میکر چیست؟ آموزش ۰ تا ۱۰۰ ارز دیجیتال دای و میکر

استیبل کوین، پروژه مالی غیرمتمرکز (DeFi) یا پلتفرم وام دهی؟ میکر کدام از این‌ها است؟ اصلا باید پروژه میکر را در چه دسته بندی قرار داد و بررسی کرد؟ پاسخ کوتاه، “همه آن‌ها” است. میکر (Maker) یکی از مبتکرانه‌ترین، جالب‌ترین و نوآورانه‌ترین پروژه‌های صنعت کریپتوکارنسی‌ست که تمام ویژگی‌های فوق را در بر می‌گیرد.

میکر یک پلتفرم وام‌دهی و DeFi روی بلاک‌ چین اتریوم است که از دو ارز دیجیتال میکر (MKR) و دای (Dai) استفاده می‌کند. MKR توکن حاکمیتی و کابردی شبکه، و Dai هم استیبل‌ کوین آن محسوب می‌شود. دای تحت مکانیزم‌هایی که در ادامه مقاله به آن‌ها اشاره خواهد شد، به کاربران وام داده می‌شود.

در این مقاله قصد داریم تا کمی درباره پروژه میکر و خصوصیات آن، تاریخچه و اهدافی که دنبال می‌کند، نحوه عملکرد این پروتکل، سیستم وام دهی و توکن‌های آن صحبت کنیم. بنابراین اگر اطلاعی از این پروژه ندارید و یا علاقه‌مند به شناخت، استفاده و سرمایه‌گذاری در آن هستید، این مقاله به شما کمک خواهد کرد.

تاریخچه میکر

ماجرای میکر از سال ۲۰۱۴ شروع می‌شود. زمانی که «ران کریستنسن Rune Christensen» دانمارکی MakerDAO را خلق کرد. کریستنسن پیش از این پروژه و در سال ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۴ به شرکت استخدامی «Try China» مشغول بود. ران در حال حاضر خالق میکر و مدیرعامل (CEO) آن محسوب می‌شود.

علاوه بر اینکه میکر در بسیاری از مباحث دنیای ارزهای دیجیتال پیشگام بوده است، یکی از اولین DAOهای (سازمان خودگردان غیرمتمرکز) این صنعت به شمار می‌رود.

یک سال پس از شکل‌گیری MakerDAO و در سال ۲۰۱۵، توکن MKR روی این شبکه لانچ شد. در ادامه و در سال ۲۰۱۷ بود که پروتکل میکر رمزارز DAI را هم معرفی کرد. البته در آن زمان ارز دای تنها از یک وثیقه، یعنی اتریوم (ETH) پشتیبانی می‌کرد. برای همین هم در آن زمان، دای به «Single-Collateral Dai» یا «دای تک‌وثیقه‌ای یا Sai» معروف بود. در سال ۲۰۱۹ میکر رمزارزهای دیگری را هم به عنوان وثیقه پذیرفت و به «Multi-Collateral Dai (MCD)» یا دای چندوثیقه‌ای تبدیل شد.

عرضه Sai در اواخر سال ۲۰۱۷ صورت گرفت و پس از آن مارکت کریپتو با ریزش بزرگی مواجه شد. برخی از ارزها در آن زمان حدود ۱۰۰٪ ریزش داشتند، اما با این حال پروتکل میکر توانست سلامت خودش و ارز Sai را در این بحران حفظ کند. تا به امروز که این شبکه از ارزهای متعددی برای وثیقه استفاده می‌کند، میکر همچنان یکی از مهندسی‌شده‌ترین و پرطرفدارترین پروژه‌های DeFi در دنیاست.

پروتکل میکر چگونه کار می‌کند؟

میکر شاید اولین پروژه DeFi مارکت کریپتوکارنسی باشد. پروتکل میکر یک پروتکل وام‌دهی روی شبکه اتریوم است که از طریق وثیقه‌کردن ارزهای دیگر، استیبل‌کوین دای را به کاربران وام می‌دهد.

خرید و فروش ارز دیجیتال دای (DAI) بدون احراز هویت

نحوع عملکرد میکر ساده است. شما به یک ارز باثبات و بدون نوسان نیاز دارید؟ خب پروتکل میکر اینجاست تا استیبل‌کوین DAI را به شما معرفی کند. حالا برای دریافت این DAI باید ارزهای دیگر که شبکه اتریوم از آن‌ها پشتیبانی می‌کند را در پروتکل میکر وثیقه کنید. سپس معادل ۲/۳ مقدار وثیقه، از شبکه DAI دریافت خواهید کرد. هر زمانی هم که نیاز به دارایی‌های کریپتویی خود داشتید، مقدار دای‌ای را که وام گرفته بودید را به شبکه پس خواهید داد، سود آن را هم پرداخت خواهید کرد.

این فرایند با استفاده از قراردادهای هوشمندی به نام «Maker Vaults» یا «خزانه‌های میکر» صورت می‌گیرد. این قراردادها، مثل یک خزانه از اموال وثیقه‌شده وام‌گیرندگان مراقبت می‌کنند.

هرچند که به نظر می‌رسد با توجه به نام شبکه، میکر (MKR) ارز اصلی این شبکه باشد، اما در واقع این وظیفه به دوش DAI افتاده است. به عبارتی ارز دیجیتال MKR نقش توکن کاربردی (Utility Token) و حاکمیتی (Governance Token) این پروتکل را بازی می‌کند. فرایندهایی در شبکه مثل تعیین ارزهایی که می‌توان در شبکه وثیقه کرد، رای‌گیری و پرداخت کارمزد به وسیله توکن MKR صورت می‌گیرند.

با اینکه از زمان آغاز به کار میکر حدود ۸ سال می‌گذرد، اما با این حال ارزهای این شبکه جز محبوب‌های DeFi هستند. DAI یکی از بزرگ‌ترین مارکت‌کپ‌ها را بین ارزهای حوزه دیفای دارد. ارز MKR هم در این دسته‌بندی از جایگاه خوبی برخوردار است.

قیمت ارز DAI چگونه روی ۱ دلار تثبیت می‌شود؟

پیشتر اشاره کردیم که DAI یک استیبل‌کوین ERC-20، روی شبکه اتریوم است و مثل هر ارز باثبات دیگری، از ویژگی‌های مشخصی برخوردار است. یعنی به خاطر ثبات قیمتی‌اش، می‌تواند به عنوان یک ابزار معاملاتی (مثل ارزهای فیات از جمله دلار و ریال) مورد استفاده قرار بگیرد. یا به خاطر اینکه نوسان قیمتی ندارد، می‌تواند به عنوان یک دارایی برای حفظ ارزش پول شما مورد استفاده قرار بگیرد. اما پروتکل دای و MakerDAO چگونه قیمت DAI را همیشه روی ۱ دلار ثابت نگه می‌دارد؟

دانستیم که میکر یک پروتکل وام‌دهی‌ست و با وثیقه کردن رمزارزهای دیگر در آن، می‌توان DAI را از شبکه وام گرفت. در حال حاضر می‌توان بسیاری از رمزارزهای اکوسیستم اتریوم و همچنین خود آن را در شبکه میکر وثیقه کرد. همین ارزهای وثیقه‌شده در شبکه، ثبات قیمتی و وابستگی DAI را به دلار آمریکا را تضمین می‌کنند.  

تثبیت قیمت استیبل‌کوین‌های دیگر بازار، به وسیله پشتیبانی نقدی با ارزهای فیات مثل دلار، یا به صورت الگوریتمیک انجام می‌شود. اما میکر با معرفی با این پروتکل وام‌دهی هوشمندانه و امکان وثیقه‌کردن رمزارزهای دیگر، قیمت DAI را به دلار آمریکا وابسته می‌کند. 

چگونه می‌توانیم از شبکه میکر، DAI وام بگیریم؟

ساز و کار پروتکل میکر هم کم و بیش شبیه به موسسات مالی متمرکز و غیرمتمرکز دیگری است که به افراد وام می‌دهند. وجه شباهت میکر با پروژه‌های وام‌دهی دیگر مثل آوه یا کامپاند، در این است که در هر کدام، شبکه به وثیقه نیاز دارد. که این وثیقه قاعدتا باید از مقداری که از شبکه وام می‌گیرید بیشتر باشد تا در صورت افت قیمت وثیقه شما، وام‌دهنده‌ (Lender) یا شبکه به مشکل برنخورد.

البته پروتکل میکر تنها امکان قرض گرفتن (Borrow) را به کاربران می‌دهد و امکان قرض دادن (Lend) در آن وجود ندارد. برای قرض گرفتن از پروتکل میکر، که تنها یک ارز یعنی DAI را ارائه می‌دهد، باید یک «خزانه میکر (سازنده)» یا «Maker Vault» در آن ایجاد کنید. خزانه‌های میکر قراردادهای هوشمندی هستند که وثیقه را روی شبکه قفل می‌کنند و در ازای آن به کاربر، DAI وام می‌دهند.

رابط‌های کاربری مختلفی برای این کار وجود دارند؛ Instadapp یکی از این پلتفرم‌ها است. این بستر، امکان ساخت Maker Vault را برای هرکسی فراهم می‌کند.

علاوه بر میکر، از طریق Instadapp می‌توان از پلتفرم‌های وام‌دهی دیگری مثل آوه یا کامپاند هم وام گرفت. این تصویر مربوط به دریافت وام از شبکه میکر و وثیقه کردن اتریوم در آن است. در کادر شماره ۱، از طریق گزینه Supply، شما وثیقه اتریومی خود را در اختیار شبکه قرار می‌دهید. گزینه Withdraw هم برای زمانی‌ست که می‌خواهید دای را به شبکه برگردانید و اتریوم خود را پس بگیرید. در کادر شماره ۲ هم از طریق گزینه Borrow، ارز DAI را از شبکه وام می‌گیرید. با گزینه Payback هم می‌توانید بازپرداخت دای دریافتی خود را انجام دهید.

نکته : هر “خزانه میکر”ای که ایجاد می‌شود، یک «موقعیت بدهی وثیقه‌شده یا CDP» یا Collateral Debt Position به شمار می‌رود. برای بستن یک CDP، باید علاوه بر اصل وام، ۲٪ سود آن را هم تحت عنوان «کارمزد تثبیت Stability Fee» به پرداخت کرد.

لیکوییدشدن CDP و وثیقه‌ موجود در خزانه

برای حفاظت از CDPهایی که دارایی‌های پرنوسانی در آن‌ها وثیقه شده است، میکر مکانیزم خاصی در نظر گرفته است. برای ایجاد یک CDP، باید ۱.۵ برابر DAI دریافتی از شبکه (۱۵۰٪ وام) را در “خزانه میکر” وثیقه کرد. رقم ۱۵۰٪، «نسبت وثیقه (Collateralization Ratio)» نامیده می‌شود. برای مثال اگر ۱۰۰۰ دلار دای از شبکه دریافت می‌کنید، باید ارزش دلاری دارایی وثیقه‌شده شما در شبکه، حداقل ۱۵۰۰ دلار باشد.

 حالا اگر ارزش دلاری وثیقه موجود در خزانه کاهش پیدا کند به زیر ۱۵۰٪  وام برسد، میکر چه اقدامی انجام می‌دهد؟

1. پروتکل دارایی وثیقه‌شده در خزانه را به مزایده می‌گذارد. این دارایی با ۳٪ تخفیف نسبت به قیمت به‌روز آن به فروش می‌رسد.
2. شبکه علاوه بر معادل دلاری مقدار DAIای که وام داده است، ۲٪ سود وام (کارمزد تثبیت Stability Fee) را از مبلغ فروش وثیقه کم می‌کند. همچنین ۱۳.۳٪ هم جریمه لیکوییدی (Liquidation Penalty) هم از این مبلغ کسر می‌شود.

۳. اگر در نهایت از این مقدار چیزی باقی‌ مانده باشد، به وام‌گیرنده (Borrower) پرداخت می‌شود.

باید اشاره کرد که برای جلوگیری از لیکوییدشدن CDP، یا باید وام را به شبکه برگرداند یا نسبت وثیقه را بالاتر برد. یعنی به مقدار وثیقه موجود در خزانه افزود تا نسبت کاهش‌یافته جبران شود.

نرخ سود دای (DSR) چیست؟

شبکه میکر با پشتیبانی استیبل‌کوین DAI به وسیله رمزارزهای دیگر، آن را به صورت وام به کاربران پرداخت می‌کند. در مقابل با قفل کردن DAI در قرارداد هوشمندی به نام «DSR Contract» می‌توان به صورت سالیانه از این پروتکل، سود ثابت دریافت کرد.

DSR مخفف ترکیب «DAI Savings Rate» یا نرخ سود دای است. نرخی که توسط انجمن MakerDAO تعیین می‌شود. این مکانیزم دو فایده بزرگ دارد:

• سود ثابت و بدون دردسر سالیانه برای کاربران به همراه دارد!
• پروتکل از طریق کاهش و افزایش DSR، قیمت دای و همبستگی آن با دلار آمریکا را کنترل می‌کند.

افزایش و کاهش نرخ بهره بانکی توسط دولت‌، یکی از سیاست‌های تاثیرگذار در حفظ ارزش پول و مهار تورم (رشد یا کاهش آن) است. DSR هم مشابه نرخ بانکی در زمان‌هایی که ارزش DAI نسبت به ۱ دلار آمریکا تغییر می‌کند، افزایش یا کاهش پیدا می‌کند. این نرخ در صورتی که انجمن MakerDAO تصمیم بگیرد، تغییر پیدا می‌کند تا به‌وسیله آن، میزان عرضه و تقاضا برای DAI متناسب با قیمت آن بشود.

این مکانیزم بدین صورت عمل می‌کند:

افزایش قیمت دای (بیشتر از ۱ دلار) —–» کاهش DSR —–» کاهش تقاضا برای خرید DAI —–» بازگشت قیمت DAI به ۱ دلار

کاهش قیمت دای (افت به زیر ۱ دلار) —–» افزایش DSR —–» افزایش تقاضا برای خرید DAI (به منظور دریافت سود ثابت از شبکه) —–» بازگشت قیمت DAI به ۱ دلار

مبلغ سودی که قرار است در DSR به کاربران پرداخت شود، از طریق «کارمزد تثبیت» به دست می‌آید. معمولا درآمد شبکه از کارمزد تثبیت برای پرداخت DSR کافی خواهد بود. اما اگر این مبالغ نتوانند حجم DSRای که شبکه باید بپردازد را پوشش دهند، شبکه توکن MKR مینت کرده و به فروش می‌رساند. درآمد این فرایند هم صرف پوشش این فاصله و پرداخت سود کاربران خواهد شد.

ارز دیجیتال میکر (MKR) چیست؟

ارز میکر با اینکه نام پروتکل خود را یدک می‌کشد، اما به نوعی ارز دوم این شبکه به شمار می‌رود. میکر (MKR) توکن کاربردی (Utility Token) و حاکمیتی (Governance Token) شبکه میکر محسوب می‌شود و برای فرایندهای مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

یکی از کاربردهای این ارز که در بخش قبل به آن اشاره کردیم، پوشش هزینه‌های شبکه است. پروتکل برای پرداخت DSR، از هزینه‌های دریافت‌شده برای “کارمزد تثبیت” استفاده می‌کند. حالا اگر تمام این مبالغ با مقدار DSRای که شبکه باید بپردازد همخوانی نداشته باشد (کمتر باشد)، شبکه توکن MKR مینت می‌کند، به فروش می‌رساند و این آربیتراژ را پر می‌کند.

کارمزدهای شبکه مثل “کارمزد تثبیت” هم از طریق MKR پرداخت می‌شود.

با این حال مهم‌ترین کاربرد میکر در استیک آن و داشتن حق رای برای تصمیمات مربوط به شبکه است. MakerDAO یک «سازمان خودگردان غیرمتمرکز» یا «Decentalized Autonomous Organization» است. به همین خاطر هم نظر تمام کاربران شبکه برای تصمیمات آینده و مهم شبکه، اهمیت دارد. تصمیماتی مثل تعیین نرخ DSR و نظرخواهی درباره اینکه چه ارزهای می‌توانند به عنوان وثیقه در شبکه پذیرفته شوند.

حجم بازار توکن‌های MKR چیزی حدود ۶۰۰ میلیون دلار است؛ این رقم در مقایسه با حجم ۴ میلیارد دلاری DAI کمی متفاوت است. MKR نسبت به DAI حجم بازار (Market Capitalization) بسیار کمتری دارد که آن را به ۷۷امین ارز دنیا از این لحاظ تبدیل می‌کند. با این حال اما به دلیل کاربردهای گسترده و نقش مهمی که در شبکه میکر ایفا می‌کند، قیمت نسبتا بالایی نسبت بسیاری از ارزهای بالاتر از خودش در این رده‌بندی دارد. هر توکن MKR در زمان نوشتن این مقاله ارزش حدودا ۶۹۰ دلاری دارد.

توکنومیک میکر

ارز دای با اتوجه به اینکه یک استیبل‌کوین است، توکنومیک خاصی ندارد. فقط درباره DAI باید به این اشاره کرد که با توجه به مارکت کپ ۴٬۷۸۸٬۴۵۶٬۱۵۲ دلاری دای، ۴٬۷۸۸٬۴۵۶٬۱۵۲ توکن DAI هم در بازار وجود دارد.

در مواقع افزایش سرمایه و به عنوان منبع درآمدزایی برای توسعه‌دهندگان و سرمایه‌گذاران پروژه، MKR به عنوان توکن حاکمیتی و کاربردی پروژه، نقش بیشتری نسبت به DAI ایفا کرده است. پروتکل میکر در ابتدا ۱ میلیون توکن MKR مینت و به بازار عرضه کرد. در حال حاضر حدود ۹۰۱٬۰۰۰ از این مقدار در گردش است و مابقی آن هم سوزانده شده است.

۱ میلیون توکن MKR به صورت زیر توزیع شده است:

• ۶۹.۵٪ (۶۹۵٬۰۰۰ توکن) : توسعه‌دهندگان ابتدایی پروژه و توسعه پروژه در آینده
• ۱۵٪ (۱۵۰٬۰۰۰ توکن) : تیم سازنده پروتکل
• ۴٪ (۴۰٬۰۰۰ توکن)‌ : تخصیص به سرمایه‌گذاران دور اول افزایش سرمایه پروژه با قیمت میانگین ۳۰۰ دلار (مجموعا به ارزش ۱۲ میلیون دلار)
• ۶٪ (۶۰٬۰۰۰ توکن) : تخصیص به سرمایه‌گذاران دور دوم افزایش سرمایه پروژه با قیمت میانگین ۲۵۰ دلار (مجموعا به ارزش ۱۵ میلیون دلار)
• ۵.۵٪ (۵۵٬۰۰۰ توکن) : تخصیص به سرمایه‌گذاران دور سوم افزایش سرمایه پروژه با قیمت میانگین ۵۰۰ دلار (مجموعا به ارزش ۲۷.۵ میلیون دلار)

شرکت‌های سرمایه‌گذاری بزرگی از جمله «Andressen Horowitz (a16z)» و «پارادایم Paradigm» در دوره‌های مختلف جذب سرمایه پروژه میکر شرکت کردند. تا به امروز و با قیمت فعلی MKR (۶۹۰ دلار)، تمام سرمایه‌گذاران میکر از این سرمایه‌گذاری سود کرده‌اند.

آینده میکر

شاید نگاهی به گذشته میکر، درباره آینده آن سرنخی به ما بدهد. البته در بازار کریپتوکارنسی که برای آینده بزرگ‌ترین ارزها مثل بیت کوین و اتریوم هم نمی‌توان تضمینی داد. با این حال اما پروژه‌هایی وجود دارند که با ابتکار و طراحی سیستم‌های پرداخت نوآورانه، می‌توان آینده روشن‌تری از دیگران برایشان متصور شد.

حقیقتا میکر می‌تواند یکی از همین‌ها باشد؛ به گذشته این پروژه نگاه کنید. میکر پیشگام بسیاری از راه‌هایی بوده است که امروز توسط پروژه‌های دیگری طی می‌شوند. میکر یکی از اولین پروژه‌های اقتصاد غیرمتمرکز (DeFi)، اولین پلتفرم وام‌دهی مبتنی بر بلاک چین و کریپتوکارنسی و یکی از برترین و اولین استیبل‌کوین‌های دنیاست. همین ۳ مورد شاید برای اعتماد و سرمایه‌گذاری روی یک پروژه کافی باشند. مواردی که در کنار هم از ویژگی‌های میکر به شمار می‌روند؛ پروژه‌ای که به نوعی یک “سیستم بانکداری غیرمتمرکز” است.

ارز دای در حال حاضر سومین استیبل‌کوین و ۱۸امین ارز دنیا از لحاظ حجم بازار است. از طرفی ارز دیجیتال MKR هم جزء برترین‌ها در حوزه دیفای است و قیمت حدودا ۷۰۰ دلاری‌اش، نشان‌دهنده تقاضا و ارزش بالای آن است. با توجه به اینکه دای همچنان یک استیبل‌کوین پرطرفدار برای ذخیره دارایی به صورت کریپتویی‌ست و میکر هم ارز کاربردی این شبکه است، به نظر می‌رسد در آینده ارزش این پروژه بیشتر از این هم بشود.

جمع‌بندی

پروژه میکر به عنوان یکی از جدیدترین و نوآورانه‌ترین پروژه‌های کریپتویی پتانسیل بالایی برای بررسی دارد. در این مقاله سعی کردیم تا تمام جوانب این پروتکل و نحوه عملکرد آن را بررسی کنیم.

مهندسی هر کدام ارزهای شبکه میکر یعنی DAI و MKR را مورد بررسی قرار دادیم. حالا نوبت شماست. به نظر شما پروژه میکر و ارزهای آن تا چه حدی مستعد رشد هستند؟

آیا سیستم میکر برای حفظ قیمت دای روی ۱ دلار تا چه مدت جواب می‌دهد و تحت چه شرایطی (آیا) این سیستم فرو می‌پاشد؟