رکود تورمی (Stagflation) چیست؟ بلای جان بازار کریپتو را بهتر بشناسید!

بازار خرسی و آشفتگی اقتصاد کلان، از عباراتی هستند که اخیرا به دفعات به آن‌ها بر خورده‌ایم. امّا آیا بحران اقتصادی به تورم (Inflation) محدود می‌شود؟ همانطور که می‌دانیم، بازار ارزهای دیجیتال به نوسانات بی امان خود شهرت دارد و عوامل مختلفی بر قیمت بیت کوین و سایر رمز ارزها تاثیر می‌پذیرد. یکی از اصلی‌ترین و به عقیده بسیاری مهم‌ترین عامل موثر بر روی نوسانات بازار کریپتو، چیزی نیست جز وضعیت اقتصاد کلان.

همه گیری کرونا، تنش‌های روسیه و اوکراین و افزایش جهانی قیمت نفت، اقتصاددانان را مجاب کرده تا با عبارت رکود تورمی یا تورم ایستا، شرایط فعلی اقتصاد جهانی را توصیف کنند. حال ممکن است از خودمان بپرسیم که رکود تورمی به چه معناست و چگونه به بازار ارزهای دیجیتال مرتبط می‌شود؟ در مقاله امروز به این پرسش پاسخ خواهیم داد.

رکود تورمی چیست؟

رکود تورمی (Stagflation) یکی از نادرترین و در عین حال مخرب‌ترین پدیده‌های اقتصادی است که از دو واژه تورم (Inflation) و رکود (Stagnation) مشتق شده و از دهه ۷۰ میلادی با آن مواجه نشده بودیم. با درک این دو عبارت، معنای رکود تورمی را هم در می‌یابیم.

تورم زمانی رخ می‌دهد که تقاضای عمومی برای کالاها و خدمات افزایش یابد و تا جایی ادامه پیدا کند که از میزان ذخیره موجود آن محصولات پیشی بگیرد. علاوه بر فزونی تقاضا، افزایش قیمت مواد اولیه و خام مورد نیاز برای کالاها هم می‌تواند از دلایل تورم باشد.

در مقابل، زمانی شاهد رکود هستیم که روند توسعه اقتصادی در سراشیبی سقوط قرار گیرد و یا با سرعت ناچیزی به پیشرفت خود ادامه دهد. کاهش سرمایه‌های مولد، رشد منفی جمعیت، افزایش نرخ بهره (Interest Rate) و بیکاری، از جمله عوامل موثر در رکود به شمار می‌روند.

در ادامه با نرخ بهره بیشتر کار خواهیم داشت!

حال که با مفاهیم تورم و رکود آشنا شدیم، می‌توانیم شرایط رکود تورمی را بهتر درک کنیم. در دوران رکود تورمی، با وضعیتی مواجه هستیم که خصوصیات دوره تورم و رکود را شامل می‌شود یعنی:

• با افزایش سطح عمومی قیمت‌ محصولات، تورم ایجاد می‌شود و بانک مرکزی ناچار به افزایش نرخ بهره برای مهار تورم خواهد بود که افزایش بی رویه آن، منجر به رکود می‌شود.
• کندی رشد اقتصادی و برهم خوردن عرضه و تقاضای برای کالاها و خدمات
• افزایش نرخ بیکاری و از بین رفتن بسیاری از کسب و کارها

چه عاملی موجب رکود تورمی می‌شود؟

با چیستی پدیده تورم ایستا یا رکود تورمی آشنا شدیم امّا با چرایی آن خیر!

تورم ایستا از عوامل متعددی مانند افزایش قیمت کالاها و خدمات، بیکاری، کاهش تولید ناخالص داخلی (GDP) و افزایش تقاضا ناشی می‌شود. البته که علی رغم این مشخصه‌های اقتصادی، گاهی اوقات دولت‌ها در رکود تورمی نقش دارند که به سیاست پولی (Monetary Policy) آن‌ها مرتبط می‌شود.

سیاست پولی به نحوه مدیریت عرضه پول در یک کشور اشاره دارد که وظیفه آن بر عهده بانک‌های مرکزی است.

برای مثال، تصور کنید که فدرال رزرو نقدینگی زیادی را برای اعطای وام در اختیار دارد و در صورت وام دهی، نرخ بهره آن وام پایین خواهد بود. در این موقعیت نرخ بهره کاهش یافته و میزان عرضه بالای نقدینگی در بانک، موجب افزایش تورم می‌شود.

بدین ترتیب، فدرال رزرو ناچار است تا نرخ بهره را افزایش دهد و در صورت افزایش بی رویه این نرخ، ریسک بروز رکود اقتصادی افزایش می‌یابد. در نتیجه همین اقدامات، رکود هم به بحران تورم اضافه می‌شود و شاهد رکود تورمی خواهیم بود.

علاوه بر شاخص‌های اقتصادی مانند بیکاری و سیاست‌های پولی که در این بخش مورد بررسی قرار دادیم، فعالیت‌های افراد، دولت‌ها یا برخی اتفاقات هم زمینه ساز رکود تورمی خواهند بود.

در چنین موقعیتی، بدون افزایش تقاضا، سطح عمومی قیمت‌ها سر به فلک می‌کشد که در مواردی، نتیجه اعمال انسانی خواهند بود.

به عنوان مثال، ممکن است اختلافات میان دولت‌ها افزایش بهای نفت یا دیگر مواد خام را به همراه داشته باشد. این نوع افزایش قیمت‌ها، می‌توانند از عوامل تورم و رکود محسوب شوند که زیربنای رکود تورمی را تشکیل می‌دهند. مشکلات روسیه و اوکراین در شرق اروپا، نمونه‌ای از این عوامل است.

به بیانی ساده‌تر، وقوع اتفاقاتی خارج از بازار مانند جنگ یا بلایای طبیعی که راه ورود مواد خام (مثلا نفت) را ببندد و تولید را از کار بیاندازد، می‌تواند منجر به بروز رکود تورمی شود.

ارتباط میان رکود تورمی و بازار کریپتو

با معنی لغوی رکود تورمی آغاز کردیم و از دلایل ایجاد آن گفتیم تا به اینجا برسیم. از زمان ظهور بیت کوین تا کنون، ارزهای دیجیتال (علی الخصوص BTC) به عنوان ابزاری برای حفظ ارزش پول در برابر تورم شناخته می‌شوند. امّا تورم و رکود تورمی اخیر، خلاف این امر را ثابت کرده‌اند!

بسیاری از ما بیت کوین را با عنوان طلای دیجیتال می‌شناسیم. زیرا از قدیم الایام، طلا به عنوان وسیله‌ای برای حفظ ارزش و مقاوم در برابر تورم مورد استفاده قرار می‌گرفت. با این حال، این امر برای بیت کوین همیشه صادق نیست.

می‌دانیم که تورم، رکود و از همه مهم تر رکود تورمی، از آفات توسعه اقتصادی و رشد بازارهای سنتی به حساب می‌آیند. حال از آنجایی که وضعیت بازار ارزهای دیجیتال تا حد زیادی به شاخص‌های اقتصادی و بازارهای بزرگتر مانند سهام گره خورده، احساسات منفی ناشی از رکود تورمی می‌تواند زمینه ساز شرایط نزولی برای بازار کریپتو نیز باشد.

از طرفی دیگر، افرادی که حجم بیشتر سرمایه خود را در قالب ارزهای فیات و در سیستم مالی سنتی ذخیره می‌کنند، اغلب قادر به سرمایه گذاری در دارایی‌های پر نوسانی مانند رمز ارز نیستند. همین کاهش تقاضا در طول دوران تورم ایستا، به زیان ارزهای دیجیتال خواهد بود.

از دیگر اثرات تورم و رکود تورمی بر بازار ارزهای دیجیتال، به قدرت خرید سرمایه گذاران خُرد مرتبط می‌شود. بدین صورت که با کاهش ارزش پول، طبیعتاً توانایی سرمایه گذاری در بازارهای نوسانی کاهش یافته و بازار در محدوده ترس شدید قرار می‌گیرد. شاخص ترس و طمع لحظه‌ای

سرمایه گذاری در دوران تورم ایستا

آیا سرمایه گذای در دوره رکود تورمی همواره زیان بار خواهد بود؟ پاسخ کوتاه: خیر!

علی رغم تاثیرپذیری بالای بازار کریپتو از بحران‌های اقتصادی مانند تورم ایستا، سرمایه گذاری در این بازار همچنان از روش‌های مناسب برای حفظ ارزش پول (یا دست کم کاهش زیان) در دوره رکود تورمی به حساب می‌آید.

بسته به چشم انداز معاملاتی، سرمایه گذاران می‌توانند از بازار سودهایی را دریافت کنند. چرا که برخلاف ارزهای فیات، رمزارزها به سیاست‌های کشور مشخصی وابسته نیستند و حتی در صورت کاهش ارزش پول رایج، کماکان می‌توان از انجام معاملات در این بازار سود برد.

پس به طور طبیعی، می‌توانیم از BTC به عنوان سپری در برابر تورم استفاده کنیم. زیرا:

• بیت کوین یک ابزار پرداخت غیرمتمرکز بوده و بانک‌ها یا دولت‌ها بر روی آن کنترلی ندارند.
• محدودیت عرضه بیت کوین، می‌تواند از دلایل تشبیه آن به طلای دیجیتال باشد. چرا که مجموع ذخیره BTC از ۲۱میلیون واحد فراتر نمی‌رود.

علاوه بر این هر ۴ سال یک بار، میزان پاداش ماینرهای بیت کوین نصف می‌شود که آن را با عنوان پدیده هاوینگ (Halving) می‌شناسیم. در نتیجه این اقدام و کاهش عرضه، امکان ایجاد تورم در BTC کاهش می‌یابد.

در کشورهای دارای بحران اقتصادی مانند السالوادور و ونزوئلا، تبدیل ارز داخلی به ارزهای دیجیتال می‌تواند در طولانی مدت کارآمد باشد. زیرا اگر با تورم شدید یا اصطلاحاً ابر تورم مواجه شویم، حفظ ارزش پول تقریبا غیرممکن می‌شود و تخصیص سرمایه به بازار رمزارزها، می‌تواند از ما در برابر تورم محافظت کند.

تاثیر نرخ بهره بر روی بازار کریپتو

در قسمت‌های مختلف مقاله به نرخ بهره یا Interest Rate اشاره کردیم. علی رغم این که افزایش نرخ بهره از سیاست‌های اقتصادی برای مقابله با تورم محسوب می‌شود، از طرفی می‌تواند منجر به رکود اقتصادی شود.

با افزایش نرخ بهره، بهای دارایی‌های پرریسک مانند ارزهای دیجیتال و سهام کاهش می‌یابد. دلیل این امر هم وابستگی رمزارزها به بازار سهام یا تصمیمات مالی است که اخیرا به وضوح شاهد آن بوده‌ایم. یکی از ملموس نمونه‌های آن به نشست FOMC در تاریخ ۱۴ دسامبر باز می‌گردد.

اخیرا در تاریخ ۱۴ دسامبر، کمیته بازار آزاد فدرال (FOMC) به افزایش ۰.۵ درصدی نرخ بهره رای داد و با افزایش این نرخ توسط فدرال رزرو، نرخ بهره به حدود ۴.۴ درصد رسید. به عبارتی، اکنون با بالاترین نرخ در ۱۵ سال اخیر مواجه هستیم.

کارشناسان معتقدند که با این میزان افزایش، مقامات تصمیم دارند که تا سال ۲۰۲۴، به افزایش نرخ بهره ادامه دهند.

روش‌های مقابله با رکود تورمی

برای مبارزه با رکود تورمی، دولت می تواند سیاست های پولی (monetary)، مالی (Financial) و تدابیر دیگری را بیاندیشد. همانطور که متوجه شدیم، رمزارزها هم می‌توانند به عنوان ابزاری برای مقابله با تورم در نظر گرفته شوند. (البته نه همیشه!)

• سیاست مالی: به منظور مبارزه با رکود و بهبود شرایط اقتصادی، دولت‌ها از سیاست انبساطی استفاده می‌کنند. کاهش مالیات را می‌توان نمونه‌ای از این نوع سیاست‌ها به حساب آورد. با کنترل مالیات، شاهد کاهش نسبی تورم خواهیم بود.
• سیاست پولی: اعمال تغییراتی در نرخ بهره، در طبقه بندی سیاست‌های پولی قرار دارد. افزایش نرخ بهره‌، می‌تواند پول در گردش را کاهش دهد و از تورم بکاهد که البته راه حلی موقتی محسوب می‌شود.
• اشتغال‌زایی: این فعالیت با ایجاد تغییراتی در سیاست‌های عمومی بازار کار صورت می‌گیرد. اگرچه که به کارگیری این راهکار، می‌تواند تقاضای بازار کار را افزایش دهد و مجددا با افزایش تقاضای کالاها، تورمی داخلی به وجود آید.

فروش اوراق قرضه هم از جمله اقداماتی است که برای کاهش سرمایه در گردش و جلوگیری از تورم به کار گرفته می‌شود.

دنیا زیر سایه تورم ایستا!

از دهه ۷۰ میلادی، اصطلاح جدیدی به دنیای اقتصاد وارد شده که امروز آن را شناختیم و اخیرا موجب شده تا شرایط بازار چندان باب میل ما نباشد. امّا بد نیست اگر نمونه‌های واقعی آن را هم بررسی کنیم.

در سال ۱۹۷۰، شاهد کمبود سوخت در سراسر جهان بودیم که به تنهایی موجب افزایش نرخ بیکاری شد. علاوه بر این، سطح عمومی قیمت‌ها هم افزایش یافت که ما را با شرایط رکود تورمی مواجه کرد. یک سال پس از این اتفاق، ایالات متحده اعلام کرد که دیگر طلا پشتوانه دلار آمریکا نخواهد بود که در مقطعی به رکود تورمی انجامید.

رکود تورمی اخیراً دوباره به یک موضوع داغ در میان اقتصاددانان و تحلیلگران تبدیل شده و طبیعتا هیچ فردی از آن استقبال نخواهد کرد!

با افزایش ۷.۵ درصدی شاخص قیمت مصرف کننده در یک سال اخیر، به بالاترین نرخ تورم از سال ۱۹۸۲ بر خورده‌ایم و تنش‌های اخیر در اروپای شرقی اوضاع را بیش از پیش نگران کننده کرده است.

تورم ایستا یک واقعیت غیرقابل اجتناب است. به دلیل ارتباط نزدیک میان ارزهای دیجیتال و شاخص NASDAQ، اتفاقات تورمی قطعاً برای کریپتو زیان بار خواهند بود.

Bob Laccino؛ تحلیلگر Path Trading

همچنین، لاسینو پیش‌بینی می‌کند که تقاضای اوراق خزانه‌داری، دلار آمریکا، طلا، املاک و کالاهای اساسی به مرور افزایش یابد. به طور کلی، او به سرمایه گذاری برروی دارایی‌های شرکت‌هایی با ارزش کمتر از ۲ میلیارد دلار و حوزه تکنولوژی خوشبین است.

از طرفی، مدیرعامل Prosper Trading یعنی اسکات بائر (Scott Bauer)، از بعد دیگری به ماجرا نگاه می‌کند.

در زمان رکود تورمی تقاضا برای کالاهای مختلف بالا می‌رود و اگر در کنار تورم، نرخ بهره هم افزایش یابد، رشد اقتصادی کند شده و این احتمال وجود دارد تا دارایی‌های ریسکی مانند ارزهای دیجیتال و حتی سهام افت قابل توجهی را تجربه کنند. وی در این میان به سقوط شاخص S&P500 در رکود تورمی ۱۹۷۰ نیز اشاره کرد.

سکانس پایانی

در مطلب امروز، متوجه شدیم که رکود تورمی یکی از پدیده‌های ناخوشایندی است که موجب اختلال در نظام اقتصادی خرد و کلان می‌شود. همچنین، دیدیم که ارزهای دیجیتال همیشه از مقاومت کافی در برابر تورم برخوردار نیستند و تورم ایستا این قابلیت را دارد که بازارهای کریپتو و سهام را هم با مشکل مواجه کند.

اگر با تفاوت‌های بازار کریپتو و سهام آشنا نیستید، مقاله «مقایسه بازار کریپتو و سهام؛ سرمایه گذاری در کدام یک بهتر خواهد بود؟» را از دست ندهید.

با این حال، همچنان احتمال وقوع هر اتفاقی وجود دارد و اتخاذ برخی تصمیمات توسط مقاماتی مانند فدرال رزرو، می‌تواند شرایط بازار را بهبود ببخشد. البته عکس این اتفاق هم امکان پذیر خواهد بود.

در آخر، از شما سوالی داریم:
«اگر در مقام اقتصادی یک کشور قرار داشتید یا می‌توانستید شرایط بازارها را کنترل کنید، با چه روشی به مبارزه با بحران‌های اقتصادی مانند رکود تورمی می‌پرداختید؟»