نرخ بهره (Interest Rate) چیست و چه ارتباطی با بازار کریپتو دارد؟

تورم، رکود تورمی (Stagflation) و افزایش بی رویه نرخ بهره توسط بانک مرکزی! این‌ها از مهم ترین دلایلی هستند که ما را مجاب کرده‌اند که در یک سال اخیر، به ندرت به سقف تاریخی (ATH) بیت کوین فکر کنیم.

در اواسط ماه دسامبر، فدرال رزرو نرخ بهره را ۰.۵۰ درصد افزایش داد تا در سطوح بالاتر از ۴ درصد بایستد. به عبارتی، اکنون با بیشترین نرخ بهره از سال ۲۰۰۷ روبرو هستیم. البته علی رغم اینکه به دفعات با عبارت Interest Rate مواجه می‌شویم، ممکن است به طور دقیق مفهوم آن را ندانیم.

نرخ بهره (Interest Rate) چیست؟ چگونه تعیین می‌شود و چرا با افزایش نرخ بهره، رمز ارزها آغاز به ریزش می‌کنند؟ این‌ها مهم ترین مطالبی هستند که در ادامه مورد بررسی قرار خواهیم داد.

نرخ بهره چیست؟

می‌توان گفت نرخ بهره میزان هزینه‌ای است که یک وام دهنده‌ (Lender) مانند بانک مرکزی برروی وام‌های خود اعمال می‌کند. این نرخ بر حسب درصد محاسبه می‌شود و در نهایت وام گیرنده (Borrower) ملزم به پرداخت آن‌ خواهد بود.

اگر بخواهیم به معنای لغوی آن (Interest Rate) رجوع کنیم، می‌توانیم از آن با عبارت نرخ سود هم نام ببریم. چرا که میزان اصلی وام دریافتی را به همراه درصدی از سود باز می‌گردانیم.

تصور کنید که از بانک X، مبلغ ۱۰۰ دلار را به عنوان وام دریافت کرده‌اید و طبق مصوبات بانک، نرخ بهره ۵ درصد خواهد بود. در اینجا شما موظف به پرداخت اصل سرمایه و درصد سود خواهید بود. ۱۰۰ دلار + ۵ دلار= ۱۰۵ دلار

افراد برای خرید دارایی‌هایی مانند خانه و یا انجام سرمایه گذاری‌ها اقدام به دریافت وام می‌کنند. همچنین، کسب و کارها و موسسات هم با هدف تامین سرمایه مورد نیاز برای پروژه‌های بزرگ و یا تنظیم بودجه خود، در صف متقاضیان وام می‌ایستند. در هر صورت، تمامی افراد و موسسات موظف به پرداخت نرخ بهره خواهند بود.

ناگفته نماند که همیشه ما از بانک تقاضای وام نمی‌کنیم و گاهی اوقات، افراد نیز در جایگاه وام دهنده قرار دارند!

زمانی که سرمایه خود را در قالب سپرده در بانک قرار می‌دهیم، در واقع به فعالیت بهتر آن‌ها کمک کرده‌ایم و در قبال این کار، سودی را دریافت می‌کنیم. پس اگر در جایگاه وام گیرنده باشیم، نرخ بهره موجب می‌شود تا مبلغ بیشتری را به بانک باز گردانیم و اگر سپرده گذار باشیم، عکس این موضوع صادق خواهد بود و ما سود بیشتری را دریافت خواهیم کرد.

نحوه تعیین نرخ بهره

در هر کشور، بانک مرکزی مسئولیت تعیین نرخ بهره را بر عهده دارد.

به عنوان مثال در ایالات متحده، فدرال رزرو نرخ های بهره را براساس که نرخ بهره مالی (Federal Fund Rate) که توسط کمیسیون بازارهای آزاد (FOMC) مشخص می‌شود، تعیین می‌کند. رای FOMC در افزایش یا کاهش نرخ بهره موثر خواهد بود.

در واقع FOMC تصمیماتی را مبنی بر وضعیت فعلی اقتصاد، نرخ تورم، رکود و شاخصه‌های اقتصادی از این قبیل اتخاذ می‌کنند و در نهایت نرخ بهره مشخص می‌شود.

از طرفی، بانک‌ها هم ساز و کار خود را با تغییرات نرخ بهره تطبیق می‌دهند. بدین صورت که نرخ سود سالانه (APR) خود را براساس نرخ بهره تنظیم کرده و اغلب اوقات، این نرخ از نرخ بهره بالاتر خواهد بود. زیرا علاوه بر نرخ بهره اصلی که در طی یک سال مشخص شده، هزینه‌هایی مانند کارگزاری‌ها یا کارمزد معاملات هم به آن اضافه خواهند شد.

نرخ بهره پیشنهادی توسط بانک‌ها، اغلب به سطح ریسک و میزان وام اعطایی بستگی دارد. مثلا برای وام‌های مسکن که عموما مبالغ بالایی را شامل می‌شوند، بانک‌ها به افزایش نرخ بهره اقدام می‌کنند.

به طور خلاصه، هرچه متقاضیان از اعتبار و سابقه بیشتری برخوردار باشند، وام دریافتی آن‌ها براساس نرخ بهره اصلی محاسبه می‌شود که پایین تر از APR بانک‌ها خواهد بود.

پیشنهاد می‌کنیم مقاله «ICO چیست؟» را نیز مطالعه کنید

انواع نرخ بهره

نرخ بهره‌ بانک‌ها را می‌توان در ۲ گروه ثابت (Fixed) و متغیر (Variable) دسته بندی کرد.

• اگر شما وامی را با نرخ بهره ثابت دریافت کنید، در طول مدت بازپرداخت وام، مبلغ ثابتی را به عنوان نرخ بهره خواهید پرداخت.
• در مقابل، نرخ بهره متغیر به گونه‌ای است که طی دوران بازپرداخت مبلغ وام، سود وام براساس نوسانات نرخ بهره تغییر خواهد کرد.

حال کدام یک بهتر خواهد بود؟ پاسخ: نمی‌توان به طور دقیق یک نوع وام را سودده و نوع دیگر را زیان‌ده تلقی کرد.

اگر در بازاری فعالیت داریم که به کاهش روزافزون نرخ بهره امیدوار هستیم، شاید بهتر باشد که برای وامی با نرخ بهره متغیر اقدام کنیم. امّا اگر در یک فضای اقتصادی با تورم بالا سر و کار داشته باشیم، نرخ بهره ثابت انتخاب کم ریسک‌تری خواهد بود. چرا که اگر وام ما متغیر باشد، با افزایش نرخ بهره اصلی ملزم به پراخت سود بیشتری خواهیم بود.

در بازارهایی مانند املاک و مستغلات، متقاضیان دریافت وام‌های ثابت را ترجیح می‌دهند. زیرا مدت بازپرداخت آن‌، طولانی تر بوده و در بازه‌ای چندین ساله، بهتر است که سود وام ثابت بماند تا صاحبان املاک بتوانند برای بودجه خود تصمیمات بهتری را اتخاذ کنند.

به طور کلی، نرخ‌های بهره متغیر در مقایسه با نرخ‌های ثابت هزینه کمتری را در پی خواهند داشت. البته اگر نرخ بهره اصلی کشور ثابت بماند و تورم بلای جان اقتصاد نشود!

برخی نرخ‌های متغیر بدین گونه محاسبه می‌شوند که در یک بازه مشخص (مثلا ۲ ساله)، سود آن‌ها به طور ثابت محاسبه می‌شود و پس از این مدت، سالانه تغییر می‌کنند. این نوع وام‌ها از محبوبیت زیادی برخوردار هستند که البته تنها زمانی به نفع وام گیرندگان خواهند بود که نرخ بهره اصلی روندی نزولی را در پیش گیرد.

نرخ بهره صعودی و نزولی

نرخ بهره بالا هزینه دریافت وام را افزایش می‌دهد. اگر نرخ بهره یک وام از حد معمول افزایش یابد، طبیعتا شاهد کاهش تقاضای افراد و کسب و کارها هستیم. در صورت افزایش بی رویه نرخ بهره، با رکود و در صورت افزایش تورم در این شرایط، با رکود تورمی (Stagflation) روبرو خواهیم شد.

از سویی دیگر، نرخ‌ بهره پایین موجب تسهیل فرایند دریافت وام می‌شود و اخذ وام شخصی یا تجاری مقرون به صرفه‌تر خواهد بود. با سهولت در دریافت وام، شمار متقاضیان افزایش می‌یابد که برای رونق کسب و کارها مفید است.

امّا اگر نرخ بهره پایین به سود کسب و کارها و افراد خواهد بود، چرا فدرال رزرو تا این حد اصرار به افزایش نرخ بهره دارد؟

با وجود تلاش برای جلوگیری از افزایش نرخ بهره، دولت‌ها گاهی ناچار به افزایش این نرخ خواهند بود. دلیل آن‌ هم به یکی از پیامدهای احتمالی نرخ بهره پایین یعنی تورم مرتبط می‌شود.

در صورت کاهش نرخ بهره از حد مورد نیاز، دریافت وام آسان‌تر از همیشه خواهد بود و افراد بیشتری در صف دریافت وام می‌ایستند. این موضوع به تنهایی به ضرر اقتصاد نیست و روی کاغذ موجب رشد اقتصادی نیز می‌شود. امّا می‌دانیم که با افزایش حجم پول در گردش، امکان بروز تورم نیز وجود دارد.

پس دریافتیم که افزایش نرخ بهره، پاسخی است به تورم صعودی. از آنجایی که در سال ۲۰۲۲ نرخ تورم آمریکا به بالاترین حد خود در چهار دهه اخیر رسید، طبیعتا فدرال رزرو ناگزیر بود تا نرخ بهره را هم افزایش دهد. با این حال، ممکن است از خودمان بپرسیم که این اقدامات چگونه بر روی بازار ارز دیجیتال اثرگذار خواهند بود؟

ارتباط نرخ بهره و بازار کریپتو

اکثریت افراد از رمزارزها به عنوان ابزاری برای مقابله با تورم، رکود، کاهش قدرت خرید و حتی ارزهای فیات مانند دلار یاد می‌کنند. این باور به طور اصولی درست است؛ امّا تا زمانی که بازار کریپتو گرفتار بحران اقتصادی کلان نشود!

با افزایش نرخ بهره یا تورم (در موقعیت فعلی هردو!)، میزان پول در گردش و ترازنامه عمومی فدرال رزرو کاهش می‌یابد که اقدامی در مقابله با تورم خواهد بود. در چنین موقعیتی، قدرت خرید افراد کاهش می‌یابد و نمودار ترس و طمع به ناحیه ترس متمایل می‌شود.

هنگامی که ترس بازار را فرا می‌گیرد، روحیه ریسک گریزی سرمایه گذاران به بالاترین حد خود می‌رسد و ترجیح می‌دهند تا به جای سرمایه گذاری در حوزه‌های ریسکی مانند سهام یا کریپتو، به دارایی‌های کم ریسک‌تری مانند اوراق مشارکت یا املاک بپردازند.

در نتیجه همین انگیزه پایین سرمایه گذاران برای ورود به بازار رمز ارزها و هیجانات منفی حاکم بر بازار، شاهد سقوط ارزش دارایی‌های کریپتویی خواهیم بود.

دارایی‌های کریپتویی به عنوان محافظی در برابر تورم در نظر گرفته می‌شدند امّا اکنون سرمایه گذاری برروی آن‌ها از بازار سهام هم پر ریسک تر تلقی می‌شود.

تاکر کارلسون (Tucker Carlson)

این مجری آمریکایی مشهور، افزایش نرخ بهره را به باد مخالفی تشبیه کرد که سد راه رشد بازار ارز دیجیتال شده است.

در واقع برخلاف انتظارات، رمزارزها هم به کمبود نقدینگی و رکود تورمی واکنش نشان دادند و پس از آغاز روند افزایشی نرخ بهره در سال ۲۰۲۲، شاهد سقوط روزانه ارزهای دیجیتال بودیم. اتفاقاتی مانند سقوط صرافی FTX هم برروی بازار رمزارزها تاثیرگذار بودند.

‌چه بر سر صرافی FTX آمد؟

در ادامه به روند ریزشی قیمت بیت کوین (BTC) در مقاطع مختلف می‌پردازیم. به خصوص ماه ژوئن که بسیاری از کارشناسان مانند ادوارد مویا (Edward Moya) و جاشوا فرناندو، از آن به عنوان نقطه عطف زمستان کریپتویی یاد می‌کنند!

تاثیرگذاری نرخ بهره برروی بازار رمز ارزها

همانطور که در نمودار زیر مشاهده می‌کنید در یک بازه تقریباً ۴۰ روزه، قیمت بیت کوین از ناحیه ۴۰ هزار دلار به ۱۷.۵ هزار دلار کاهش یافته است. مهم ترین محرک آن افزایش ۰.۷۵ درصدی نرخ بهره بود که از حد برآورد شده پیشی گرفت.

این سراشیبی صعودی تا ۱۴ دسامبر ادامه یافت و اکنون نرخ بهره به محدوده ۴.۳۳ درصد رسیده است.

تحلیل‌ روزانه بیت کوین را در وبلاگ پول نو دنبال کنید.

تحلیلگر سرشناس و مدیرعامل کمپانی eCarbon یعنی جاشوا فرناندو، اعتقاد دارد که شرایط بازار غیرقابل پیشبینی بوده و نمی‌توان اطلاعاتی را در رابطه با تصمیمات آتی فدرال رزرو و FOMC کسب کرد.

اگر فدرال رزرو تا سال ۲۰۲۳ به افزایش شدید نرخ بهره ادامه دهد، باید منتظر حرکات منفی بیشتر در بازار باشیم.

جاشوا فرناندو

تاثیرپذیری بازار سهام از نرخ بهره

طبعا تاثیرپذیری بازار سهام از بازار کریپتو کمتر خواهد بود. با این حال، این بازار هم از نوسانات نرخ بهره در امان نبوده است.

همانطور که پیش تر به آن اشاره کردیم، با افزایش نرخ‌ها توسط فدرال رزرو، قدرت خرید افراد کاهش می‌یابد و در نتیجه این کاهش تقاضا، شاهد کاهش سود شرکت‌ها و کارخانه‌ها هستیم که زمینه ساز ریزش سهام این کمپانی‌ها خواهد بود.

طبق حرکات بازار در گذشته، سهام کمپانی‌های مبتنی بر تکنولوژی مانند متا، آمازون و مایکروسافت، عمدتاً بیشتر تحت تاثیر اقدامات فدرال رزرو قرار دارند. چرا که اغلب سرمایه گذاران این شرکت‌ها، به سودهای آتی چشم دوخته‌اند که وابسته به عملکرد کمپانی‌ها خواهد بود.

از طرفی، سهام حوزه‌هایی مانند صنایع، شاخص‌های معاملاتی و دولتی می‌توانند در مقابله افزایش نرخ بهره عملکرد قابل قبولی را از خود به جای بگذارند. اگرچه که این موضوع صرفا براساس تجربیات معامله گران بوده و همیشه اوضاع به یک شکل نخواهد بود.

سهام بانک JPMorgan (JPM) و شرکت خدمات مالی Goldman Sachs (GS)، نمونه‌هایی از این دارایی‌ها هستند.

اگر این مطلب برای شما مفید بود، پیشنهاد می‌کنیم مقاله «تحلیل آنچین» را نیز مطالعه کنید.

مقاله در چند جمله!

از نرخ بهره ثابت و متغیر گفتیم و به پیامد‌های نرخ بهره رسیدیم.

دیدیم که جاشوا فرناندو از شرایط احتمالی بیت کوین در سال ۲۰۲۳ گفت و با بحران تورمی فعلی ایالات متحده، پیشبینی وی چندان هم دور از ذهن به نظر نمی‌رسد.

در دوران تورم و رکود تورمی، نرخ تورم و نرخ بهره هردو در بالاترین سطح خود قرار دارند و این موضوع از قدرت خرید سرمایه گذاران می‌کارد. علاوه بر این، ترس موجود در بازار را افزایش داده و استقبال از دارایی‌های پرریسک مانند سهام و کریپتو کاهش می‌یابد.

با این حال در کشورهایی مانند ونزوئلا که با تورمی شدید دست و پنجه نرم می‌کنند، سرمایه گذاری برروی رمز ارزها در دوره بحران اقتصادی اقدامی هوشمندانه خواهد بود.

به رسم عادت، علاقمند هستیم تا با دیدگاه شما را در رابطه با نرخ بهره و تاثیرات آن بر روی بازار کریپتو بیشتر آشنا شویم. آیا در سال جدید، نرخ بهره ایالات متحده کاهش می‌یابد؟ راه بهبود شرایط بازار چه خواهد بود؟