درجه‌ای از دقت بسیار دشوار است.

آیا کال مارجین با لیکویید شدن متفاوت است؟

لازم به ذکر است، مفاهیم کال مارجین و لیکویید شدن یکسان هستند و به این معناست که یک حساب به اندازه موجودی آن ضرر کرده و کل سرمایه از بین رفته است. تنها تفاوت در این است که این دو مفهوم مربوط به دو بازار مختلف هستند. اصطلاح کال مارجین بیشتر در بازار فارکس به کار می‌رود و اصطلاح لیکویید شدن در بازار رمز ارزها مورد استفاده است.

بهترین پلتفرم های مناسب برای مارجین

به منظور انتخاب بهترین پلتفرم مناسب برای مارجین، نیاز داریم تا معیارهای متعددی چون حجم معاملات، تعداد کاربران، تنوع دارایی‌های قابل معامله و پشتیبانی از اهرم (Leverage)های معاملات را مورد توجه قرار دهیم.

با توجه به معیارهای مذکور، می‌توان پلتفرم‌های معاملاتی زیر را جزو بهترین پلتفرم‌های مناسب برای مارجین تریدینگ دانست:

• بایننس (Binance): حجم معاملات بالا
• کوین بیس (Coinbase): مناسب برای معامله‌گران مبتدی
• بای‌بیت (ByBit): تنوع بالای دارایی‌های مشتقه (Derivatives)
• کراکن (Kraken): کارمزد پایین
• بیت‌فینکس (BitFinex): امنیت بالا

فرمول محاسبه مارجین

شاید در نگاه اوّل کمی پیچیده به نظر برسد امّا فرمول محاسبه مارجین، یک فرمول به نسبت ساده به شمار می‌آید (برخلاف معاملات مارجین!).

به طور کلی، فرمول محاسبه مارجین شاخصی است که می‌تواند بسته به کارگزاری، متفاوت باشد. با این حال در اغلب کارگزاری‌ها، میانگین نسبت مارجین میان 1:15 تا 1:2 متغیر است. به طور خلاصه برای محاسبه مارجین، می‌بایست میزان دارایی خالص (Equity) را بر میانگین مارجین تقسیم و در 100 ضرب کنیم تا درصد مارجین را به دست آوریم.

برای نمونه، اگر کل موجودی ما برابر 10000 دلار باشد و تصمیم داشته باشید تا مبلغ 1000 دلار از یک جفت‌ارز را خریداری کنید، مارجین این گونه محاسبه می‌شود (در اینجا میانگین نسبت مارجین را 1:4 قرار داده‌ایم):

برای خرید 1000 دلار از یک دارایی، چیزی معادل 25درصد مارجین محاسبه می‌شود و در نهایت معادل 1250 دلار می‌پردازیم. پس از ورود این حجم به معامله، موجودی حساب ما معادل 8750 و مارجین خالص، برابر 250 دلار (همان 25درصد) خواهد بود.

مفاهیم مختلف مارجین

در جدول مقابل، مهم ترین مفاهیم کاربردی مرتبط با مارجین را برای شما آورده‌ایم تا پیش از پرداختن به توضیحات این مفاهیم، با آن‌ها به طور نسبی آشنا شوید:

نام مفهوم	توضیح
مارجین آزاد (Free Margin)	مابه‌التفاوت Equity (کل سرمایه + سود/زیان لحظه‌ای) و مارجین استفاده شده
حاشیه سود (Profit Margin)	سود خالص ما از معامله مارجین پس از انجام معامله و کسر کمیسیون‌ها
فول مارجین (Full Margin)	میزان دارایی مورد نیاز برای معامله‌گر به منظور باز کردن و حفظ موقعیت معاملاتی خود در بازار
سطح مارجین (Margin Level)	نسبت اکوئیتی به مارجین استفاده شده
سطح مارجین کال (Margin Call Level)	به سطحی گفته می‌شود که با رسیدن سطح مارجین به آن، ریسک بسته شدن تمامی پوزیشن‌ها به صورت خودکار وجود دارد

مفهوم مارجین آزاد

مارجین آزاد (Free Margin)، به مابه‌التفاوت میان اکوییتی و میزان مارجین استفاده شده اشاره دارد. به بیانی دیگر، فری مارجین میزان مارجینی است که ما مجاز هستیم تا از آن در معاملات خود استفاده کنیم. همین موضوع سبب شده تا از Free Margin با عنوان مارجین قابل‌استفاده یا Usable Margin هم یاد شود.

همچنین، فری مارجین را می‌توان به میزان موجودی‌ای اطلاق کرد که هنوز در یک پوزیشن معاملاتی باز مورد استفاده قرار نگرفته است.

مفهوم مارجین سود

حاشیه سود یا مارجین سود (Margin Profit) را می‌توان بدین صورت تعریف کرد:

«سود خالصی که پس از انجام یک معامله موفق و کسر کمیسیون و اسپرد به موجودی حساب ما اضافه می‌شود، مارجین سود نامیده می‌شود که برای محاسبه آن از درصد استفاده می‌کنیم.».

برای نمونه اگر در یک معامله به ازای 100 دلار، 20 دلار سود کسب کنیم و پس از کسر کمیسیون بروکر این میزان سود به 18 دلار برسد، مارجین سود ما برابر 18درصد خواهد بود.

مفهوم فول مارجین

همانطور که تقریبا از نام آن قابل حدس است، فول مارجین (Full Margin) یا مارجین کامل (بهتر است از همان معادل انگلیسی عبارت استفاده کنیم!)، به مجموع مارجینی اطلاق می‌شود که یک معامله‌گر نیاز دارد تا برای باز کردن و حفظ موقعیت معاملاتی خود در بازار، در حساب خود داشته باشد.

به عبارتی Full Margin عبارت است از مجموع مارجین اولیه حساب (مارجین مورد نیاز برای باز کردن پوزیشن معاملاتی) و هرگونه مارجین دیگری که احتمال دارد در ادامه مورد نیاز معامله‌گر واقع شود.

مفهوم سطح مارجین

سطح مارجین یا اصطلاحا Margin Level، یکی دیگر از اصطلاحات رایج تریدینگ است که به نسبت اکوئیتی (کل سرمایه + سود یا زیان لحظه‌ای) به مارجین استفاده شده اشاره دارد و برای محاسبه آن با درصد، نیاز داریم تا نسبت به دست‌ آمده را در عدد 100 ضرب کنیم.

به بیانی ساده‌تر، اگر شاخص Margin Level برابر 100درصد باشد، بدین معناست که اکوییتی حساب ما با مارجین استفاده شده برابر است و در چنین شرایطی، پوزیشن به صورت خودکار بسته می‌شود.

مفهوم سطح مارجین کال

به طور خلاصه، مارجین کال (Margin Call)، یکی از کابوس‌های معامله‌گران به حساب می‌آید! در واقع مارجین کال هشداری است که توسط بروکر به معامله‌گر ارسال می‌شود و در آن، زیان‌ها از حد مجاز فراتر می‌روند و مارجین حساب هم به سطوح پایین‌تر از حداقل میزان خود می‌رسد.

کارکرد مارجین کال بدین گونه است که اگر درصد اکوئیتی ما به کمتر از 70% کاهش یابد، هشداری توسط بروکر برای ما ارسال می‌شود و اگر این میزان به کمتر از 50% برسد، پوزیشن‌های معاملاتی ما به طور خودکار بسته می‌شوند.

تفاوت معاملات مارجین با معاملات فیوچرز چیست؟

به طور کلی، سه بازار اصلی در بازارهای مالی عبارتند از :بازار اسپات، بازار مارجین و بازار فیوچرز. در بازار اسپات (Spot)، یک دارایی میان دو تریدر واقعی معامله می‌شود. بازار فیوچرز (Futures)، شامل قرارداد خرید یا فروش یک دارایی است و در واقع در این بازار هیچ چیزی واقعاً منتقل نمی‌شود. جالب است بدانید که معاملات مارجین، بخشی از بازار اسپات بوده و معاملات آن در این بازار انجام می‌شود. با این تفاوت که، در بازار مارجین، تریدر بخشی از سرمایه معامله را از صرافی قرض می‌گیرد.

معاملات فیوچرز چیست؟ همه چیز درباره Futures Contract یا معاملات آتی

اگرچه بازار مارجین و فیوچرز شباهت‌هایی دارند، اما کاملاً متفاوت و مجزا هستند. در بازار مارجین، یک دارایی واقعاً از حساب یک فروشنده به حساب خریدار منتقل می‌شود، اما در بازار فیوچرز، یک قرارداد میان معامله‌گر و صرافی منعقد شده و در آن لحظه هیچ دارایی منتقل نمی‌شود.

مزایا و معایب مارجین

اگر بخواهیم مزایا و معایب مارجین را بشناسیم، می‌توانیم به موارد مختلفی از جمله پتانسیل سوددهی بالا و البته ریسک بالا اشاره کنیم. در ادامه مهم ترین مزایا و معایب مارجین را آورده‌ایم:

مزایای معاملات مارجین	معایب معاملات مارجین
امکان افزایش حجم هر معامله به وسیله اهرم‌های معاملاتی	ریسک بالا
تنوع در معاملات	نیاز به حداقل سرمایه نسبتا زیاد
پتانسیل سوددهی بالا	پرداخت کمیسیون و اسپرد
امکان انجام معاملات در دو جهت مختلف (Long/Short)

کاربرد مارجین در صرافی‌ها

امکان افزایش حجم معاملات و کسب سود بیشتر (البته با ریسک بیشتر)، مهم ترین کاربرد مارجین در صرافی‌ها و بروکرها به شمار می‌آید.

در واقع بر خلاف معاملات عادی، حساب‌های مارجین این مزیت را در اختیار معامله‌گران قرار می‌دهند که با استفاده از اهرم‌ (Leverage)های معاملاتی، بتوانند به میزان سرمایه بیشتری برای انجام معاملات دسترسی داشته باشند که حجم معاملات و میانگین سودآوری آن‌ها را افزایش می‌دهد.

کارمزد معاملات مارجین کریپتو چقدر است؟

به طور کلی دو نوع کارمزد در ارتباط با معاملات مارجین وجود دارد:

1. کارمزد برای باز کردن یک پوزیشن معاملاتی
2. بهره بابت استقراض از صرافی

وقتی یک پوزیشن اهرم‌دار را باز می‌کنید، به سرمایه‌ای که وام می‌گیرید، بهره می‌پردازید. معامله مارجین بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال مستلزم کارمزدهای مداومی است که می‌توانند به سرعت سود شما را کاهش دهند. بنابراین، اگر قصد دارید پوزیشن خود را یک شب باز نگه دارید، باید بهره بپردازید. این نرخ، که به عنوان Funding Rate یا نرخ بهره مالی شناخته می‌شود، به عوامل مختلفی مانند اختلاف قیمت بین قیمت لحظه‌ای و آتی یک دارایی بستگی دارد. این نرخ معمولاً هر ساعت مجدداً محاسبه می‌شود.

جمع‌ بندی

معاملات مارجین چندین مزیت دارند. معامله‌گران حرفه‌ای با استفاده از این روش می‌توانند پوزیشن‌هایی را باز کنند که بسیار سودآور هستند. به عنوان مثال، یک پوزیشن موفق با اهرم ۱۰۰×، صد برابر بیشتر از یک پوزیشن باز شده از طریق یک معامله عادی یا همان اسپات (Spot) سود به همراه خواهد داشت. همچنین، مارجین تریدینگ به معامله‌گران استراتژیک این امکان را می‌دهد که با باز کردن پوزیشن‌های شورت، در بازار نزولی نیز سود کسب کنند.

علاه بر مزایایی که ذکر کردیم، معامله‌گران مجرب می‌توانند با ورود به برخی پلتفرم‌های کپی تریدینگ، استراتژی خود را در اختیار دیگر افراد بگذارند (اصطلاحا دیگر معامله‌گران، استراتژی این معامله‌گر را کپی می‌کنند) و علاوه بر سود معاملات خود، سود معاملات دیگران را هم کسب کنند.

با این حال، معامله مارجین یک عمل پر ریسک است. اهرم بالاتر ریسک بیشتری را به همراه دارد. اگر به درک خود از بازار ارزهای دیجیتال اطمینان دارید و در مورد تغییرات قیمت پیش بینی‌های دقیقی انجام می‌دهید، معامله مارجین می‌تواند به طور چشمگیری سود شما را افزایش دهد.