همه چیز ارز دیجیتال نیست! معرفی کاربردهای بلاک چین در دنیای واقعی

به لطف افرادی چون ساتوشی ناکاموتو و ویتالیک بوترین، بلاک چین به یکی از مورد توجه ترین موضوعات روز دنیا تبدیل گشته است. ضمن تشکر از بیت کوین و اتریوم که کاربرد تکنولوژی بلاک چین را به سطح دیگری بردند، باید بگوییم که این پرچمداران، تنها بخشی از کاربردهای بلاک چین خواهند بود. ساتوشی ناکاموتو کیست؟

احتمالا با خودتان فکر کنید که بلاک چین بخشی از بازار «پولساز» ارزهای دیجیتال به شمار می‌آید. امّا عکس این موضوع توصیف دقیق تری را به ما ارائه می‌دهد!

وسیله پرداخت، املاک، ذخیره اطلاعات، وام دهی، شبکه‌های اجتماعی، سلامت و حوزه‌های دیگری که نمی‌توان آن‌ها را در چند سطر جای داد! این‌ها در صدر حوزه‌هایی هستند که از بلاک چین استقبال کرده‌اند. امّا متاسفانه/خوشبختانه هنوز آن‌ قدرها که باید و شاید به طور ملموس مورد استفاده قرار نمی‌گیرند. اثبات سهام و اثبات کار چیست؟

در هر حال، بلاک چین به هویت مرموز ساتوشی ناکاموتو و پیشبینی‌های ویتالیک بوترین محدود نبوده و در مقاله امروز، به ماهیت این تکنولوژی و کاربردهای بلاک چین در دنیای واقعی خواهیم پرداخت.

پیش از هرچیز، بد نیست اگر با هویت این تکنولوژی پیچیده آشنا شویم.

بلاک چین چیست؟

ارکان اصلی دنیای غیرمتمرکز مانند بلاک چین و کریپتوکارنسی، در بازی با کلمات تبحر دارند! به طوری که با دقت در معنای لغوی آن‌ها، می‌توان اطلاعات مناسبی را به دست آورد. 

بلاک چین از دو کلمه Block (به معنای بلوک) و Chain (به معنای زنجیره) تشکیل شده که به یک توالی از بلاک‌ها اشاره دارد. یعنی چه؟

به طور کلی، بلاک چین یک دفتر کل (Ledger) توزیع شده و غیرمتمرکز بوده که فرایند بررسی، تایید و ثبت تراکنش‌ها را به صورت سازماندهی شده انجام می‌دهد. این تراکنش‌ها در بلاک‌های مختلف ذخیره می‌شوند و با کنار هم قرار گرفتن آن‌ها، زنجیره بلاک یا اصطلاحا بلاک چین پدید می‌آید.

تمرکز زدایی (Decentralization) و توزیع پذیری (Distribution)، از مهم ترین وجوه تمایز بلاک چین با سیستم‌های سنتی هستند. در نظام‌های متمرکز، همه چیز در گرو تایید یک واسطه یا شخص ثالث (Third Party) قرار دارد. ولی اینجا اپراتورهای هر بخش از شبکه گره یا نُود (Node)ها هستند که در سراسر بلاک چین پخش شده و با نظارت بر داده‌ها، امنیت شبکه را تامین می‌کنند. مفهوم نُود در بلاک چین

نُودها به اطلاعات وارد شده به زنجیره دسترسی دارند و در جهت تامین امنیت شبکه تلاش می‌کنند. همچنین رمزنگاری (Cryptography) داده‌ها موجب شده تا احتمال حمله هکرها به شبکه کاهش یابد.

متاسفانه این حملات از بین نمی‌روند و تنها می‌توان میزان آن‌ها را به حداقل رساند!

بنابراین پس از ورود، هیچ فردی قادر به حذف، دستکاری یا تغییر اطلاعات نخواهد بود. این یکی دیگر از مهم ترین اهداف بلاک چین است که با نام Immutability یا تغییرناپذیری شناخته می‌شود. تمامی این قابلیت‌ها، مزیتی مهم را در اختیار ما می‌گذارند و آن چیزی نیست جز شفافیت یا Transparency. چیزی که بسیاری از سیستم‌های متمرکز با فقدان آن روبرو هستند و پس از بحران مالی ۲۰۰۸، افراد بیشتر به این موضوع اهمیت می‌دهند.

کاربردهای بلاک چین چیست؟

شناخت ویژگی‌های اصلی بلاک چین و هدف از ظهور آن، از مواردی هستند که بد نبود بر آن‌ها گریزی داشته باشیم. اگر قصد دارید تا به طور کامل با تاریخچه بلاک چین آشنا شوید، مقاله «بلاک چین چیست؟ به زبان “واقعا” ساده» را از دست ندهید. اکنون به اصل مطلب می‌رسیم!

– خدمات پزشکی و درمانی

شاید برای اولین مورد کمی عجیب به نظر برسد، امّا در ادامه متوجه می‌شوید که یکی از صنایعی که به بلاک چین نیاز مبرمی دارد، همین حوزه بهداشت و درمان خواهد بود. شاید بتوان مهم ترین دلیل آن را انبوه داده‌های پزشکی و احتمال دستکاری اطلاعات عنوان کرد.

پلتفرم Healthureum (ترکیبی از Health و Ethereum!) یکی از ابزارهای بلاک چینی محبوب در حوزه پزشکی محسوب می‌شود. چرا که با اتکا بر بلاک چین، به حسابرسی و کنترل تغییرات اعمال شده در پرونده‌های پزشکی می‌پردازد.

احتمالا اکنون از خودتان بپرسید که چگونه می‌توان اطلاعات مربوط به پرونده‌های درمانی را در بلاک‌های یک زنجیره ذخیره کرد؟ در واقع چنین چیزی رخ نمی‌دهد! بلکه داده‌های مهم ذخیره شده در خارج از بلاک، به وسیله لینک‌هایی به بلاک چین مرتبط می‌شوند و درواقع بلاک‌ها وظیفه ذخیره این لینک‌ها را بر عهده دارند تا امکان دسترسی به هر پرونده را فراهم کرده و تغییرات پرونده‌ها را تشخیص دهند.

همچنین از آنجایی که اطلاعات پزشکی از حساسیت بالایی برخوردارند، اقداماتی مانند محدودیت دسترسی افراد به داده‌ها و به کارگیری واحدهای نظارتی، برای حفظ امنیت اطلاعات نیاز خواهند بود.

نمونه‌های دیگری از شرکت‌های دارویی و درمانی که از تکنولوژی بلاک چین بهره می‌برند:

• Ambrosus: این پلتفرم در زمینه خدمات دارویی و غذایی فعالیت می‌کند. شرکت‌های درمانی این امکان را دارند تا با استفاده از این ابزار، از کیفیت زنجیره محصولات و شفافیت اطلاعات اطمینان حاصل کنند.
• ConnectingCare: به ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی و بیماران اجازه می دهد تا داده های مرتبط با درمان را به اشتراک بگذارند. علاوه بر این، ابزارهایی را برای اهدافی مانند ارائه اطلاعات برای تحقیقات و محاسبه هزینه درمان توسعه داده است.

– سرگرمی و رسانه

تفاوتی ندارد که درباره کدامیک را مورد بررسی قرار دهیم. توییتر، لینکدین، اینستاگرام، تلگرام، دیسکورد، فیسبوک و هر رسانه دیگر! همگی دست کم در یکی از آن‌ها فعالیت داریم و ظاهرا توسعه دهندگان بلاک چین هم از شبکه‌های اجتماعی غافل نشده‌اند.

پلتفرم Steam را می‌توان محبوب ترین ابزار گیمرها به حساب آورد امّا اکنون موضوع بحثمان گیمینگ نیست. بلکه می‌خواهیم نگاهی بیندازیم بر یک شبکه بلاک چینی که در مدتی کوتاه، توانسته بیش از یک میلیون کاربر را به خود جذب کند. این شبکه چیزی نیست جز Steem.

Steem از محصولات شرکت Steemit بوده که به لطف توسعه اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز (dApps) و بهبود مقیاس پذیری، توانسته به یک رسانه اجتماعی پیشرو در دنیای بلاک چین تبدیل شود.

در واقع این پلتفرم تاحدودی به خانه‌های دوم ما یعنی اینستاگرام و توییتر شباهت دارد. با این تفاوت که در اینجا، همه چیز بر پایه بلاک چین بنا شده است. شاید بتوان امکان کسب درآمد از طریق تولید محتوا را مهم ترین مزیت آن دانست.

به طوری که اگر محتواهای تصویری یا متنی متشر شده توسط کاربران باخورد مناسبی را دریافت کند، Steem آن محتوا را باارزش می‌شمارد و آن را مشمول دریافت پاداش خواهد کرد. پاداش دارندگان حساب‌ها هم در قالب توکن STEEM اعطا خواهد شد.

این ساز و کار را می‌توان از جهاتی به امکان Monetization یوتیوب تشبیه کرد.

از ماه ژوئن تا کنون، مجموع درآمد کاربران از ۵۹ میلیون دلار فراتر رفته که آمار قابل توجهی محسوب می‌شود. تیم توسعه دهنده پروژه ابهامات ما را رفع کرده و در وایت پیپر Steem، شیوه کار دقیق این پلتفرم را تشریح کرده است.

– املاک و مستغلات

از دهه‌ها و حتی قرن‌ها قبل، بازار املاک همواره در لیست بازارهای فعال قرار داشته است. بازیگران این بازار هم نقش‌های مختلفی را ایفا می‌کنند. برخی با انگیزه فروش ملک پا به بازار می‌گذارند. برخی به عنوان واسطه و برخی هم به عنوان خریدار. در هر صورت، طرفین هر قرارداد همیشه با چالش‌های مبنی بر مالکیت دارایی و اطلاعات قرارداد روبرو بوده‌اند.

برای مقابله با این چالش ها، بسیاری از یک دفتر کل استفاده می‌کنند. البته اینجا با کاغذ و قلم سر و کار نداریم! بلکه منظور از دفتر کل همان دفتر کل توزیع شده (DLT) است و بلاک چین هم در گروه این دفاتر قرار می‌گیرد.

امّا چگونه می‌توان در بازار املاک از بلاک چین استفاده کرد؟ در واقع این تکنولوژی چنین مزایایی را در اختیار ما قرار می‌دهد:

• معاملات ایمن و روان
• حذف واسطه(ها)
• مقرون به صرفه؛ هزینه واسطه‌ها به حداقل می‌رسد. اغلب اوقات نیازی به واسطه یا Third Party نخواهد بود.
• تأیید مالکیت
• دسترسی به خریداران و فروشندگان در نقاط مختلف جهان

پلتفرم StreetWire را می‌توان یکی از پیشگامان بلاک چینی در بازار املاک دانست. این مرجع از اوراکل‌(Oracle) استفاده می‌کند و جزئیات مرتبط با معاملات ثبت شده را در اختیار ما قرار می‌دهد. اوراکل چیست؟

به وسیله داده‌های این پلتفرم، می‌توان شرایط بازار مسکن را ارزیابی کرد و بی شک فعالان بازار املاک به اطلاعات به و علاوه بر بررسی داده‌های بازار، StreetWire به صاحبان املاک این اجازه را می‌دهد تا مالکیت دارایی‌های خود را در بلاک چین ثبت کنند.

از StreetWire گفتیم و واجب شد تا به سایت Propy هم اشاره‌ای داشته باشیم! پراپی برای خریداران، فروشندگان و نمایندگان آن‌ها این امکان را فراهم کرده تا بتوانند دارایی‌های خود را معامله کنند. سپس اطلاعاتی اعم از قیمت پیشنهادی، قیمت خرید و قرارداد نهایی، در بلاک‌ها ثبت می‌شوند.

– علم و دانش در بلاک چین

همانطور که دیدیم، مهم ترین دلیل استفاده از بلاک چین در دنیای پزشکی و بازار املاک، به توانایی ذخیره یکپارچه داده‌ها در این تکنولوژی مربوط می‌شود. چرا که علی رغم امکان افزودن اطلاعات به بلاک، نمی‌توان اطلاعاتی را تغییر داد و همه چیز با شفافیت ادامه پیدا می‌کند. به همین خاطر، بلاک چین در زمینه تحصیلی هم مورد استفاده قرار می‌گیرد.

دانشگاه نیکوزیا در قبرس، یکی از نخستین مراکز تحصیلی بود که استفاده از بلاک چین را در دستور کار خود قرار داد. این دانشگاه با هدف ذخیره اسناد و مدارک تکنولوژی بلاک چین را به کار گرفته است. همچنین دانشجویان این دانشگاه این امکان را دارند تا شهریه خود را در قالب ارز دیجیتال پرداخت کنند.

– بلاک چین و هنر

بدون شک هنر یکی از قدرتمندترین ابزارهای برقراری ارتباط به حساب می‌آید. ممکن است یک اثر هنری بدون به کار بردن حتی یک کلمه، ساعت‌ها با ما سخن بگوید و عواطف مختلفی رابه ما القا کند. حال شما بگویید:

با توجه به نقش مهم هنر در زندگی افراد، آیا می‌توان انتظار داشت که تکنولوژی بلاک چین به آن توجه نداشته باشد؟

سرقت ادبی و جعل آثار هنری به یکی از متداول ترین شیوه‌های کلاهبرداری بدل شده است. حال با اثبات مالکیت اثر و ثبت آن در بلاک چین، می‌توان به آینده حق انتشار هر اثر خوشبین بود. درست حدس زدید. می‌خواهیم درباره NFTها گفتگو کنیم.

کاربرد NFT به هنر محدود نمی‌شود امّا می‌توان هنرمندان و حتی علاقمندان هنر را مهمترین مشتریان این توکن‌های غیرمثلی دانست. زیرا با ضبط حق آثار هنری در بلاک چین به صورت دائمی، امکان سرقت آثار و دستکاری اطلاعات به کمترین حد ممکن می‌رسد. (متاسفانه همچنان احتمال اسکم و کلاهبرداری وجود دارد!)

علاوه بر جلوگیری از مشکلات حق تکثیر آثار فرهنگی و هنری، NFTها می‌توانند برای خریداران و فروشندگان نیز سودمند باشند. خریداران می‌توانند آثار مورد علاقه خود را در اختیار داشته باشند و در صورت موفقیت آن پروژه، با نگهداری توکن‌ها در طولانی مدت سود دریافت کنند.

هنرمندان و سازندگان هم می‌توانند از امنیت آثار خود اطمینان حاصل کنند و طبیعتا با فروش هنر خود در پلتفرم‌های مختلف مانند OpenSea، به خواسته خود برسند. اوپن سی؛ دریای بی کران NFTها

به وسیله بلاک چین، هر هنرمندی می‌تواند تعداد مشخصی از کپی‌های مختلفی را از اثر خود منتشر کند. این تعداد از قبل معین می‌شود تا اگر فردی نتواند اثری را با نام یک نسخه از NFT اصلی به فروش برساند.

– بلاک چین در اینترنت اشیا (IoT)

به طور کلی اینترنت اشیا و یا همان Internet of Things (IoT)، به ارتباط پیوسته میان یک شبکه از اشیای مختلفی اشاره دارد که به وسیله سنسورهایی، به اینترنت متصل شده و داده‌هایی را بایکدیگر تبادل می‌کنند.

در واقع IoT در صدد برآمده تا کاربردهای اینترنت را به دنیای واقعی نیز انتقال دهد. به طوری که حتی اشیای فیزیکی هم به شیوه‌ای هوشمند عمل کنند. امّا همانطور که می‌دانید، اسکمرهای اینترنت در سراسر فضای وب کمین کرده‌اند تا از اطلاعات افراد سوءاستفاده کنند. بلاک چین می‌تواند ریسک چنین سوءاستفاده‌هایی را کاهش دهد.

بلاک چین چگونه این کار را انجام می‌دهد؟ پیش تر گفتیم که داده‌های ورودی هر بلاک، از ویژگی تغییرناپذیری برخوردار هستند و اصطلاحا با عبارت Immutable از آن یاد می‌کنیم. به همین سبب، دستکاری داده‌ها غیرممکن خواهد بود.

البته این بدان معنا نیست که بلاک چین‌ها با خطرات امنیتی مواجه نمی‌شوند. بلکه تنها به موضوع تغییرناپذیری اطلاعات اشاره دارد. انواع حملات بلاک چینی را بهتر بشناسید.

پلتفرم بلاک چینی IBM یکی از بلاک چین‌های پرآوازه حوزه IoT به شمار می‌رود. این پلتفرم به شرکای تجاری این اجازه را می‌دهد تا اطلاعات مربوط به اشیای هوشمند را به اشتراک بگذارند. البته به صورت کاملا غیرمتمرکز!

– بلاک چین و تشکیلات اداری

هدف بلاک چین حذف واسطه‌ها و نهادهای نظارتی بود امّا اکنون می‌بینیم که برخی از نهادهای دولتی این تکنولوژی را به کار گرفته‌اند. سیستم‌های دولتی و ایالتی می‌توانند برای ایمن سازی اسناد دولتی، افزایش شفافیت و کاهش هزینه‌های قضایی، از امکانات بلاک چین بهره مند شوند.

ایالت ایلینویز (Illinois) در کشور آمریکا، یکی از مراجعی است که برای تسهیل امور دولتی، تکنولوژی بلاک چین را مورد استفاده قرار می‌دهد. به عقیده نویسندگان نیویورک تایمز، بلاک چین این پتانسیل را دارد که سالانه بیش از چند میلیون ساعت از ساعات جلسات اداری بکاهد و به افزایش بهره وری ادارات کمک کند.

برای نمونه، Voatz یک پلتفرم رای گیری مبتنی بر بلاک چین است که سیستم احراز هویت بیومتریک (Biometric) را مورد استفاده قرار می‌دهد. به واسطه این سیستم، افراد می‌توانند در هر زمانی و در هر نقطه از جهان، در رای گیری‌ها مشارکت کنند.

ویرجینیای غربی یکی از اولین ایالت‌هایی بود که در انتخابات خود از پلتفرم Voatz کمک گرفت و آرای افراد واجد شرایط را جمع آوری کرد.

احتمالا به مطالعه این مطلب علاقمند خواهید بود: تفاوت دنیای متمرکز و غیرمتمرکز

– کاربرد بلاک چین در بیمه

میزان کلاهبرداری‌های مرتبط با بیمه در ایالات متحده: سالانه ۳۰۸ میلیارد دلار!

برخی افراد در مواجهه با موسسات بیمه صادقانه برخورد نمی‌کنند و این احتمال وجود دارد که در انواع مختلف بیمه، شاهد انواع مختلف کلاهبرداری هم باشیم! البته این کلاهبرداری همیشه از سوی بیمه گذار رخ نمی‌دهد و گاهی هم موسسات بیمه گر دست به چنین اقداماتی می‌زنند.

در چنین شرایطی در صورت ثبت داده‌های مربوطه در بلاک چین توسط قراردادهای هوشمند، دستکاری آن‌ها اغلب غیرممکن خواهد بود و خسارات بیمه به طور قابل توجهی کاهش می‌یابد. همچنین موجب می‌شود تا حق بیمه‌ها در موعد مقرر پرداخت شوند و شرکت‌های بیمه هم به تعهدات خود عمل کنند.

علاوه بر جلوگیری از کلاهبرداری‌های بیمه (یا حداقل کاهش نرخ کلاهبرداری)، بلاک چین و قراردادهای هوشمند این پتانسیل را دارند تا پروسه امور دفتری و اداری دریافت بیمه را هم تا حد زیادی سرعت ببخشند.

۸+۱: بالاخره امور مالی!

از آنجایی که همگی با کاربردهای بلاک چین در امور مالی مختلف آشنا هستیم، برای اشاره به این مورد را در انتهای لیست قرار دادیم امّا می‌دانیم که تا چه اندازه اهمیت دارد و نمی‌توان آن را نادیده گرفت. چرا که بسیاری از ما به طور روزانه با بلاک چین در حوزه مالی و مبادلاتی سر و کار داریم.

در مدتی نه چندان طولانی، حوزه مالی غیرمتمرکز (DeFi) در برطرف سازی بخش قابل توجهی از مشکلات سیستم متمرکز موفق عمل کرده است. استیکینگ چیست؟

موارد زیر را می‌توان مهم ترین کاربردهای بلاک چین در امور مالی قلمداد کرد:

• پردازش مبادلات غیرمتمرکز به صورت همتا به همتا(Peer-to-Peer) و بدون دخالت واسطه‌ها؛ صرافی‌های غیرمتمرکز(DEX) چون یونی سواپ و سوشی سواپ چنین خدماتی را ارائه می‌دهند.
• معاملات برون مرزی که توسط شرکت‌هایی مانند Visa و Western Union انجام می‌گیرد، به وسیله بلاک چین با سرعت بیشتر و هزینه کمتری صورت می‌پذیرد. کمپانی ریپل (Ripple)، یکی از محبوب ترین پلتفرم‌های بلاک چینی است که برای تسهیل تجارت‌های برون مرزی (به خصوص در معاملات بزرگ)، تلاش می‌کند.
• دریافت وام در دنیای متمرکز فرایندی زمانبر و پرهزینه خواهد بود. زیرا برخی بانک‌ها برای اعطای وام برنامه مناسبی را تدارک نمی‌بینندد. به تبع همین موضوع، شمار قابل توجهی از افراد به دریافت وام در پروتکل‌های تامین نقدینگی روی می‌آورند. برای دریافت وام در چنین پلتفرم‌هایی، با موانع کمتری مواجه هستیم و ملزم به پرداخت هزینه‌های کمتری هم خواهیم بود.

آموزش دریافت وام در پلتفرم آوه (AAVE)

علاوه بر آیتم‌های بالا، جالب است بدانید که کمپانی‌های صاحب نامی مانند توییچ، Burger King و مایکروسافت، سیستمی را برای امکان پرداخت کریپتویی راه اندازی کرده‌اند که بر اعتبار تکنولوژی بلاک چین و ارزهای دیجیتال می‌افزاید. ساده ترین کاربرد بلاک چین در زندگی روزمره!

آیا بلاک چین دنیا را دگرگون کرده است؟

البته که در دگرگونی دنیا موفق بوده! امّا آیا سیستم‌های متمرکز و سنتی به طور کامل جای خود را به بلاک چین واگذار کرده‌اند؟ شاید برای دستیابی به آن قلّه، نیاز داشته باشیم تا کمی صبر کنیم!

در ابتدای ظهور بیت کوین، افراد انگشت شماری به اهمیت واقعی آن پی بردند و بسیاری هم مرگ زودهنگام آن را اعلام کردند. با این حال علی رغم فراز و فرودهای بی امان، BTC موفق بوده تا جایگاه خود را به عنوان یک دارایی با هدف ذخیره ارزش تثبیت کند. خرید بیت کوین (BTC) بدون احراز هویت

چرا از بیت کوین گفتیم؟ به این دلیل که دلیل آشنایی بخش قابل توجهی از ما با بلاک چین، چیزی نبود جز دست سازه ساتوشی ناکاموتو. البته نباید فراموش کنیم که پیش از بیت کوین هم تکنولوژی بلاک چین وجود داشته و حتی «مرگ بیت کوین» هم این تکنولوژی را از بین نخواهد برد!

علی رغم کاربردهایی که در مطلب امروز مورد بررسی قرار دادیم، باید بپذیریم که بلاک چین هنوز در ابتدای مسیر خود قرار دارد و برای راهیابی بیشتر به زندگی روزمره ما، شاید به زمان بیشتری نیاز باشد.

در هر صورت نباید از اهمیت و قابلیت‌های بی شمار این تکنولوژی غافل شد. شفافیت، سرعت، تمرکز زدایی و از بین بردن محدودیت‌های رایج در دنیای متمرکز، بر خوشبینی ما به آینده این زنجیره جذاب می‌افزاید.

شما چطور فکر می‌کنید؟ آیا در آینده‌ای نزدیک، قرعه شانس به نام بلاک چین و سیستم غیرمتمرکز می‌افتد و یا همچنان نظام متمرکز بر امور مختلف مسلط خواهد بود؟