مروری بر فراز و فرودهای سال گذشته؛ مهم‌ترین وقایع کریپتویی 2022

قطار کریپتو هنگام عبور از ایستگاه ۲۰۲۲ با مشکلات زیادی مواجه شد. مشکلاتی که هرکدام می‌توانستند حسابی ترمز این قطار را بکشند و حرکت آن را کند کنند. قابل‌توجه‌ترینِ آن‌ها، حتی امکان این را داشتند که عواقب و خسارات سنگینی به بار بیاورند. هرچند که بعضی‌هایشان همین کار را هم کردند!

از هک‌های میلیون دلاری گرفته تا سقوط شرکت‌های بزرگ، از کاهش ۲ تریلیون دلاری ارزش این بازار تا گذر اتریوم از “The Merge”، همه وقایع تکان‌دهنده‌ و بزرگی بودند که باعث شدند ۲۰۲۲ سال بسیار شلوغی برای دنیای دارایی‌های دیجیتال باشد.

رخدادهای کریپتویی مهم ۲۰۲۲

اگر اتفاقی از شخصی بخواهید که سال ۲۰۲۲ را در وقایع کریپتویی مهم آن خلاصه کند، به احتمال زیاد پاسخ‌شان این خواهد بود که سال گذشته، سال مرگ این صنعت بود. هزاران سرمایه‌گذار سال ۲۰۲۱ و به دلیل شور بازار گاوی کریپتو وارد آن شدند و در انتهای ۲۰۲۲ قسم خوردند که هرگز به آن برنخواهند گشت؛ با این حال اما کسانی هم بودند که شرایط را تاب آوردند و پا پس نکشیدند. این سال حتی برای افراد صبور هم سال پرتلاطمی بود.

زمانی که بازار نزولی است، اتفاقات مهمی مارکت احتمالا مشکلات زیادی هم به بار می‌آورند. عده‌ای معتقدند که 2022 یکی از فلاکت‌بارترین سال‌های تاریخ کریپتو تا بوده است. این کامیونیتی شاهد دومینوی حوادث “سقوط ترا” ،“Three Arrows Capital” و “سقوط FTX” بوده است، آن هم تنها با فاصله‌ چند ماهه؛ اشخاص ضررهای سنگینی متحمل شدند و به نظر می‌رسید این صنعت چندین سال پسرفت کرده است.

این صنعت ۲ تریلیون دلار از ارزش خود در ۲۰۲۲ را از دست داد اما حرکت‌های رو به جلویی هم داشت. علیرغم عملکرد ضعیف قیمت ETH، اتریوم در نهایت با اعمال ادغام (The Merge) سال خوبی را پشت سر گذاشت. همچنین دولت‌های سرتاسر دنیا به پتانسیل کریپتو در مقابله با جنگ و تورم فزاینده ایمان آوردند.

در بازار خرسی گذشته، این سوال مطرح بود که آیا اکوسیستم کریپتو از این سختی به سلامت عبور خواهد کرد یا خیر. در ۲۰۲۲ کسانی که از نزدیک ناظر بازار کریپتوکارنسی و وقایع آن بودند، مطمئن شدند که این مارکت پا پس نمی‌کشد. نه تنها پا پس نمی‌کشد، بلکه انتظار می‌رود شرکت‌های کریپتویی در ۲۰۲۳ و سال‌های بعدی بزرگ‌تر و قوی‌تر از همیشه باشند.

در این مقاله قصد داریم تا ۱۰ مورد از مهم‌ترین و موثرترین رویدادهای کریپتویی این سال به یاد ماندنی را بررسی کنیم و مروری بر خاطرات خوب و بد (عمدتا بد!) ۲۰۲۲ داشته باشیم.

مسدودکردن دارایی‌های معترضان «کاروان آزادی» توسط دولت کانادا

اولین رخداد مهم کریپتویی ۲۰۲۲ نه آن‌چِین و حتی در اینترنت، بلکه در اتاوا، پایتخت کانادا، صورت گرفت. ۲۲ ژانویه صدها کامیون‌دار کانادایی از نقاط مختلف کشور به سمت اتاوا حرکت کردند تا در مقابل پارلمان تجمع کرده و به نحوه اجرای واکسیناسیون کرونا و محدودیت‌ها اعتراض کنند.

از آن‌جایی که دولت از مذاکره امتناع کرد، جنبشی که «کاروان آزادی (Freedom Convoy)» نامیده می‌شد، کنترل خیابان‌ها را به دست گرفت. در ادامه هم با توجه به طول کاروان و تعداد وسایل نقلیه، اقدامات قانونی‌ای به کار گرفته شد تا خیابان‌ها از معترضان پاک شوند.

در ۱۴ فوریه از نخست وزیر کانادا، جاستین ترودو، درخواست شد تا فورا و در پاسخ به اعتراضات، تصمیماتی اتخاذ کند. برای این کار هم موقتا اختیارات قابل‌توجهی به دولت داده شد تا با شرایط ویژه جامعه مقابله کند. بنابراین مراجع اجرایی ترودو به نهادهای مالی کانادا دستور دادند تا حساب‌های بانکی معترضان، و همچنین تمام کسانی که آن‌ها را حمایت مالی می‌کنند، مسدود شوند تا معترضان از نظر مالی تحت فشار قرار بگیرند.

نقش کریپتوکارنسی در اعتراضات کانادا چه بود؟

تظاهرکنندگان بدون توجه به این موضوع به سراغ استفاده از ارزهای دیجیتال رفتند. دولت هم در مقابل دستِ‌کم ۳۴ کیف‌پول مرتبط با کاروان آزادی را در لیست سیاه قرار داد. تنها مدتی بعد هم نیروی پلیس جدیدی با به کارگیری زور، کامیون‌داران را از خیابان‌ها حذف کرد؛ به طوری که در ۲۰ فوریه مرکز شهر اوتاوا به طور کامل عاری از معترضان بود.

اما تاثیر اعتراضات اوتاوا این بود که دیدیم حتی دموکراسی‌های غربی هم به راحتی می‌توانند نهادهای مالی‌شان را در مقابل شهروندانشان بشورانند. طی این جریان، رسالت بیت کوین بیشتر به چشم آمد؛ سیستم پرداخت بین‌المللی، بدون نیاز به تایید نهادهای نظارتی و مقاوم در برابر سانسور که می‌تواند جایگزینی برای شبکه‌های بانکی‌ای باشد که توسط دولت کنترل می‌شوند.

برای جبران تمام عیوب سیستم‌های پرداخت متمرکز، بیت کوین تضمین بسیار مهمی می‌دهد: پول شما کاملا در اختیار شماست و هیچکس نمی‌تواند جلوی شما را در استفاده آن بگیرد. اگر صرفا به نهادهای پولی سنتی متکی باشیددر صورتی که بانک یا دولت به هر دلیلی تصمیم بگیرد به بانک دسترسی نداشته باشید، سرمایه شما عملا از بین خواهد رفت.

حمایت‌های کریپتویی از اوکراین

در سال گذشته، جنگ اوکراین و روسیه تاثیر چشمگیری روی بازارهای جهانی، همچنین کریپتوکارنسی گذاشت. با دستور ولادمیر پوتین به نیروهای نظامی روسیه برای حمله به اوکراین، کریپتو با سقوط وحشتناکی مواجه شد. این جنگ هم اولین جنگی در تاریخ بود که در دوران کریپتوکارنسی‌ها به وقوع پیوست.

در بحبوحه تهاجم روسیه، دولت اوکراین در اکانت رسمی توییتری‌اش خواست تا با بیت کوین و اتریوم از آن‌ها حمایت کنند؛ برای این کار دو آدرس کیف پول هم ارائه داد. پس از آن، ویتالیک بوترین به این موضوع ورود کرد و هشدار داد که ممکن است این اکانت هک شده باشد.

ادعای بوترین باعث سردرگمی و تردید عده‎‌ای شد اما وزارت دگرگونی‌های دیجیتال این کشور بلافاصله تایید کرد که این درخواست کاملا صحیح و قانونی بوده است. دولت اوکراین واقعا داشت برای تامین بودجه تدوام جنگ، درخواست رمزارز می‌کرد!

حمایت‌ها سرازیر شدند و کمتر از ۳ روز دارایی دولت بیش از ۳۰ میلیون دلار افزایش یافت. سبد سرپر رمزارزهای اوکراین شامل بیت کوین، اتریوم، پولکادات و دیگر ارزها می‌شد. حتی شخصی یک ان‌اف‌تی “CryptoPunk” به اوکراین اهدا کرد.

اوکراین حمایت و روسیه منزوی شد

حین جنگ سیاست‌مداران هشدار دادند که به خاطر تحریم‌های غرب علیه روسیه، ممکن است ثروتمندان روسی دارایی‌های خود را به کریپتوکارنسی تبدیل کنند تا ارزش آن‌ها پنهان بماند. با توجه به تحریم‌های جهانی بر علیه روسیه از صرافی‌های مهمی مثل کراکن، بایننس و کوین‌بیس خواسته شد تا حساب شهروندان روسی را مسدود کنند. این در حالی بود که شهروندانی که از روسیه گریخته بودند، برای حفاظت از دارایی خود، آن را به بیت کوین تبدیل می‌کردند؛ چون روبل ارزش خود را از دست داده بود. پس از تحریم‌های اتحادیه اروپا، این سه صرافی خدمات خود را به شهروندان روسی محدود کردند.

همزمان با ویرانی‌های حاصل از حمله روسیه به اوکراین، نقش کریپتو به عنوان پول بدون مرز، شفاف‌تر از همیشه ایفا شد. در بحران مالی اوکراین، پول اینترنتی در قامت ابزاری کاربردی به دولت و مردم خدمت کرد. درخواست اوکراین برای حمایت‌های کریپتویی یکی از اولین‌ها در دنیا بود، اما با اطمینان می‌توان گفت که ملل دیگر هم در آینده رمز ارزها را به کار خواهند گرفت.

فرمان اجرایی بایدن برای نظارت روی کریپتوکارنسی

عجیب‌ترینِ عجایب امسال، نظارت‌های نهادهای سرتاسر دنیا به ویژه در ایالات متحده وارد روی کریپتوکارنسی بود؛ حقیقتا زمانش هم فرا رسیده بود. روراست بگوییم، رویکرد ایالات متحده در قبال نظارت روی رمز ارزها تا کنون، بسیار پراکنده و از هم گسیخته بوده است. واقعا عجیب است که بازاری را ببینیم که ملتمسانه درخواست می‌کند تا قوانین و مقررات شفاف‌تری برای آن وضع شوند!

با شروع ۲۰۲۲ کاملا مشخص بود که مجریان حتی در دسته‌بندی دارایی‌های دیجیتال و چیستی آن‌ها هم تصمیمی نگرفته‌اند؛ چه برسد به اینکه چگونه باید آن‌ها را نظارت کرد. آیا نوعی اوراق بهادار اند؟ کالا هستند؟ شاید به نوعی شبیه اوراق اند و به نوعی هم نیستند. شاید برخی‌شان کالا اند و برخی دیگرشان اوراق و برخی دیگر هم ارز هستند.

اما ظوابطی که این تفاوت‌ها را مشخص می‌کنند چیستند؟ آیا کنگره روی این موضوع کار می‌کند؟ چه کسی در دولت قوانین این بخش را وضع می‌کند؟ یک و تنها یک شخص؛ رئیس جمهور.

اقدامات جو بایدن در خصوص قانون‌گذاری برای رمز ارزها

پس از گذشت ۱۴ سال و ۳ ریاست جمهوری از تولد بیت‌ کوین، جو بایدن آن فرمان اجرایی‌ تاریخی را صادر کرد. او تمام آژانس‌های فدرال، از جمله دپارتمان‌های مختلف کابینه‌اش را مامور کرد تا بالاخره برنامه‌ جامعی برای نظارت‌ و قانون‌گذاری‌های کریپتویی آمریکا تهیه کنند.

پیشبینی می‌شد فرمان بایدن ماه‌ها پیش و در مارچ ارائه شود. زمانی هم که صادر شد، عموم آن را نعمتی برای صنعت کریپتوکارنسی می‌دانستند. بسیاری از این ترس داشتند که بایدن قوانین بسیار سختگیرانه‌ای برای این حوزه وضع کند. اما دستور او بیشتر یک دستورالعمل تحقیقاتی بود که از نهادهای مختلف می‌خواست تا با هم و یکبار برای همیشه برنامه‌ای تدارک ببینند و آن را به کاخ سفید تسلیم کنند.

درباره اینکه آیا نیازی به دستورالعملی جامع برای کریپتو داریم یا خیر بحث و جدل‌های زیادی پیش ‌آمد. در همین حال بازوهای دولتی مثل کنگره که توانایی نگارش چنین دستورالعملی را دارند، عجله‌ای برای این کار از خود نشان نمی‌دهند. چرا که کنگره به تازگی ادعا کرده است، رمز ارزها تنها می‌توانند از طریق قوانین وضع‌شده موجود نظارت شوند؛ وظیفه‌ای که بر عهده ریاست جمهوری است.

اگر منصفانه به موضوع نگاه کنیم، “فرمان اجرایی” خیلی حس قدرت و نفوذی که رئیس جمهور باید در این موضوع داشته باشد را القا نمی‌کند. بلکه بیشتر چیزی شبیه به یک نامه اداری است. با این حال اما اگر آن اداره، نهاد اجرایی مربوطه در آمریکا باشد، از اهمیت آن نامه هم نمی‌توان گذشت.

سرقت ۵۵۰ میلیون دلاری از شبکه رونین

دنیای رمزارزها با هک‌های بزرگی در ۲۰۲۲ مواجه شد، اما اکسپلویت (نوعی نفوذ در سیستم) چندصد میلیون دلاری بریج رونین بازی اکسی اینفینیتی در ماه مارس، تا حدی بزرگ‌ترینِ آن‌ها بود.

گروهی از مهاجمین از ایمیل‌های فیشینگ استفاده کردند تا به ۵ ولیدیتور از ۹ ولیدیتور زنجیره رونین دسترسی پیدا کنند. این گروه بعدها توسط آمریکا شناسایی شدند؛ گروه “لازاروس”، اهل کره شمالی و حمایت‌شده توسط دولت آن. چنین اقدامی به این سندیکای مجرمانه اجازه می‌داد تا از بریجی که شبکه رونین را به شبکه اصلی اتریوم متصل می‌کرد بهره‌برداری کنند. که نتیجه‌اش سرقت ۱۷۳,۶۰۰ اتریوم و ۲۵.۵ میلیون USDC به ارزش مجموعا ۵۵۱.۸ میلیون دلار بود.

عجیب‌ترین بخش این هک این بود که خبر آن شش روز پس از رخداد آن منتشر شد. برای تقریبا یک هفته، هیچکس هنگام بررسی یا تامین نقدینگی شبکه، متوجه از دست رفتن دارایی‌ها نشده بود.

در حالی که این موضوع عدم توجه نگران‌کننده سازنده بازی اکسی اینفینیتی، اسکای ماویس و همکارانش را نشان می‌دهد، از طرفی هم چون شرایط مارکت مساعد نبود، طبیعی بود که کمتر کسی سراغ بریج برود و وضعیت آن را بررسی کند.

حادثه رونین، شروع‌کننده حملات بعدی گروه لازاروس به دنیای کریپتو بود. در ژوئن، شبکه لایه اول هارمونی با نقشه فیشینگی مشابه، ۱۰۰ میلیون دلار را از دست داد. در همین حین، بنیان‌گذار “DeFiance Capital”، آرتور چانگ، طعمه حملات هکرهای کره‌ای شد که به قیمت مجموعه‌ای از NFTهای باارزش “Azuki”اش بود.

با اینکه عمده این دارایی‌ها همچنان مفقود هستند، اما به کمک نهاد “Chainalysis” و صرافی بایننس، حدود ۳۶ میلیون دلار از آن‌ها بازپس گرفته شد. به طور کلی یکی از کاربردهای تحلیل آنچین رصد جابه‌جایی‌های درون شبکه است.

راه‌اندازی “Otherside” توسط “Yuga Labs”

یوگا لبز (Yuga Labs)، سازنده بورد اِیپ یات کلاب (BAYC) که پیشتاز رقابت NFTها در ۲۰۲۱‍ بود با شروع ۲۰۲۲ همچنان به تاخت و تاز خود ادامه داد. با خرید مجموعه‌های “CryptoPunks” و “Meebits” توسط بورد ایپ در مارس، فرمانروایی این شرکت بر صنعت NFT تثبیت شد.

با عرضه ApeCoin در هفته بعد، اعضای کامیونیتی بورد ایپ بزرگ‌ترین ایردراپ سال را دریافت کردند. چرا که به دارندگان تصاویر این میمون‌ها، پرداخت‌های چند صدهزار دلاری صورت گرفت. این شرکت همچنین به کمک “a16z” (شرکت سرمایه‌گذاری) پیشرفت بسیار بزرگی داشت، اما برگ برنده ۲۰۲۲ این شرکت در آوریل و با تمرکز روی متاورس رو شد.

ApeCoin چیست؟ و چطور این همه محبوب شد؟

سود بزرگ یوگالبز از متاورس

یوگا ماجراجویی متاورسی خود را با فروش NFT قطعات زمین‌های مجازی آغاز کرد و این دنیای عرفانی را “Otherside” نامید. یوگا به کامیونیتی‌اش این فرصت را داد تا هر کدام صاحب یک قطعه زمین از این سرزمین شوند. درست بر اساس برنامه یوگا، برای قدردانی از همراهی اعضای قدیمی کامیونیتی، به آن‌ها قطعات زمین‌های “Otherdeeds” اهدا شد. این در حالی بود که دیگران باید آن‌ها را ۵۵ هزار قطعه که در یک مینت عمومی عرضه می‌شدند، تصاحب می‌کردند. و تصاحب کردند، آن هم چه تصاحبی!

عرضه Otherside موردانتظارترین عرضه سال بود و اوج‌گیری بورد ایپ‌ها هم باعث شد تقاضا برای این زمین‌های مجازی افزایش پیدا کند. همانگونه که انتظار می‌رفت، جنگی به خاطر پرداخت گس‌فی ها حاصل شد و تنها کسانی که می‌توانستد هزاران دلار برای تراکنش‌های خود پرداخت کنند، موفق به دریافت این NFTها شدند.

یوگا تقصیر را به گردن شلوغی شبکه اتریوم انداخت و اشاره کرد که می‌تواند از این شبکه خارج شود؛ لازم به ذکر است که این تصمیم همچنان در دست بررسی است. با تمام این تفاسیر، یوگا از این فروش ۳۱۰ میلیون دلار به جیب زد که آن به بزرگ‌ترین عرضه اولیه NFT در تاریخ تبدیل می‌کرد.

برای آشنایی بیشتر با مفهوم ان اف تی، مقاله «NFT چیست؟» را مطالعه کنید.

برای مدت کوتاهی قیمت‌ها در بازار ثانویه افزایش پیدا کردند و پس از آن به خاطر ضعف کلی بازار، کمی درجا زدند. همچنان اما با اطمینان می‌توان گفت زمانی که هیاهوی دنیای متاورس بالا بگیرد، دوباره توجه‌ها به سوی این مجموعه جلب خواهد شد.

در سالی که شور و اشتیاق دنیا نسبت به NFT تقریبا از بین رفت، برای باری دگر یوگا ثابت کرد که این تکنولوژی حذف‌شدنی نیست. تکنولوژی‌ای که شاید Otherside بیشترین نقش را در حفظ محبوبیت آن در ۲۰۲۲ داشت.

فروپاشی ترا (Terra)

شاید یکی از تراژیک‌ترین اتفاقات ۲۰۲۲ فروپاشی شبکه ترا بود. پروژه‌ای بسیار محبوب که در زمان اوج خود، یکی از بزرگ‌ترین رمزارزهای دنیا بر مبنای حجم بازار به شمار می‌رفت. اواخر ۲۰۲۱ تا اوایل ۲۰۲۲، ترا به لطف موفقیت استیبل‌کوین بومی‌اش یعنی UST، رشد چشمگیری را تجربه کرد.

علیرغم بیشتر ارزهای باثبات یا همان استیبل‌کوین، UST به طور کامل وثیقه‌شده نبود؛ این ارز به مکانیزمی الگوریتمیک متکی بود تا همیشه قیمتی هم‌تراز با دلار آمریکا داشته باشد. سیستم حفظ ثبات الگوریتمیک این شبکه به کاربران اجازه می‌داد تا با سوزاندن مقدار معادلی از لونا (LUNA)، توکن‌های جدید UST ضرب کنند.

این مکانیزم ترا، زمانی که کاربران دنیای کریپتو میان استیبل‌کوین‌ها به دنبال یک ناجی بودند، به رشد این بلاک چین خیلی کمک کرد. UST به دلیل پروتکل «انکِر» لیاقت کسب چنین جایگاهی را داشت. این پروتکل یه پلتفرم وام‌دهی روی شبکه ترا بود که با قرض گرفتن UST حدود ۲۰ درصد به کاربران سود می‌داد.

ترا در سراشیبی سقوط

با هجوم بازار به UST برای استفاده ازاین سود وسوسه‌انگیز، توکن سوزی لونا و به دنبال آن قیمتش به طرز فزاینده‌ای افزایش پیدا کردند. رشد قیمت لونا و تبلیغ این ارز توسط «دو کوان»، خالق آن، در شبکه‌های اجتماعی باعث شد LUNA آسیب‌ناپذیر به نظر برسد. در نتیجه محبوبیت UST نزد کاربران افزایش زیادی پیدا کرد.

اکوسیستم ترا در نقطه اوجش بیش از ۴۰ میلیارد دلار ارزش داشت، اما سیستم دوگانه توکن‌های آن، نهایتا بلای جانش شد. ۷ می، ثبات LUNA به دلیل یک سری فروش‌های نهنگ‌گونه متزلزل شد. UST برای مدت کوتاهی به ثبات قیمتی‌اش بازگشت اما دو روز بعد دوباره آن را از دست داد.

ثمره این اتفاق، هجوم هولدرهای UST برای بازخرید توکن‌های خود در ازای لونا بود، که عرضه آن را افزایش و ارزش آن را کاهش داد. این اتفاق مثل یک چرخه تکرار شد و در نهایت باعث بازخرید بیشتر توکن‌های UST شد. با این روند و زمانی که به ۱۲ ام ماه مه رسیدیم، UST با قیمت ۰.۳۶ دلار و لونا با چندین رقم پس از اعشار معامله می‌شدند!

فروپاشی ترا باعث از دست رفتن سرمایه‌های بسیاری شد اما ضررها به همین‌جا ختم نمی‌شدند. سقوط این پروتکل جرقه یک بحران نقدینگی بود، که آتش آن بعدها گریبان‌ غول‌هایی از جمله سلسیوس، Three Arrows Capital، Genesis Trading و آلامدا را هم گرفت. قانون‌گذاران کل دنیا هم خطر پنهان اما موجود در استیبل‌کوین‌ها، به‌ویژه انواع الگوریتمیک آن‌ها را خاطرنشان کردند.

همچنین در وبلاگ پول نو بخوانید: «ICO چیست؟ توضیح مفهوم ICO یا عرضه اولیه کوین‌ به زبان ساده»

سقوط سلسیوس و 3AC در بحران بزرگ نقدینگی کریپتو

فروپاشی اکوسیستم ترا انگار که سقوط یک امپراطوری منزوی، در حقیقت اما اولین مهره دومینوی سقوط شرکت‌های بزرگ کریپتویی بود. ترا در ماه مه از هم پاشید. با فروپاشی آن میلیاردها دلار سرمایه از این مارکت محو شد و توجه بسیاری از دادگاه‌ها و قانون‌گذاران دنیا به سوی کریپتو جلب شد. اواسط ژوئن، پس‌لرزه‌های سقوط دو کوان و امپراطوری‌اش در بازارهای متمرکز و خرده‌فروشی کریپتویی هم حس شد؛ زمانی که همه چیز به هم ریخت.

بعدازظهر ۱۲ ژوئن سلسیوس به مشتریانش هشدار داد که تا اطلاع ثانوی امکان برداشت از حساب را متوقف کرده است. همه سریعا متوجه شدند که این اتفاق خوبی نیست چون سلسیوس روی ترا سرمایه‌گذاری کرده بود. زمانی که ترا زمین خورد، شعله‌ای از درون سلسیوس زبانه کشید که جرقه آن در ابتدا توسط CEO شرکت یعنی «الکس ماشینسکی» زده شده بود. این فرد با حساب‌های شرکت معاملاتی انجام داده بود که بعدها جزئیاتشان مشخص شد. زمانی هم که مشخص شد سرمایه‌گذاری سلسیوس روی ترا شکست‌ خورده است، تمام جامعه کریپتوکارنسی شوکه شدند.

مشکل جایی بزرگ‌تر می‌شود که این بده و بستان‌های ماشینسکی تنها با تعداد انگشت‌شماری از نهادهای مالی صورت گرفته بودند. شرکتی که او مدیر ارشد اجرایی آن بود، از پلتفرم‌های غیرمتمرکزی از جمله میکر، کامپاند و آوه و همچنین از نهادهای متمرکزی مثل جنسیس، گلکسی دیجیتال و Three Arrows Capital وام‌های سنگین گرفته بود. تمام نهادهای نام‌برده به جز گلکسی دیجیتال، خودشان از شرکت‌های دیگری وام گرفته بودند و این چرخه همینطور ادامه پیدا می‌کرد.

به نظر می‌رسید که ریشه پول‌های جابجا شده در این زنجیره به سال‌ها قبل باز می‌گردد، اما مدارک نشان می‌دادند که این نهادها، این سرمایه‌های چندین میلیارد دلاری را بین خودشان دست به دست می‌کردند!

حضانت از سرمایه؛ عامل پنهان سقوط کرپیتو

ورشکستگی بزرگ دیگر امسال، ورشکستگی تری اَروز بود. کمتر از چند روز پس از هشدار سلسیوس، شایعات ورشکستگی 3AC داشت دست به دست می‌شد و هم‌بنیان‌گذاران این شرکت یعنی «سو ژو» و «کایل دیویس» در این باره سکوت کردند. کسانی که اکنون تصور می‌شود به دلیل تسویه‌ نکردن یک‌سری وام، ۳.۵ میلیارد دلار بدهی داشته باشند. ویروس این ورشسکتگی‌ها به شرکت‌های دیگری از جمله بابِل فایننس (Babel Finance)، وویجر دیجیتال (Voyager Digital) و بلاک‌فای (BlockFi) هم سرایت کرد. این بیماری آنقدر مسری بود تا در نهایت سم بنکمن-فرید و امپراطوری FTXاش را هم زمین‌گیر کرد.

بحران نقدینگی ماه ژوئن خطرات صرافی‌های متمرکز و قابلیت «حضانت و نگهداری از سرمایه» آن‌ها را نمایان کرد. در عمل هم دیدیم که چگونه توانستند از سرمایه کاربران حضانت بکنند! اما همین نگهداری، ارزش و ویژگی بارز پروژه‌های دیفای متمرکز بود. اگر به دنبال ییلدهای دیفای خوب بودید و زمان، دانش و یا حوصله انجامش را نداشتید، باید به دنبال یک حضانت‌کننده می‌گشتید. برای این کار هم باید به او اعتماد کنید، و اگر اجازه دسترسی به پول خود را به آن‌ها می‌دهید، باید مراقب باشید که واقعا دارند با پول شما «چه‌کاری» می‌کنند.

فرایند حضانت وجوه مختلف «قوانین و مقررات» یک پلتفرم را هم به چالش می‌کشد که همیشه یک معضل برای کاربران بوده است. سلسیوس در «مقررات سرویس‌دهی» خود صریحا اعلام کرد که با سرمایه کاربران هرکاری که دلش بخواهد می‌کند! بیان کرد که قانونا نمی‌تواند حضانت‌کننده سرمایه کاربران باشد و کاربران به نوعی دارند به این شرکت وام می‌دهند. این وام سپس بازگشت داده شده و کاربر می‌تواند با آن معامله، استیک و هر کار دیگری بکند. این درحالی است که سلسیوس مشخصا اذعان کرده:

در صورتی که سلسویس با ورشکستگی روبرو شود، کاربر امکان بازیابی و بازگشت مالکیت دارایی‌ خود را نخواهد داشت. همچنین حقوق‌‌ وی به عنوان اعتباردهنده سلسیوس از طریق مجاری قانونی قابل پیگیری نخواهد بود.

در مقام برندی که خود را به عنوان آلترناتیوی قابل اعتماد برای سیستم بانکداری معرفی می‌کند، سلسیوس توصیف‌های نامناسبی از خود کرد. با این وجود اما سلسیوس در تمام دادگاه‌هایش این توصیفات را کنار نگذاشت و به آن‌ها پایبند ماند.

تحریم تورنادو کش توسط خزانه‌داری آمریکا

تورنادو کش پروتکلی برای حفظ حریم شخصی است که به کاربران کمک می‌کند سابقه تراکنش‌های خود رو شبکه را مبهم نشان دهند. ۸ آگوست دفتر کنترل سرمایه‌های خارجیِ (OFAC) خزانه‌داری ایالات متحده اعلام کرد که این شرکت را در لیست تحریم‌هایش قرار داده است. این دفتر در بیانیه‌ای ادعا کرد که مجرمان سایبری (از جمله هکرهای وابسته به کره شمالی) از تورنادو کش به عنوان ابزاری برای پول‌شویی استفاده کردند.

این تحریم تکاپو و عصبانیت جامعه کریپتو را به همراه داشت. در ادامه با قراردادن آدرس‌های اتریومی‌ مرتبط با تورنادو کشور در لیست سیاه، پروژه‌هایی مثل «Circle» و «Infura» به سرعت در سیاست‌های خود تجدید نظر کردند. حتی برخی از پروتکل‌های دیفای با مسدودکردن بعضی کیف‌پول‌ها از روی سرورهای خود، از این رویه تبعیت کردند.

به دنبال اعلامیه OFAC سرویس تحقیقات و اطلاعات مالی کشور هلند، توسعه‌هنده اصلی تورنادو کش، الکسی پِرستِو را به ظن تسهیل پولشویی بازداشت کرد. پرستِو همچنان بدون هیچ اتهام رسمی‌ای در بازداشت به سر می‌برد.

مسدودسازی تورنادو کش به این دلیل بی‌سابقه به شمار می‌رفت که برای اولین بار دولتی یک کد منبع‌باز را به جای یک نهاد مشخص تحریم کرد. این موضوع همچنین نگرانی‌ها درباره توانایی مقابله اتریوم در برابر سانسور را افزایش داد.

خوشبختانه جامعه کریپتو ابتکاراتی را برای مقابله با این تصمیم به کار گرفت که قابل‌توجه‌ترین آن‌ها شکایت نهاد «Coin Center» از OFAC بود. برونداد این پرونده تاثیر مهمی روی آینده کریپتوکارنسی خواهد گذاشت، چرا که مشخص خواهد کرد آیا دولت آمریکا می‌تواند دیگر پروژه‌های غیرمتمرکز را هم تحریم کند یا خیر.

ماجرای اتریوم و “The Merge”

اخبار بد ۲۰۲۲ کم نبودند اما اتریوم با راه‌اندازی «The Merge» کمی آسودگی خاطر به این جامعه اهدا کرد. بحث بروزرسانی و تبدیل اتریوم به شبکه‌ای با مکانیزم اثبات سهام از زمان خلق این بلاک چین وجود داشت.

اشتیاق‌ها برای مرج اتریوم به قدری بود که بازار را از رکود حاصل از بحران نقدینگی ژوئن بیرون بکشد. از طرفی هم احتمال ادامه به کار فورک اثبات کار اتریوم، به افزایش رشد این شبکه و بازار کمک کرد. 

در نتیجه مرج، ارز ETH نسبت به کف قیمتی ماه ژوئن خودش ۱۰۰% افزایش قیمت پیدا کرد. این موضوع سبب شد مطمئن شویم بهبودهایی که شبکه با مرج داشته، می‌توانند بازار کریپتو را صعودی کنند. مرج راندمان انرژی را ۹۹.۹۵% افزایش و انتشار کربن توسط شبکه را ۹۰% کاهش داد.

در نهایت مرج بدون هیچ مشکلی در ۱۵ سپتامبر رخ داد و همانگونه که بعضی تریدرهای خبره تشخیص داده بودند، مرج یک سیگنال فروش به شمار می‌رفت. این فرایند بارها به تعویض موتور یک هواپیما در حین پرواز تشبیه شده بود و بزرگ‌ترین ارتقای دنیای کریپتو پس از آغاز به کار بیت کوین به شمار می‌رفت. توسعه‌دهندگان اتریوم هم برای این موفقیت بسیار تحسین شدند.

جالب است که رسانه‌ها از زمان رخداد مرج، روی بازدهی کربن شبکه مانور زیادی دادند و آن را نقد کردند. اما حقیقت این است که تاثیر عملی مرج روی راندمان کربن اتریوم در سال‌های آینده مشخص خواهد شد.

مرج به کل سیاست‌های پولی و مالی اتریوم را بهبود بخشید، تا جایی که برای مدت کوتاهی این شبکه فرم ضدتورمی به خود گرفت. این باعث می‌شد نهادهایی که به دنبال سود «ییلد (Yield)» هستند، از اتریوم برای این کار استفاده کنند. پس اگر مارکت کریپتو در دوران «پَسا مِرج» حرکت صعودی داشته باشد، اتریوم عامل اصلی‌اش خواهد بود.

ییلد فارمینگ yield farming چیست؟ | نگاهی دقیق‌تر به کشت سود

فروپاشی FTX

به پاییز ۲۰۲۲ که رسیدیم، بروز فاجعه‌ای دیگر برای کریپتو دیگر غافلگیرکننده نبود. ترا از هم فرو پاشیده بود، چندین شرکت برجسته طی تابستان زمین خورده بودند و خزانه‌داری آمریکا یک پروتکل منبع‌باز را غیرقانونی اعلام کرده بود. اما زمانی که فکر می‌کردیم اوضاع از این بدتر نمی‌شود، FTX تیر خلاص را به پیکر بی‌جان کریپتو شلیک کرد!

حدودا یک ماه پیش بود که صرافی FTX در آسمان‌ها به سر می‌برد. این صرافی به ولخرجی‌های زیاد برای بهبود وجهه‌اش بین مردم شناخته می‌شد و با این کار خودش را در خانواده کریپتو جا داد. این صرافی مشخصا خریدار خرد آمریکایی را هدف گرفته بود و با ورود به ورزش و عقد قراردادهای اسپانسری بزرگ با اشخاصی مثل تام بردی (بازیکن راگبی) و استفن کِری (بسکتبالیست) رشد کرد. در این مسیر نام خودش را در نام ورزشگاه تیم بسکتبال “میامی هیتز” درج کرد و تبلیغ‌های گسترده‌ای در لیگ راگبی آمریکا انجام داد. زمانی که دیگر پلتفرم‌های متمرکز سقوط می‌کردند، FTX با ارائه اعتبارهای ویژه و سرمایه‌گذاری، اجازه نداد این اتفاق برای خودش رخ دهد.

خبر کمبود نقدینگی شرکت «آلامِدا»، کمپانی وابسته به FTX در اوایل نوامبر مثل بمب صدا کرد و می‌توانست این صرافی را با خطر جدی مواجه کند. این شرکت هم توسط سم بنکمن بنیان‌گذاری شده و طبق اسناد ارائه‌شده در دادگاه، کاملا هم تحت نظر او بوده است. همین باعث شد بسیاری پول‌هایشان را از صرافی خارج کنند اما مشخص شد حتی قبل از این ماجرا، دارایی‌های پلتفرم نیست و نابود شده‌اند. طبق شنیده‌ها ماجرا از این قرار بود که FTX سرمایه موجود در حساب‌ها را به آلامدا قرض داده بود و آلامدا هم در مارکت پوزیشن‌هایی با ریسک بالا و مدیریت سرمایه ضعیف باز کرده بود. عاقبت هم یک شکاف ۱۰ میلیارد دلاری در حساب‌های FTX در نتیجه ندانم‌کاری‌های آلامدا به وجود آمد!

عمق فاجعه سقوط FTX

صرافی FTX که زمانی به عنوان سومین اکسچنج برتر بازار مشغول به فعالیت بود،‌ در ماه نوامبر به طور کلی ورشکسته شد. این مسئله البته ضربه بسیار شدیدی هم به کل بازار کریپتو وارد کرد و قیمت بیت کوین و سایر رمز ارزها را تحت تاثیر قرار داد.

در مصاحبه با شاهدان پرونده و اسناد ارائه‌شده در دادگاه، جزئیات بیشتری از وقایع این سقوط آشکار شد. متاسفانه مشخص شد که FTX نه تنها برند خوبی نبوده، بلکه به شکل عجیبی هم بد بوده است. هر جزئیاتی از ماجرای سقوط FTX باورنکردنی به نظر می‌رسید. اتهامات تقلب، فریب، تزویر، عدم صلاحیت و کلاه‌برداری یکی پس از دیگری به FTX وارد می‌شدند.

وقایع پشت سقوط FTX، جنگ بین میلیاردرها و تلاشی ناموفق برای نجات کریپتو

البته که این اتهامات همچنان در هاله‌ای از ابهام قرار دارند اما با این وجود از دو موضوع مطمئن هستیم. یک اینکه مدارک قابل‌توجهی برای آن ۱۰ میلیارد دلاری وجود دارد که FTX از حساب کاربران برداشته تا معاملات ضررده آلامدا را پوشش دهد. و دوم هم اینکه آن‌ها هیچ تلاشی نکردند تا آن پول بر باد رفته را به مال‌باختگان برگردانند!

۱۱ نوامبر FTX اعلام ورشکستگی کرد و سم بنکمن هم از سمت خود به عنوان مدیر عامل اجرایی استعفا داد. پست او بلافاصله توسط «جان رِی» تصاحب شد؛ فردی که در دوران شغلی‌اش بارها به این سمت رسیده تا ناظر انحلال و چگونگی سقوط شرکت‌ها باشد. در شهادتی که جان ری به صورت کتبی به دادگاه تسلیم کرد، آمده است:

در دوران شغلی‌ام با چنین وضوحی سقوط آزاد مدیران یک شرکت و خودداری از ارائه اطلاعات مالی شفاف توسط آن‌ها را ندیده‌ام. از نفوذپذیری تمام سیستم‌ها و نقص نظارت روی شبکه توسط کشورهای خارجی، تا کنترل آن توسط گروه کوچکی از افراد کم‌تجربه، عوامل سقوط FTX عجیب و باورنکردنی بودند.

بنکمن-فرید در دفاع از خود مجموعه دست و پا شکسته‌ای از کامنت‌ها، مصاحبه‌ها و توییت‌هایی را به عنوان مدارک به دادستان‌ها ارائه کرد که نتیجه‌ای جز افزایش خشم مردم و شاهدان دادگاه نداشتند.

سخن آخر

سال ۲۰۲۲ همان اقیانوس متلاطمی بود که ناو پرجمعیت و جدید اما خسته کریپتوکارنسی باید از آن عبور می‌کرد. همان قطاری که موانع بسیاری سر راهش سبز شدند اما هیچ‌وقت ترمز اضطراری را نکشید. همین توقف‌ناپذیری کریپتو توسط هیچ رخداد، دولت و بحرانی به علاقه‌مندان سرسخت این تکنولوژی قوت قلب می‌دهد. بازار رمز ارزها و دنیای بلاک چین سال عجیبی را پشت سر گذاشت، سالی که همه ما از آن درس گرفتیم. سالی که اتفاقات تلخ و شیرین آن قطعا تا چندین سال در خاطر کاربران این بازار حک خواهد شد. باشد که با شروع سال نوی میلادی، هوشمندانه‌تر و منطقی‌تر در این صنعت بی‌رحم تصمیم بگیریم!