زی‌کی سینک چیست؟ بررسی پروژه zkSync و ایردراپ احتمالی آن

پاسخ سوال «زی‌کی سینک چیست؟» پاسخی بسیار کلیشه‌ای‌ست؛ پروژه لایه ۲ با هدف حل مشکل مقیاس‌پذیری اتریوم. بسیاری از پروژه‌های دنیای کریپتو با همین هدف، یعنی بهبود سرعت شبکه اتریوم پدید آمده‌اند. هرکدام هم یک نوآوری جالبی برای این کار داشتند. از آپتیمیزم و آربیتروم گرفته، تا شبکه جدید بیس (Base) که سر و صدای زیادی هم به پا کرده است.

در این مقاله قصد داریم به بررسی شبکه «زی‌کی سینک» که یکی از بهترین پروژه‌های لایه دو، که از فناوری zk یا دانش صفر استفاده می‌کند، بپردازیم. در ادامه درباره اینکه «zkSync چیست؟»، «آینده زی‌کی سینک» و ایردراپ zkSync صحبت خواهیم کرد.

تا پایان این مقاله با پول نو همراه باشید که با یکی از کامل‌ترین بررسی‌های zkSync روبرو هستید!

زی‌کی سینک (zkSync) چیست؟

همانگونه که قبل‌تر هم اشاره کردیم، اگر بخواهیم خیلی ساده به سوال “zksync چیست؟” پاسخ بدهیم، باید بگوییم:

پروژه لایه دوم اتریوم که با بهره‌گیری از تکنولوژی رول آپ دانش صفر، سعی می‌کند مقیاس‌پذیری بهتر و سرعت بالاتری را به ارمغان بیاورد.

اما خب پروژه‌های لایه دوم زیاد هستند و خیلی از آن‌ها هم از تکنولوژی رول آپ استفاده می‌کنند. پس فرق زی‌کی سینک با مابقی چیست و چه برتری نسبت به آن‌ها دارد؟

بگذارید در ابتدا کمی درباره اتریوم صحبت کنیم. شبکه‌ای که میزبان بسیاری از اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز (dApp)، پروژه‌های مالی غیرمتمرکز (DeFi) و توکن‌های غیرمثلی (NFT) است. همین انبوه پروژه‌های مختلف و فعالیت‌های گوناگون به شلوغی و کندی سرعت شبکه اتریوم افزوده است.

پروژه‌های لایه دوم با نوآوری‌ها و تکنولوژی‌های جدید سعی می‌کنند تا به شبکه لایه اول (که در این مورد همان اتریوم است) کمک کنند. در این همکاری هم عموما هم به افزایش سرعت و مقیاس‌پذیری شبکه توجه می‌شود.

زی‌کی سینک از تکنولوژی «رول آپ» برای این کار استفاده می‌کند. در فناوری رول آپ شبکه لایه دوم سعی می‌کند تا دسته‌ای از تراکنش‌ها را تایید کند و اطلاعات آن‌ها را به صورت تاییدشده برای شبکه لایه اول (اتریوم) بفرستد. اینگونه بار تایید و بررسی صحت تراکنش‌ها از روی دوش شبکه لایه اول برداشته می‌شود و آن شبکه فقط کار ثبت کردن اطلاعات را انجام می‌دهد.

زی‌کی سینک از نوع خاصی از رول آپ، یعنی «Zero-Knowledge یا دانش صفر» برای این کار استفاده می‌کند. بدین صورت که این شبکه صحت و درستی تراکنش‌ها را بدون افشای اطلاعات درون آن‌ها اثبات می‌کند. نام «دانش صفر» از همین‌جا نشات می‌گیرد. شبکه لایه دوم کاری با اطلاعات دورن تراکنش‌ها ندارد. بلکه فقط سعی می‌کند با فرایندهای خاصی، صرفا آن‌ها را تایید کند.

مثل اینکه شما بخواهید ثابت کنید که ماشین شما، معتلق به شماست اما نمی‌خواهید اطلاعاتی درباره خود ماشین به دیگران بدهید. این دلیل بر خرابکاری یا اطلاعات نداشتن درباره ماشین‌تان نیست. حالا تصور کنید بخواهیم مالکیت ۱۰۰ نفر روی ماشین‌شان را تایید کنیم. زمان‌بر بودن این فرایند به صورت عادی، باعث می‌شود از “اثبات دانش صفر یا Zero-Knowledge Proof” استفاده کنیم.

اگر علاقه دارید درباره مکانیزم رول‌آپ (Roll-up) و نوع دانش صفر آن اطلاعات بیشتری کسب کنید، به مقاله زیر هم سری بزنید.

تاریخچه زی‌کی سینک

زی‌کی سینک توسط تیم «Matter Labs» مهندسی و توسعه داده شده است. این تیم اولین محصول خود یعنی «zkSync 1.0» را در ژوئن ۲۰۲۰ منتشر کردند. این محصول در ابتدا مشکلات زیادی داشت و قطعا می‌توانست خیلی از آنی که بود، بهتر باشد. برای مثال zkSync 1.0 از قراردادهای هوشمند پشتیبانی نمی‌کرد! اما با این حال این شبکه با تمام ایراداتی که به آن وارد می‌شد، توانست بیش از ۱۷۰ میلیون دلار سرمایه را درون خود قفل کند.

اتفاق‌های خوب و بهبودهای شبکه برای zkSync رخ داد و در اکتبر ۲۰۲۲، نسخه دوم آن، یعنی «zkSync 2.0» راه‌اندازی شد. این محصول قدم بسیار بلندی رو به جلو برای پروژه zkSync بود. چرا که علاوه بر پشتیبانی از قراردادهای هوشمند، با ماشین مجازی اتریوم (EVM) هم سازگار بود. همین باعث می‌شد تا تقریبا تمام قراردادهای هوشمند شبکه اتریوم، روی zkSync هم قابل اجرا باشند و بالعکس.

لانچ zkSync 2.0 تداخلی با فعالیت zkSync 1.0 نداشت و ندارد. همچنان هم هر دو نسخه به صورت موازی، به فعالیت کنار یکدیگر ادامه می‌دهند.

پروژه zkSync در محصول اول و دوم از زبان برنامه‌نویسی خودش یعنی «Zinc» استفاده کرد و می‌کند. اما با لانچ zkSync 2.0 این پروژه توانست از زبان‌های برنامه‌نویسی شبکه اتریوم هم مثل Rust، Vyper و البته «سالیدیتی Solidity» هم پشتیبانی کند. سالیدیتی زبان برنامه‌نویسی اصلی شبکه اتریوم محسوب می‌شود.

در ادامه و در فوریه ۲۰۲۳، تیم Matter Labs نام دو محصول خود را تغییر داد و برند جدیدی برای آن‌ها در نظر گرفت. zkSync 1.0 به «zkSync Lite» و zkSync 2.0 به «zkSync Era» تغییر نام دادند.

حالا شبکه zkSync Era را می‌توان اولین شبکه zkEVM نامید. به این معنا که از فناوری Zero-Knowledge به همراه سازگاری با ماشین مجازی اتریوم یا همان EVM استفاده می‌کند. هرچند به تازگی فعالیت شبکه‌هایی که از فناوری «رول‌آپ خوشبینانه یا Optimistic Roll-up» استفاده می‌کنند، بیشتر شده است. شبکه‌هایی مثل آربیتروم و آپتیمیزم که از لحاظ مجموع سرمایه قفل‌شده (TVL)، بالاتر از zkSync Era قرار دارند.

زی‌کی سینک چگونه کار می‌کند؟

بلاک چینی مثل اتریوم با شلوغی بسیار بالا، نیاز دارد تا سریع‌تر عمل کند، به هر نحوی. سریع‌تر عمل کردن یک بلاک‌چین یعنی اینکه زمان کمتری برای تایید و ثبت تراکنش‌ها صرف کند. و خب طبیعتا اینگونه هزینه‌هایش هم کمتر خواهد بود.

اما «سه‌راهی بلاک‌چین (Blockchain Trillema)» کمی دست و بال شبکه‌ها را می‌بندد. چون کمی دشوار است که بدون به خطر انداختن تمرکززدایی و امنیت شبکه، مقیاس‌پذیری آن را بالا برد. اینجاست که به کمک بلاک چین‌های لایه دوم نیاز پیدا می‌کنیم.

زی‌کی سینک با بهره‌گیری از تکنولوژی «رول‌آپ دانش صفر یا Zero-Knowledge Roll-up» قصد دارد تا به بهبود مقیاس‌پذیری اتریوم کمک کند.

همانگونه که اشاره کردیم، «اثبات دانش صفر Zero-Knowledge» بر مبنای “اثبات صحت تراکنش، بدون افشای اطلاعات آن” کار می‌کند. این موضوع به هیچ وجه باعث کمبود اطلاعات یا ایجاد کم و کاستی در شبکه نخواهد شد. بلکه به ارتقای امنیت آن هم کمک خواهد کرد؛ همانگونه که شبکه‌های zk (مخفف Zero-Knowledge) از ایمن‌ترین شبکه‌ها هستند.

در اثبت دانش صفر، دو طرف مهم و قابل توجه وجود دارند: اثبات‌کننده (Prover) و اعتبارسنج (Verifier). اثبات‌کننده همان طرفی‌ست که باید ثابت کند تراکنش‌ها درست و به دور از خرابکاری هستند. اعتبارسنج هم طرفی‌ست که باید صحت ادعای اثبات‌کننده را تایید کند و مطمئن شود که او، درست می‌گوید. به‌کارگیری تکنولوژی zk برای شبکه‌ای مثل اتریوم کمی دشوار است. چرا که معمولا شبکه‌های zk از زبان‌های برنامه‌نویسی متفاوتی نسبت به اتریوم استفاده می‌کنند. برای همین هم هماهنگ‌سازی قراردادهای هوشمند روی دو شبکه، کمی دردسرساز است. به همین منظور هم تلاش می‌شود تا شبکه‌های zk، به سیستمی سازگار با ماشین مجازی اتریوم (EVM) برسند. که در نهایت ما را به شبکه‌هایی به نام «zkEVM» می‌رساند.

zkEVM چیست و چرا اهمیت دارد؟

یک شبکه zk لزوما با اتریوم و ماشین مجازی آن سازگار نیست. پس برای ایجاد این سازگاری چه راه حلی وجود دارد؟ جواب همان «zkEVM» است.

بلاک چینی که با رول‌آپ دانش صفر کار می‌کند، به دو دلیل نمی‌تواند با اتریوم سازگار باشد. مگر اینکه آن را به یک zkEVM تبدیل کرد:

1. زبان‌های برنامه‌نویسی متفاوت : به دلیل تفاوت در زبان‌های برنامه‌نویسی شبکه‌های لایه اول و دوم، سازیگاری بین آن‌ها وجود ندارد.
2. ترکیب‌ناپذیری : تفاوت زبان‌های برنامه‌نویسی همچنین باعث می‌شود اپلیکیشن‌های روی شبکه لایه دوم، با دیگر اپلیکیشن‌ها تعامل نداشته باشند. این موضوع جلوی عملکرد مناسب dAppها را می‌گیرد.

به این دلایل سعی می‌کنیم تا شبکه zkای بسازیم که با EVM هم سازگار باشد. اینگونه مشکلی در اجرای اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز نخواهیم داشت. همچنین قراردادهای هوشمند هر دو شبکه، روی یکدیگر قابل اجرا خواهند بود (به‌دلیل سازگاری زبان‌های برنامه‌نویسی).

تیم پروژه زی‌کی سینک

در بخش تاریخچه زی‌کی سینک هم اشاره کردیم که تیم «Matter Labs» مسئولیت توسعه پروژه zkSync را بر عهده دارد. این تیم در سال ۲۰۱۹ و در برلین، آلمان، این شرکت را تاسیس کردند. «الکس گلوخوفسکی Alex Gluchowski»و«الکساندر ولاسوف Alexandr Vlasov» از بنیان‌گذاران اصلی و ابتدایی این پروژه به شمار می‌روند. دفتر مرکزی تحقیق و توسعه تیم Matter Labs در حال حاضر در برلین قرار دارد اما کارکنان این شرکت در سرتاسر دنیا توزیع شده اند!

این شرکت در ابتدای تاسیس و در همان سال ۲۰۱۹ توانست در دور ابتدایی (Seed Round) جذب سرمایه، ۲ میلیون دلار جذب کند. سرمایه‌های جذب‌شده توسط این تیم در دوره‌های بعدی افزایش بسیار چشمگیری پیدا کرد که در ادامه جزئیات آن‌ها را مشاهده می‌کنید:

• دور ابتدایی (Seed Round) در سپتامبر ۲۰۱۹ : ۲ میلیون دلار
• دور اول (Series A) در اکتبر ۲۰۲۱ : ۶ میلیون دلار
• دور دوم (Series B) در نوامبر ۲۰۲۱ : ۵۰ میلیون دلار
• جذب سرمایه در ژانویه ۲۰۲۲ : ۲۰۰ میلیون دلار
• دور سوم (Series C)  در نوامبر ۲۰۲۲ : ۲۰۰ میلیون دلار

همانطور که می‌بینید zkSync یکی از پروژه‌های موفق کریپتویی بوده و توانسته در ۵ دور جذب سرمایه، ۴۵۸ میلیون دلار افزایش سرمایه در شرکت خود ایجاد کند. نکته جالب اینجاست که ۴۵۰ میلیون دلار از این مقدار، تنها در مدت ۱ سال به شرکت Matter Labs تزریق شده است!

زی‌کی سینک با رول آپ‌های آپتیمیستیک چه تفاوتی دارد؟

ابتدا باید اشاره کرد که «رول آپ Roll-up» به معنای «درهم پیچیدن» یا «سرهم کردن» چند چیز است. و در حوزه بلاک چین، ریشه کلمه چیز به «تراکنش‌ها» برمی‌گردد!

در رول آپ آپتیمیستیک یا خوشبینانه، شبکه لایه دوم تعدادی از تراکنش‌ها را سرهم و سپس تایید می‌کند. در این روش، شبکه لایه ۲ تصور می‌کند تمام تراکنش‌های یک دسته، معتبر و سالم هستند، مگر اینکه خلاف آن ثابت شود. این روش باعث کاهش زمان بررسی اعتبار و صحت تراکنش‌ها می‌شود.

در رول آپ دانش صفر، همانگونه که اشاره کردیم، برای اینکه در زمان تایید تراکنش‌ها صرفه‌جویی کرده باشیم، اطلاعاتی از خود تراکنش را افشار نمی‌کنیم. بلکه تنها با ارائه اطلاعاتی از سوی اثبات‌کننده به اعتبارسنج، به ان می‌فهمانیم که در حال ثبت تراکنش‌های صحیح و درستی هستیم.

این فرایند چیزی شبیه به یک مسابقه ۲۰ سوالی‌ست. چرا که اعتبارسنج با پرسش سوال از اثبات‌کننده مطمئن می‌شود تراکنش‌ها صحیح هستند و کلکی در کار او وجود ندارد!

مزایا و معایب zkSync

مزایا و معایب زی‌کی سینک موارد مختلفی هستند. از جمله مزایای زی‌کی سینک می‌توان به کارمزد پایین، سازگاری با ماشین مجازی اتریوم و سرعت بالای آن اشاره کرد. اما از طرفی اینکه ماشین مجازی اتریوم هنوز جای پیشرفت دارد، می‌تواند یکی از معایب زی‌کی سینک باشد.

در ادامه و به ترتیب، به طور مفصل مزایا و معایب شبکه zkSync را بررسی می‌کنیم:

مزایای zkSync

• یکی از مزایای مهم این شبکه، مقیاس‌پذیری بالای آن است؛ در واقع کاری که برای آن ساخته شده. چون گفتیم شبکه‌های لایه ۲ سعی در افزایش سرعت شبکه اصلی دارند. شبکه zkSync در نسخه ابتدایی خودش یعنی zkSync توانست به مقیاس‌پذیری ۱۰٬۰۰۰ تراکنش بر ثانیه (TPS) رسید. این مقدار در zkSync Era توانست ۱۰ برابر شود و به ۱۰۰٬۰۰۰ تراکنش بر ثانیه برسد.
• دومین موضوع کارمزدهای پایین این شبکه نسبت به اتریوم است. zkSync می‌گوید قادر است تا کارمزدهای خود را تا ۱۰۰ برابر کمتر از این شبکه پایین بیاورد.
• علاوه بر بهره‌مندی از امنیت شبکه اتریوم و سازگاری با آن، سیستم zk باعث می‌شود این شبکه امنیت نسبی بالاتری هم داشته باشد.
• و در نهایت یکی از بارزترین ویژگی‌های این شبکه، سازگاری آن با ماشین مجازی اتریوم است. این موضوع باعث می‌شود zkSync با بسیاری از اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز روی شبکه اتریوم هم سازگار باشد.

معایب zkSync

• بزرگ‌ترین مشکلی که برای zkSync وجود دارد، این است که بسیاری از والت‌ها و صرافی‌ها با این شبکه سازگار نیستند. این می‌تواند باعث از دست رفتن تراکنش و ارسال دارایی‌ به شکبه‌های دیگری بشود. انتخاب نادرست شبکه مقصد یکی از اشتباهات رایج است که در بحث zkSync هم ممکن است رخ بدهد.
• ماشین مجازی اتریوم به خودی خود همچنان جای پیشرفت و توسعه دارد. اتکای zkSync روی این سیستم می‌تواند برای آن دردسرزا باشد.
• مباحث امنیتی در شبکه اتریوم هم از عواملی هستند که می‌توانند امنیت زی‌کی سینک را به خطر بیندازند. عواملی مثل مکانیزم اجماع یا تحمل خطای بیزانسی اتریوم ممکن است دچار مشکل شوند و این می‌تواند zkSync را هم تحت تاثیر قرار دهد.

البته که هیچکس دوست ندارد چنین اتفاقاتی رخ بدهند و قطعا برای امنیت شبکه بزرگی مثل اتریوم، تدابیر زیادی اندیشیده شده است! با این حال عوامل احتمالی که ممکن است خطری برای زی‌کی سینک به شمار بروند را برایتان بیان کردیم.

ایردراپ zkSync

در زمان نوشتن این مقاله، توکن بومی برای شبکه zkSync و طبیعتا ایردراپی هم برای آن در نظر گرفته نشده. اما انتظار می‌رود برای بازگشت بخشی از سرمایه سرمایه‌گذاران، توکن بومی این شبکه ایجاد شود. این موضوع هم به احتمال زیاد با ایردراپ زی‌کی سینک همراه خواهد بود.

فعلا به طور رسمی، چیزی درباره توکن zkSync و ایردراپ آن نمی‌دانیم. اما این روزها در شبکه‌های اجتماعی به خصوص توییتر، بحث ایردراپ zkSync بسیار داغ است. به هر روی، اقداماتی هستند که می‌توانند شانس ما را برای دریافت ایردراپ زی‌کی سینک افزایش بدهند که بررسی‌شان می‌کنیم.

دارایی‌های خود را به شبکه zkSync بریج کنید

طبیعتا منظور از دارایی‌ها، دارایی‌هایی‌ست که یا مبتنی بر شبکه اتریوم هستند یا در اکوسیستم اتریوم هم وجود دارند. این انتقال دارایی و بریج کردن، طبیعتا با پرداخت کارمزد همراه خواهد بود که نیازمند مقداری ETH در والت شماست.

در اکوسیستم zkSync Era فعالیت کنید

شبکه zkSync اکوسیستم نسبتا غنی‌ای دارد و پلتفرم‌های و اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز (dApp) متعددی در آن دیده می‌شود. یکی از راه‌های افزایش شانس دریافت ایردراپ زی‌کی سینک، فعالیت در این اپلیکیشن‌ها و پلتفرم‌هاست.

برای مثال می‌توانید از دَپ «SyncSwap» استفاده کنید که یک صرافی غیرمتمرکز (DEX) با بازارساز خودکار است.

یا اینکه می‌توانید از پلتفرم «EraLend» استفاده کنید که یک پلتفرم وام‌دهی بر بستر zkSync است.

در ادامه به معرفی انواع dAppهای شبکه zkSync خواهیم پرداخت و می‌توانید با فعال بودن روی هرکدام از آن‌ها، شانس دریافت ایردراپ خود را بالاتر ببرید.

توکنومیکس zkSync

از آن‌جایی که توکن zkSync هنوز لانچ نشده، برنامه‌ای هم برای توزیع و توکنومیکس آن وجود ندارد. با ای حال انتظار می‌رود بخش بزرگی از آن به سرمایه‌گذاران پروژه اختصاص داده شود. چون به هر حال زی‌کی سینک باید به نحوی سرمایه ۴۵۰ میلیون دلاری دریافت‌شده از سوی آن‌ها را پرداخت کند! اگر هم این اتفاق نیفتد و درصد زیادی از توکنومیک توکن zkSync به سرمایه‌گذاران آن اختصاص داده نشود، پروژه به شکل دیگری به فکر بازگشت سرمایه به آن‌ها خواهد بود.

به جز سرمایه‌گذاران، احتمالا بخشی از توکنومیک احتمالی توکن زی‌کی سینک به توسعه‌دهندگان اصلی پروژه و اکوسیستم آن اختصاص خواهد یافت. گروه‌هایی که در دریافت توکن‌های zkSync دخیل خواهند بود تقریبا مشخص اند. با این حال باید دید تیم Matter Labs عرضه کلی (Max Supply) این توکن را چه مقدار در نظر خواهد گرفت. و همچنین با چه برنامه زمانی توکن‌ها آزادسازی خواهند شد.

به خاطر داشته باشید همچنان خبر یا اعلامیه رسمی از تیم zkSync مبنی بر لانچ توکن، منتشر نشده است. پیش‌بینی‌هایی هم که از توکنومیک این توکن ارائه شد، تماما «پیش‌بینی» هستند و توسط منابع رسمی تایید نشده اند.

بهترین اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز زی‌کی سینک

پراستفاده‌ترین و بهترین اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز (dApp) روی شبکه زی‌کی سینک، عموما صرافی‌های غیرمتمرکز هستند. صرافی‌هایی مثل «Mute.io» و «PancakeSwap» که احتمالا نام‌شان را شنیده اید. در ادامه با جزئیات به بررسی این برنامه‌ها می‌پردازیم.

Mute.io

پلتفرم «میوت» یک پلتفرم اقتصاد غیرمتمرکز (DeFi) و در واقع صرافی غیرمتمرکز است. در این بستر مثل تمام DEXهای دیگر، امکان خرید، فروش و مبادله ارزهای دیجیتال بدون دخالت اشخاص ثالث وجود دارد. یکی دیگر از امکانات میوت، قابلیت کسب سود ثابت از طریق قفل کردن دارایی در استخرهای نقدینگی آن است.

میوت کاملا به صورت غیرمتمرکز و توسط اعضای جآمعه آن اداره می‌شود و یک سازمان خودرگردان غیرمتمرکز است. سازمانی که «MuteDAO» نامیده می‌شود. برای اینکه عضوی از این سازمان باشید، باید از توکن بومی این پلتفرم یعنی «MUTE» استفاده کنید. توکنی که به مثابه یک حق رای برای شماست و اجازه می‌دهد در تصمیم‌گیری‌های مربوط به توسعه پلتفرم، دخیل باشید.

SyncSwap

 صرافی غیرمتمرکز SyncSwap بزرگ‌ترین اپلیکیشن غیرمتمرکز شبکه zkSync Era از لحاظ مجموعه سرمایه قفل‌شده (TVL) است. با استناد بر اطلاعات وبسایت «DeFiLlama»، این DEX با داشتن بیش از ۵۰ میلیون دلار سرمایه قفل‌شده، از این حیث در رتبه اول قرار دارد.

این صرافی با بهره‌گیری از الگوریتم‌های بازارساز خودکار (AMM) مهم پلتفرم‌هایی مثل کرو فایننس و ۱Inch، سعی کرده تا سرعت بالایی در انجام معاملات داشته باشد. کارمزدهای این پلتفرم هم نسبتا پایین هستند و رابط کاربری ساده و مینیمال آن، به بهبود تجربه کاربری آن می‌افزاید.

این پلتفرم از توکن اختصاصی خود یعنی «SYNC» هم برای حاکمیت پروتکل و اعطای پاداش به کاربران فعال استفاده می‌کند.

باید اشاره کرد که در قسمت Bridge و سپس Move، از سینک‌سواپ می‌توان به عنوان یک پلتفرم بریج هم استفاده کرد. البته بریج در این قسمت تنها به انتقال دارایی از اتریوم به زی‌کی سینک و برعکس صورت می‌گیرد.

PancakeSwap

صرافی غیرمتمرکز پنکیک سواپ هم یکی دیگر از اپلیکیشن‌های معروف فعال روی شبکه زی‌کی سینک است. این DEX هم مثل دو DEX قبلی‌ست و تفاوت چندانی از لحاظ ماهیت با آن‌ها ندارد.

پنکیک سواپ از نظر مجموع سرمایه‌ قفل‌شده روی شبکه zkSync، با ۲.۶۵ میلیون دلار، در رده ۸ام قرار دارد.

این صرافی هم توکن مخصوص به خود به نام CAKE را دارد که از آن برای پاداش دادن به تامین‌کنندگان نقدینگی استخرهای نقدینگی استفاده می‌کند. این توکن همچنین نقش حاکمیتی هم دارد و با استیک کردن آن در پلتفرم، حق رای در تصمیم‌گیری‌های اپلیکیشن خواهید داشت.

EraLend

پلتفرم EraLend یک پلتفرم وام‌دهی روی شبکه زی‌کی سینک است که شاید با مشابه‌های اتریومی آن کار کرده باشید. این پلتفرم کارکردی شبیه به پلتفرم‌های کامپاند و آوه در شب;ه اتریوم دارد که با وثیقه‌کردن مقداری مشخصی دارایی در آن‌ها، می‌توان بخشی از وثیقه را از شبکه وام گرفت.

در حال حاضر این پلتفرم TVL حدودا ۱ میلیون دلاری دارد و با این مقدار، بزرگ‌ترین پلتفرم وام‌دهی روی شبکه zkSync است.

EraLend در حال حاضر از دو ارز ETH و USDC هم به عنوان وثیقه و هم به عنوان ارز قابل وام‌دهی استفاده می‌کند.

بهترین بازارهای NFT زی‌کی سینک

زی‌کی سینک از چندین پلتفرم خرید و فروش NFT هم پشتیبانی می‌کند که برخی از آن‌ها به صورت بومی برای این شبکه ساخته شده اند. در ادامه به بررسی و معرفی چند مورد می‌پردازیم.

OpenMeta

مارکت‌پلیس OpenMeta یکی از بازارهای خرید و فروش NFT روی شبکه زی‌کی سینک است که علاوه بر آن، از شبکه‌های مبتنی بر اتریوم دیگر و خود اتریوم هم پشتیبانی می‌کند. بلاک‌چین‌های رول‌آپ دیگر مثل آپتیمیزم، آربیتروم و همچنین پالیگان و زنجیره هوشمند بایننس (BSC) هم در OpenMeta پشتیبانی می‌شوند.

این مارکت‌پلیس قابلیت مینت کردن و به فروش گذاشتن توکن‌های غیرمثلی کاربران را دارد. اینگونه کار هنرمندان را هم راحت‌تر کرده چرا که می‌توانند NFTهای خود را در همین پلتفرم مینت کنند و همان‌جا هم به فروش برسانند.

یکی از قابلیت‌های جالب این مارکت‌پلیس، امکان استیک کردن NFT در آن است. OpenMeta هم در قبال این استیک کردن، به شما پاداش می‌دهد. این پاداش بسته به شبکه آن NFT و کمیابی آن، متفاوت خواهد بود.

Artgene

پلتفرمی شبیه به ArtBlocks که در آن NFTهای هنر مولد خرید و فروش می‌شوند. با این تفاوت که ArtGene با تمرکز بر فعالیت روی zkSync ساخته و توسعه داده شده است. با این حال از اتریوم و شبکه‌های مبتنی بر آن هم پشتیبانی می‌کند.

ArtGene بیشتر شبیه به یک گالری آثار هنری‌ست که می‌توانید در آن آثار خود را به نمایش بگذارید. کاربران مختلف هم می‌توانند از طریق این پلتفرم، آثار شما را مینت و خریداری کنند.

Artgene همچنین می‌تواند مارکت‌پلیس‌های مختلفی که یک اثر در آن لیست شده اند را هم به شما نشان می‌دهد تا این شما باشید که تصمیم می‌گیرید اثر را از چه پلتفرمی خریداری کنید.

zkSync Name Service

احتمالا نام سرویس نام اتریوم (ENS)‌ به گوشتان خورده. پلتفرم zkSync Name Service دقیقا مشابه این بستر اما روی شبکه زی‌کی سینک است. این اپلیکیشن به نوعی یک بازار خرید و فروش NFT است. ان‌اف‌تی‌هایی که نام یک والت هستند تا دیگر مجبور نباشید برای فرستادن آدرس کریپتویی، از کدهای بلند و طولانی استفاده کنید.

پسوند ثابت این سرویس «.zk» است و می‌توان آدرس پیش از آن را برای خودتان شخصی‌سازی کنید. هر آدرس با توجه به تاریخ انقضایی که دارد، قیمت متفاوتی هم دارد. هنگام خرید هر آدرس، می‌توانید تاریخ انقضای آن را مشخص کنید که هرچه بیشتر باشد، آدرس مورد نظر شما، قیمت بیشتری خواهد داشت.

چه کیف پول‌هایی از زی‌کی سینک پشتیبانی می‌کنند؟

با توجه به اینکه گفتیم زی‌کی سینک یکی از شبکه‌های لایه دو اتریوم است، پس از والت‌های مبتنی بر اتریوم هم پشتیبانی می‌کند. یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین کیف پول‌های اتریومی یعنی «متامسک Metamask» با شبکه زی‌کی سینک سازگار است.

والت‌های اتریومی زیر هم از شبکه zkSync پشتیبانی می‌کنند:

• Ledger
• Trezor
• Coinbase Wallet

در کنار کیف‌پول‌های اتریومی بالا، برخی والت‌ها هم هستند که از بسیاری از شبکه‌ها و لایه دومشان پشتیبانی می‌کنند. این والت‌ها که در ادامه اسم برده شدند هم طبیعتا از تراکنش‌های شما روی شبکه zkSync پشتیبانی خواهند کرد:

• Zerion
• Marble
• Flooz
• Argent
• OKX Wallet

آینده زی‌کی سینک

پروژه‌ها لایه دوم اتریوم نشان دادند که پتانسیل خوبی برای رشد و استقبال از سوی کاربران دارند. آربیتروم و آپتیمیزم بارزترین مثال‌ها برای اثبات این ادعا هستند.

حالا هم نوبت زی‌کی سینک است. شبکه‌ای که در بررسی برخی از عوامل، از دیگر پروژه‌های لایه دوم هم بهتر عمل کرده است.  برای مثال پیج توییتر zkSync با داشتن ۱.۲ میلیون دنبال‌کننده، در رقابت با آربیتروم و آپتیمیزم بسیار جلوتر است.

در اکوسیستم اتریوم، زی‌کی سینک از نظر تعداد تراکنش‌های روزانه (Daily Transactions) و تعداد آدرس‌های فعال (Daily Active Adresses) روی شبکه، بعد از اتریوم در رده دوم قرار دارد. البته تعداد بالای تراکنش‌های روزانه در zkSync، تا حد زیادی به خاطر بالاگرفتن شایعات ایردارپ زی‌کی سینک است.

اما به هر حال این تعداد از کاربران با تعداد تراکنش‌های بالا، حتما ایردراپ و شبکه زی‌کی سینک را ارزشمند می‌دانند که فعالیت خود را روی این شبکه افزایش داده اند!

این مطالب نشان می‌دهند با ایردراپ zkSync قطعا این شبکه و توکن آن رشد خوبی پیدا خواهند کرد. امنیت بالای این شبکه به کاربران تضمین می‌دهد که دارایی‌هایشان در امان خواهد بود. از طرفی هم استقبال عجیب کاربران از توییتر و شبکه زی‌کی سینک نشان می‌دهد که این پروژه ارزش سرمایه‌گذاری را دارد.

به احتمال زیاد زمانی که این پروژه توکن بومی خود را ایردراپ کند، اتفاق و استقبال مشابهی مثل آربیتروم برای آن پیش آید.

جمع‌بندی

تکنولوژی‌های جدید و نوآورانه در دنیای کریپتوکارنسی کم نبوده و نیستند. همچنان هم انتظار می‌رود در آینده، پروژه‌های جدید با سیستم‌های تازه‌تر به دنبال گسترش این مارکت و حل مشکلاتی مثل “مقیاس‌پذیری اتریوم” باشند.

زی‌کی سینک با بهره‌گیری از تکنولوژی «رول‌آپ دانش صفر» و ماشین مجازی اتریوم سازگار با دانش صفر، این مشکل را حل کند. پروژه‌ای که به دلیل سیستم پیچیده و مهمی که دارد، توجه بسیاری از تریدرها و فعالان بازار ارزهای دیجیتال را به خود جلب کرده است. به قدری که کمتر کسی‌ست که درباره ایردراپ زی‌کی سینک نشنیده باشد!

می‌توان روی zkSync به عنوان یک پروژه لایه دوم قدرتمند برای اتریوم حساب باز کرد. شاید هم اکثرا چنین حسابی روی زی‌کی باز کرده اند که ایردراپ زی‌کی سینک این چنین پرطرفدار شده است!