نقشه راه اتریوم در سال ۲۰۲۴ | Roadmap اتر (ETH) چطور طراحی شده است؟

از سال ۲۰۰۹ و آغاز کار بیت کوین بیش از یک دهه می‌گذرد. ۱۴ سال پیش بود که بیت کوین توجه بسیاری را به خود جلب کرد و انقلابی در سیستم‌های مالی کلاسیک به وجود آورد. یکی از افرادی که تحت تاثیر این پدیده قرار گرفت، ویتالیک بوترین، برنامه نویس روسی-کانادایی بود. این برنامه نویس خبره در سال ۲۰۱۴ دست به کار شد و با انتشار وایت پیپر و سپس نقشه راه اتریوم، نام خود را به عنوان یکی از بنیانگذاران این پروژه به ثبت رساند.

فعالیت‌های بی وقفه بنیان گذار شبکه اتریوم، ما را مجاب کرده تا امروز چند کلامی را به بررسی رودمپ اتریوم و دیگر قابلیت‌های آن اختصاص دهیم. البته، قبل از هرچیز باید بدانیم که اتریوم چیست!

اتریوم چیست و کاربردهای آن کدام‌اند؟

دنیای رمزارزها دنیایی است که به مرکزیت علاقه چندانی ندارد. اتریوم هم از این قاعده مستثنی نبوده و این پلتفرم، رویکردی غیرمتمرکز دارد. عملکرد این شبکه مبتنی بر قراردادهای هوشمند بوده و در توسعه این قراردادها، پیشگام به حساب می‌آید.

برای حفظ جایگاه ویژه خود در دنیای کریپتوکارنسی، این شبکه ارز مخصوص به خود را دارد که اتر (ETH) نامیده می‌شود و دومین رمز ارز بزرگ براساس ارزش بازار محسوب می‌شود.

در سال‌های اخیر، اتریوم به بستر مورد اطمینانی برای توسعه قراردادهای هوشمند، معاملات NFTها، پردازش dappها و… تبدیل شده و در اکثریت زمینه‌های تکنولوژی بلاک چین در دسته پیشتازان این صنعت قرار می‌گیرد. این موارد باعث شده تا بسیاری از معامله گران اقدام به خرید اتریوم و فروش آن کنند و مهاملات گشترده‌ای روی رمز ارز این پروژه انجام دهند.

بوترین و دیگر توسعه دهندگان شبکه، با اهدافی از جمله رفع مشکلات بیت کوین، قابلیت‌های گسترده و ارائه پلتفرمی برای خدمات Peer-to-Peer یا بدون واسطه، پا به عرصه نهادند.

ساز و کار شبکه اتریوم در دنیای واقعی چگونه است؟

اگر از ما درباره نحوه فعالیت بلاک چین‌ها سوال کنند، بدون درنگ می‌گوییم که بلاک چین یک پلتفرم غیرمتمرکز است. زیرا داده‌های ورودی و خروجی در یک دفتر مرکزی واحد ثبت نمی‌شوند. بلکه هزاران یا حتی میلیون‌ها کامپیوتر در سراسر جهان هستند که به این برنامه‌های منبع باز دسترسی دارند و هرکدام یک Node نامیده می‌شود.

پلتفرم‌های غیرمتمرکز توسط هیچ شخص یا نهاد ثالثی کنترل نمی شود و سازمانی روی آن نظارت ندارد. همانطور که پیش‌تر گفتیم، امور شبکه توسط کدها و قراردادهای هوشمند پایه گذاری شده‌اند. بدین گونه که اجزای مختلف شبکه گرد هم می‌آیند تا اطمینان حاصل شود که اتریوم و دیگر دارایی‌های ERC-20، مطابق با آن و نیازهای کاربران به فعالیت خود ادامه می‌دهند.

مکانیزم اجماع شبکه اتریوم ابتدا مانند بیت کوین از نوع اثبات کار (PoW) بود، اما در ۱۵ سپتامبر ۲۰۲۲، این شبکه به طور کامل به سازوکار اثبات سهام (PoS) مهاجرت کرد.

به طور خلاصه، اتریوم قصد دارد سیستمی را ارائه دهد که در آن کاربران از آزادی عمل بیشتری برخوردار باشند و موانعی چون واسطه‌ها سد راهشان نشوند. به عنوان مثال، به کاربران خود اجازه می‌دهد تا برنامه‌های خود را بر بستر شبکه توسعه داده و اجرا کنند. امور مالی غیر متمرکز یا دیفای نیز یکی از کارکردهای اتریوم در دنیای واقعی محسوب می‌شود.

آپدیت‌های اتریوم قبل از مرج (The Merge)

همانطور که از عنوان مطلب امروزمان قابل حدس است، موضوع مورد بحث ما به بررسی Roadmap یا نقشه راه محصول ویتالیک بوترین اختصاص دارد. شاید این شبکه هنوز انتظارات خود و کاربرانش را برآورده نکرده باشد؛ امّا برخی از اهداف اتریوم به مرحله اجرا درآمده‌اند که آن‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

معرفی Beacon Chain

همانطور که اشاره کردیم، اتریوم سعی دارد تا در آینده الگوریتم اثبات کار (Proof of Work) خود را با تکنولوژی اثبات سهام یا Proof of Stake جایگزین کند. به همین خاطر، در دسامبر سال ۲۰۲۰ و در جریان آپدیت Serenity، سیستمی با نام Beacon Chain در اختیار شبکه قرار گرفت که امکان استفاده از هر دو پروتکل اجماعی یعنی PoS و PoW را فراهم می‌سازد.

طی این زنجیره ارائه شده، کاربران به سمت الگوریتم PoS کوچ می‌کنند و پس از مدتی، اتریوم دیگر از تکنولوژی PoW پشتیبانی نخواهد کرد. در ابتدا ماینرها و اعتبار سنج‌های (Validator) شبکه اجازه انتقال به اثبات کار را دارند که این کار هزینه‌ای معادل ۳۲ اتر را در پی خواهد داشت.

بر اساس گزارش وب سایت نیوز بیت کوین، شمار اعتبارسنج‌های این سیستم از ۳۰۰ هزار نفر فراتر رفته و مجموع مبلغ سپرده گذاری شده در این پلتفرم به حدود ۲۹ میلیارد دلار می‌رسد.

دو گروه از افراد، تاییدکنندگان بیکن چین را شامل می‌‌‌شوند که گواهی دهندگان و پیشنهاد دهندگان نام دارند. در این سیستم، Proposerها یا پیشنهاد دهندگان روند ایجاد هر بلوک را تسریع می‌بخشند و Attestorها یا گواهی دهنده‌ها تراکنش‌های بلوک‌ها را تایید می‌کنند.

هارد فورک لندن

در ابتدا باید با مفهوم هاردفورک آشنا شویم. به بیانی ساده، هاردفورک زمانی رخ می‌دهد که تصمیم گیرندگان شبکه در جهت ایجاد تغییراتی در قوانین و ساختار پلتفرم قدم بردارند. توسعه دهندگان، سرمایه گذاران و ماینرها در طبقه تصمیم گیرندگان اتریوم قرار می‌گیرند. به عنوان مثال، شبکه فعلی اتریوم، به عنوان یک فورک از اتریوم کلاسیک به کار خود ادامه می‌دهد.

در تاریخ ۵ آگوست ۲۰۲۱، شبکه اتریوم به روز رسانی را با عنوان هاردفورک لندن معرفی کرد. علت نامگذاری این پروژه هم به محل کنفرانس توسعه دهندگان باز می‌گردد که در لندن برگزار شد.

هاردفورک لندن از برنامه توسعه تشکیل شده که تکنولوژی‌های EIP-1559, EIP-3198, EIP-3529, EIP-3541 و EIP-3554 در این دسته بندی جای می‌گیرند. این ۵ تکنولوژی کاربرد متفاوتی دارند اما هدف همگی در بهبود شبکه اتریوم خلاصه می‌شود.

طی تغییراتی که در این هاردفورک انجام می‌شوند، پروتکل اجماعی شبکه اتریوم از اثبات کار به اثبات سهام یا PoS تغییر می‌یابد. به عبارتی، قدرت تصمیم گیری ماینرها به میزان کوین‌هایی که به شبکه اختصاص می‌دهند وابسته خواهد بود. با توجه به نامی که این ساز و کار به خود اختصاص داده، می‌توان گفت هر که سهامش بیش، سودش بیشتر!

مزایای پروژه لندن

پس از نهایی سازی این آپدیت، شاخص TPS که تعداد تراکنش‌های پردازش شده در هر ثانیه را نشان می‌دهد، به طور قابل توجه افزایش یافت. این یعنی آپدیت نام برده، بر سرعت پردازش تراکنش‌ها تاثیر مثبتی داشته و توانسته عملکرد شبکه را بهبود ببخشد.

هاردفورک لندن اقدامات مهمی را در جهت برطرف کردن مشکلات گس فی (کارمزد تراکنش) شبکه نیز ترتیب داده است. این به‌روزرسانی نوسانات بالای کارمزد شبکه را کاهش داده که در نوع خود، معضلی برای تمام کاربران به شمار می‌آمد.

کاهش فراز و فرودهای هزینه انتقالات شبکه موجب شده تا کاربران بیشتری جذب امکانات شبکه شوند و افزایش تقاضا، می‌تواند نقش مهمی را در بهبود شرایط اتر در بازار داشته باشد.

به طور کلی، این آپدیت با هدف برطرف سازی برخی مشکلات تراکنش‌ها و بهینه سازی فعالیت‌های شبکه معرفی شد. به واسطه همین امر، می‌توان گفت که مسیر اتریوم برای عرضه نهایی اتریوم ۲.۰ بسیار هموارتر خواهد بود.

بروز رسانی Arrow Glacier

با وجود افزایش تعداد اعتبار سنج‌ها و میزان ETH که به شبکه اختصاص داده‌اند، همچنان اطلاعات دقیقی درباره زمان انتقال کامل به PoS و اجرایی شدن اتریوم ۲ در دسترس نیست.

در تاریخ ۹ دسامبر سال ۲۰۲۱، یک به روزرسانی دیگر با نام Arrow Glacier روی بلاک چین اتریوم پیاده شد. به دنبال این تغییر، شبکه برای انتقال نهایی به الگوریتم اثبات سهام و اجرای اتریوم ۲، آماده سازی می‌شود. به همین ترتیب، به نظر می‌رسد که فعالیت استخراج اتریوم بر پایه Proof of Work تا چندماه دیگر متوقف می‌شود.

این به روز رسانی روی اعتبارسنج‌های شبکه، ماینرها و افرادی که سپرده‌هایی را در شبکه Stake کرده بودند تمرکز دارد. در این تغییرات، توسعه دهندگان فرصت دارند تا ماه ژوئن ۲۰۲۲ فعالیت‌های خود را به سیستم PoS منتقل کنند.

در پی تغییرات اعمال شده، ماینینگ در اتریوم از همیشه دشوارتر خواهد شد. توسعه دهندگان اتریم عمدا این استراتژی را برای انتقال آرام آرام افراد به تکنولوژی جدید به کار گرفته است، زیرا با افزایش دشواری استخراج در شبکه و هزینه بالای آن، دیگر هزینه دستگاه‌های ماینینگ برای استخراج کنندگان اتریوم صرفه اقتصادی نخواهد داشت.

در نزد بسیاری، Arrow Glacier یکی از مهم ترین برنامه‌های اتریوم به شمار می‌آید. چرا که به نظر می‌رسد این به روز رسانی آخرین مرحله‌ای است که شبکه برای انتقال کامل به اتریوم ۲.۰ باید پشت سر بگذارد.

تغییرات Arrow Glacier برای کاربران

به‌روزرسانی‌های صورت گرفته طی Arrow Glacier، به طور مستقیم بر وضعیت کاربران معمولی اتریوم تاثیرگذار نخواهد بود. همانطور که گفتیم، این آپدیت به طور ویژه روی توسعه دهندگان، ماینرها و ناظرین Nodeها توجه دارد و آن‌ها را به حرکت به سوی اثبات سهام تشویق می‌کند.

به طور خلاصه، تصمیم گیرندگان شبکه باید سیستم خود را به‌روز کنند و از فورک قدیمی‌تر که دیگر مورد پذیرش اجتماع اتریوم نیست، به سیستم جدید منتقل شوند.

با وجود اینکه در Arrow Glacier اقدامی برای کاهش کارمزد و رفع مشکلات مقیاس پذیری صورت نگرفته، اما همچنان از آن به عنوان یک آپدیت حیاتی یاد می‌شود. چرا که هدف اصلی آن عملی کردن هرچه زودتر اتریوم ۲.۰ بوده که تا نیمه‌های سال ۲۰۲۲ عرضه شود.

برنامه‌های شبکه اتریوم چه هستند؟

اهداف به سرانجام رسیده شبکه را با یکدیگر مشاهده کردیم و اکنون نوبت به برنامه‌هایی رسیده که این پروتکل برای آینده در نظر گرفته است. در نقشه راه (Roadmap) شبکه که Endgame نام دارد، ویتالیک بوترین اهداف خود را برای آینده اتریوم شرح داده است.

یکی از نقاط ضعف اساسی بلاک چین‌های بزرگ، حجم زیاد بلوک‌های آن‌ها است. این امر سبب شده تا فقط تعداد محدودی از Nodeها بتوانند بر ساخت یک بلوک نظارت داشته باشند.

بوترین پس از شناسایی ضعف اتریوم، تصمیم گرفت تا ۴ برنامه اصلی را برای برطرف سازی آن‌ها معرفی کند. وی معتقد است ثمربخش بودن این برنامه‌ها می‌تواند روند توسعه شبکه را سریع تر کند.

افزودن ردیف دوم به سهام‌ها

بنیانگذار شبکه اولین راه حل را اضافه کردن ردیف دوم به فعالیت استیک اتریوم معرفی کرد. در این اقدام، بلوک‌ها برای اعتبارسنجی به منابع کمتری نیاز خواهند داشت.

طی این برنامه، تراکنش‌ها به دسته‌های ۱۰۰ تایی تقسیم می‌شوند. این فرایند با ریشه‌های Merkle و Verkle صورت می‌پذیرد و در جریان آن، یک دسته به طور تصادفی به هر سهام دار تعلق خواهد یافت. این سهامداران افرادی هستند که دارایی خود را وقف Staking ردیف دوم کرده‌اند.

در نهایت، هر بلوک تنها زمانی به طور کامل تایید می‌شود که دست کم دو سوم سهام داران بر سر آن به توافق برسند و آن را در دسته بلوک‌های تایید شده قرار دهند.

بررسی ارزان‌تر هر بلوک

مکانیزم بعدی که قرار است تا در جهت بهبود مشکلات نُودها به کار گرفته شود، Fraud Proof یا ZK-SNARKs خواهد بود. هدف این تکنولوژی به بررسی بلوک‌ها مربوط می‌شود. بدین گونه که کاربران اجازه دارند تا با هزینه کمتر، بلوک‌های زنجیره را مشاهده کنند و به اعتبارسنجی آنها بپردازند.

هر دو راه حل معرفی شده طرز کار مشابهی دارند. درواقع ZK-SNARKها به صورت رمزنگاری شده و مستقیما اعتبار شبکه را تایید می‌کند و الگوریتم Fraud Proof هم به کاربران این امکان را می‌دهد تا بلوک‌های نامعتبر را شناسایی کنند.

شناسایی‌ بلوک‌های در دسترس

پیشنهاد سوم، به دسترسی بلوک‌ها مربوط می‌شود. در اینجا، کاربران می‌توانند به آسانی بلوک‌های در دسترس را شناسایی کنند و فعالیت‌‌‌های خود را به اجرا درآورند.

این کار با به کارگیری سیستم DAS یا «آزمایش دسترسی داده‌ها» صورت می‌گیرد. به عبارتی این سیستم به کاربران این اجازه را می‌دهد تا هر بلوک تایید شده را از میان دیگر داده‌ها شناسایی کرده و از در دسترس بودن آنها مطمئن شوند.

راه حل نهایی

در آخرین برنامه از رودمپ Endgame، بوترین پیشنهادی را در رابطه با تراکنش‌های ثانویه ارائه کرد. این راه حل‌های وی به جلوگیری از سانسور اطلاعات بلاک چین کمک خواهد کرد. به عبارتی، این راه حل هر بلوک را ملزم به ثبت فهرستی از تراکنش‌های تایید شده توسط سهامداران ردیف دوم می‌کند.

مرج (Merge) اتریوم و ویژگی‌های آن

گفتیم که از سال ۲۰۲۱، هر ۲ نسخه اتریوم فعالیت خود را به موازات یکدیگر ادامه می‌دهند. امّا در انتهای پروژه، بلاک چین قبلی و اتریوم ۲.۰ با یکدیگر ادغام شدند که این فرایند Merge نامیده‌ شد.

آغاز پروژه اتریوم ۲ به دسامبر ۲۰۲۰ باز می‌گردد که با معرفی Beacon Chain آغاز شد. طبق گفته توسعه دهندگان، این انتقال ۲ سال به طول انجامید تا نهایتا به مرج ختم شد.

با اتمام مرحله نهایی، توکن‌های ETH به طور خودکار از بلاک چین فعلی به اتریوم ۲.۰ منتقل شدند. بدین ترتیب، نیازی به انتقال اترها توسط خود کاربران نبود. می‌خواهید بیشتر درباره اتریوم ۲ بدانید؟ مقاله اتریوم ۲ چیست برای شما در نظر گرفته شده است!

رودمپ سال ۲۰۲۴ اتریوم

در ۳۰ دسامبر ۲۰۲۳ و دو روز مانده به آغاز سال میلادی ۲۰۲۴، ویتالیک بوترین در اکانت X (توییتر سابق) خود، رودمپ اتریوم در سال ۲۰۲۴ را با مخاطبان خود به اشتراک گذاشت. در ادامه فازهای پیش روی اتریوم در سال جدید میلادی را بررسی می‌کنیم.

در تصویر بالا فازهای پیش روی آینده اتریوم در سال ۲۰۲۴ را مشاهده می‌کنید. این رودمپ تفاوت‌های اساسی با رودمپ سال ۲۰۲۳ ندارد، اما یک سری جزئیات در آن به چشم می‌خورد که ارزش بررسی دارد. البته باید توجه داشته باشیم که شبکه اتریوم تا امروز در برخی از این گام‌ها پیشرفت داشته، اما هنوز هیچکدام کامل نشده‌اند.

• The Surge

هدف از این ارتقا، رساندن تعداد تراکنش‌ها شبکه اتریوم و لایه‌ دوهای آن به ۱۰۰ هزار عدد در ثانیه است.

• The Scourge

در این ارتقا که بعد از فاز سرج اتفاق خواهد افتاد، توسعه دهندگان این شبکه سعی خواهند کرد نگرانی‌ها بابت متمرکز بودن شبکه اتریوم را با تغییرات در بخش Liquid Staking، استخرهای نقدینگی و MEV (پاداش نودها از تایید بلاک‌ها) را کاهش دهند.

• The Verge

در وهله بعد توسعه دهندگان به سراغ آپدیت Verge می‌روند که صحت سنجی تراکنش‌ها را بسیار آسان‌تر از قبل می‌کند.

• The Purge

ساده‌سازی پروتکل و ابعاد فنی شبکه در دستور کار آپدیت پرج اتریوم خواهد بود.

• The Splurge

در فاز نهایی رودمپ اتریوم سال ۲۰۲۴، آپدیت Splurge را داریم که هدف آن برطرف کردن سایر مشکلات باقی مانده از فازهای قبلی خواهد بود.

کلام آخر

اتریوم و هر پروژه دیگری مسیر خود را دارد و ما هرچقدر هم که آینده آنها را بررسی کنیم، تصمیم نهایی با شبکه‌ها و توسعه دهندگان خواهد بود! اینکه ویتالیک بوترین به فتح قلّه‌های بیشتر ادامه دهد و یا اتریوم از دوران اوج خود فاصله گیرد، امری است که گذشت زمان آن را مشخص خواهد کرد.

شما نقشه راه اتریوم را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ اتریوم ۲.۰ یک انقلاب خواهد بود یا یک شکست؟ اگر بگویند تا ماه دیگر این آپدیت منتشر خواهد شد، چه انتظاراتی از آن خواهید داشت؟ و در نهایت اینکه آیا عرضه نهایی این پروژه می‌تواند روی قیمت اتریوم تاثیر مثبت بگذارد؟ منتظر شنیدن نظرات شما هستیم!