مفهوم ارزهای تورمی و ضد تورمی؛ آشنایی با وجه تمایز ETH و BTC

روزها، هفته‌ها، ماه‌ها، سال‌ها و حتی دهه‌‌ها است که نام تورم (Inflation) را می‌شنویم و روزانه، تاثیرات آن را در زندگی خود مشاهده می‌کنیم. امّا تورم چیست؟

به بیانی ساده (بسیار ساده!)، افزایش سطح عمومی قیمت‌ها در یک بازه زمانی را تورم می‌گویند. با این حال، تورم همیشه به معنای افزایش قیمت نیست و گاهی اوقات فزونی عرضه بر تقاضا، موجب تورم می‌شود که کاهش ارزش را در پی دارد. به بیانی دیگر، کاهش ارزش پول یا یک دارایی در برابر خرید یک کالا یا خدمات را تورم می‌گویند.

برای نمونه، اگر تعداد اسکناس‌های چاپ شده توسط یک بانک از مرز مجاز فراتر رود، شاهد برهم خوردن نظم بازار و کاهش ارزش آن دارایی هستیم. احتمالا تصاویر کشورهای زیمباوه و ونزوئلا را مشاهده کرده‌اید که برای خرید یک قرص نان، افراد نیاز دارند تا چندین کیلوگرم پول را با خود حمل کنند. در این کشورها، با تورم و بعضا ابر تورم روبرو هستیم.

از موضوع اصلی مقاله دور نشویم. در مطلب امروز، لازم دانستیم تا درباره دارایی‌های کریپتویی تورمی (Inflationary) و دارایی‌های کریپتویی ضد تورمی (Deflationary) به گفتگو بپردازیم. ارز دیجیتال تورمی و ارز دیجیتال ضد تورمی به چه معنا هستند؟ چه تفاوت‌هایی دارند؟ بیت کوین و اتریوم به کدام گروه تعلق دارند؟ می‌رویم تا کشف کنیم! قبل از آن مطالعه مقاله ارز دیجیتال چیست؟ را پیشنهاد می دهیم.

ارز دیجیتال تورمی چیست؟

به طور کلی، هر ارز دیجیتالی که میزان عرضه آن در گذر زمان افزایش یابد، دارایی تورمی یا Inflationary نامیده می‌شود. آیا این بدان معناست که قیمت این ارزها همواره در یک سراشیبی نزولی قرار دارد؟ البته که خیر.

این گونه پروژه‌ها مکانیزم‌هایی مانند نرخ تورم از پیش تعیین شده (Pre-determined) و محدودیت‌های عرضه را برای کنترل عرضه و تقاضا به کار می‌گیرند. نرخ تورم از پیش تعیین شده و برنامه عرضه توکن‌ها، درصد افزایش ذخیره توکن‌ها در طول زمان را مشخص می‌کنند.

مختصر و مفید: ارزهای دیجیتالی که عرضه نامحدودی دارند و یا برای کاهش عرضه خود در طولانی مدت راه حلی را به کار نگرفته‌اند، تورمی نامیده می‌شوند.

تعیین یک سقف عرضه یا Hard Cap هم از جمله راه‌ حل‌هایی است که می‌تواند مانع افزایش تورم دارایی‌های تورمی شود. در واقع پس از رسیدن میزان توکن‌های در گردش به هارد کپ، دیگر سکه‌ای ضرب نخواهد شد.

البته که این هارد کپ‌ها همیشه ثابت نیستند و در صورتی که اعضای پلتفرم به اجماع برسند، می‌توانند هارد کپ را تغییر دهند یا حذف کنند. دوج کوین (DOGE)، نمونه‌ای از این پروژه‌هاست که از هارد کپی با ظرفیت ۱۰۰ میلیارد توکن برخوردار بود امّا این محدودیت برداشته و شد و اکنون عرضه‌‌ای نامحدود دارد.

ارز دیجیتال تورمی چگونه کار می‌کند؟

طبعا برای تحقق اهدافی چون اعتبارسنجی (Validation) فعالیت‌های شبکه و ایمن سازی پروتکل، به تمهیداتی نیاز خواهد بود. این اقدامات، در قالب مکانیزم اجماع (Consensus Mechanism) شناخته می‌شوند.

ارزهای تورمی هم از این قاعده مستثنی نیستند و هر پروژه کریپتویی، از نوعی الگوریتم اجماع استفاده می‌کند. به عنوان مثال تا پیش از مرج اتریوم، این شبکه مکانیزم PoW یا اثبات کار را مورد استفاده قرار می‌داد. امّا پس از این به‌روزرسانی، مکانیزم این بلاک چین به اثبات سهام (PoS) تغییر یافت.

همانطور که احتمالا می‌دانید، در الگوریتم PoW با ماینرها سر و کار داریم که با حل کردن محاسبات پیچیده شبکه، چرخ‌دنده‌های هر پروتکل را به جریان در می‌آورند و موجب ادامه فعالیت آن‌ها می‌شوند که به آن ماینینگ می‌گویند. از آن سو در مکانیزم اثبات سهام، سپرده گذاران یا Stakerها هستند که با تخصیص مقدار مشخصی از توکن‌های مرجع آن بلاک چین، فرایند اجماع آن را تداوم می‌بخشند. در صورتی که فعالان هر یک از دو شبکه اعتبار بلاک‌ها را به درستی تایید کنند، پاداشی را دریافت خواهند کرد که به آن استیکینگ نیز گفته می‌شود.

همانند مکانیزم اجماع، هر پلتفرم مکانیزم عرضه مختص به خود را نیز داراست. تصمیم گیری در این باره، اغلب در DAO آن پروتکل صورت می‌پذیرد و اعضای DAO می‌توانند تصمیم گیری‌هایی را انجام دهند.

چگونه ارزدیجیتال خود را بسازیم؟ آموزش ساخت ارزدیجیتال

ارز دیجیتال ضدتورمی چیست؟

همانطور که از نام آن‌ها پیداست، این گونه ارزها راه‌حل‌هایی را به کار گرفته‌اند تا در طول زمان، میزان عرضه خود را کاهش دهند. در واقع با بکارگیری برخی مکانیزم‌ها مانند گس فی یا توکن سوزی، سعی می‌کنند تا از تورم این ارزها جلوگیری کنند.

این دارایی‌ها در مقابل نوع قبلی از ارزهای دیجیتال قرار می‌گیرند. در آن پلتفرم‌ها، مکانیزم عرضه به گونه‌ای بود که از قبل نرخ تورمی معین را در اختیار داشتیم و طبق آن، در یک زمان مشخص، به میزان توکن‌های در گردش اضافه می‌شد. در اینجا مخالف این جریان طی می‌شود و به جای نرخ افزایش، نرخ کاهش عرضه از قبل تعیین می‌شود.

مختصر و مفید: قیمت ارزهای دیجیتال با محدودیت عرضه یا هارد کپ، به طور بالقوه در طول زمان افزایش می‌یابد و در دسته بندی ضد تورمی‌ها قرار می‌گیرند.

به عنوان مثال پیش از شروع عرضه یک توکن، اعضای پروتکل تصمیم می‌گیرند تا نرخ کاهش عرضه‌ای ۷درصدی را از قبل تعیین کنند. بدین ترتیب طی یک بازه مشخص (مثلا هر سه ماه یک بار)، شاهد توکن سوزی و کاهش میزان عرضه این ارزها خواهیم بود.

البته که ارزهای دیجیتال تورمی و ضد تورمی از جهاتی هم مانند یکدیگر عمل می‌کنند. برای نمونه، رهبران این دو نوع پروژه می‌توانند حداکثر عرضه ثابت یا متغیری را به خود اختصاص دهند.

در هر صورت چه ارزهای تورمی و چه ضد تورمی، همواره در معرض دستکاری و بر هم خوردن عرضه و تقاضا قرار دارند. به طوری که گاهی اوقات دریافت کنندگان پاداش (از ماینینگ یا استیکینگ)، دارایی‌های خود را نگه می‌دارند و با ثبت سفارشات حجم بالا در مواقع بازار گاوی (Bull Market)، موجب ریزش ناگهانی قیمت می‌شوند.

ارزهای Deflationary چگونه کار می‌کنند؟

گفتیم که کاهش عرضه و تورم هر ارز، با بکارگیری راه حل‌های گوناگونی صورت می‌پذیرد. برخی پروژه‌ها بخشی از میزان هزینه گس فی را می‌سوزانند تا به تعادل میزان عرضه آن رمزارز کمک کنند. شاید بتوان اتریوم را شاخص ترین پروژه‌ای قلمداد کرد که این مکانیزم را مورد استفاده قرار داده است. در واقع پس از آپدیت EIP-1559 که در آگوست ۲۰۲۱ به مرحله اجرا رسید، پس از هر تراکنش، بخشی از کارمزد شبکه سوزانده می‌شود.

شاید در نگاه اول این الگوریتم‌ها چندان کارآمد به نظر نرسند. امّا جالب است بدانید که از زمان به‌کارگیری این الگوریتم تا کنون، بالغ بر ۳ میلیون واحد ETH از چرخه خارج شده است.

از دیگر اقدامات برای مقابله با تورم، می‌توان به هاوینگ اشاره کرد که در بیت کوین مورد استفاده قرار می‌گیرد. طی این پروسه، در زمانی معین، پاداش ماینینگ هر شبکه نصف (Half) می‌شود تا میزان ارزهای در گردش کاهش یابد. علاوه بر بیت کوین، بلاک چین Dash هم این الگوریتم را به کار می‌گیرد.

تفاوت ارزهای تورمی و ضد تورمی

به طور کلی سیاست‌های پولی و شیوه عرضه، مهم ترین تفاوت‌های ارزهای دیجیتال تورمی و ضد تورمی به حساب می‌آیند.

دارایی‌های دیجیتال ساز و کار متنوعی را دارا هستند. به عنوان مثال رمزارزهای ضد تورمی، عموما یک هارد کپ یا محدودیت عرضه را برای سکه‌های خود در نظر می‌گیرند که در حالت عادی، موجب حفظ ارزش توکن‌ها می‌شود. فراموش نکنید؛ در حالت «عادی»!

چرا که اتفاقات، اخبار و حواشی غیر منتظره می‌توانند به صورت آنی معادلات بازار را برهم ریزند. پس تفاوتی ندارد که تورمی باشیم یا ضدتورمی، در هر صورت از هیجانات منفی بازار تاثیر خواهیم پذیرفت!

در آن سوی میدان، ارزهای دیجیتال تورمی میزان عرضه متغیری را دارند که به تبع آن، در طول زمان شمار توکن‌های در گردش افزایش می‌یابد و در اغلب مواقع، شاهد کاهش ارزش این دارایی‌ها هستیم.

اگرچه که این موضوع به معنای بی ارزشی توکن‌های تورمی نیست. حتی از جهاتی، این دارایی‌ها نسبت به ارزهای ضد تورمی عملکرد بهتری را از خود بر جای می‌گذارند. به عنوان مثال با اعطای پاداش در ازای استیکینگ و تامین نقدینگی، سرمایه گذاران را به گردش دارایی‌های خود تشویق می‌کنند تا از رکود و تورم جلوگیری کنند.

همچنین در مقایسه با سیستم مالی مبتنی بر ارزهای فیات، دارایی‌های تورمی می‌توانند منعطف تر عمل کنند و با راه حل‌هایی مانند جذب سرمایه یا تامین نقدینگی، از کاهش احتمالی ارزش توکن‌های خود در طولانی مدت جلوگیری کنند.

در مقابل، ارزهای ضد تورمی سرمایه گذاران را به نگهداری دارایی‌ها تشویق می‌کنند. چرا که با این سیاست، شاهد کمبود آن ارز مشخص در گذر زمان خواهیم بود. بنابراین همین کاهش ارزهای در گردش، از تورم جلوگیری کرده و موجب افزایش ارزش در طول زمان خواهد شد. در واقع این ارزها بیشتر به عنوان ابزاری برای ذخیره ارزش در نظر گرفته می‌شوند.

همچنین کاهش عرضه این دارایی‌ها، موجب شده تا در برابر عوامل خارجی مانند سیاست‌گذاری‌های بانک‌ مرکزی و وضعیت اقتصاد کلان، مقاومت بیشتری داشته باشند و گرفتار بحران‌هایی چون رکود تورمی (Stagflation) نشوند. البته همانطور که گفتیم، اگر با مشکلات اقتصادی جدی مواجه باشیم، بسیار بعید است که یک دارایی بتواند ارزش خود را حفظ کند.

ارزهای تورمی و ضد تورمی

از معنای نظری و تئوری Inflationary و Deflationary گفتیم. امّا آیا همیشه یک ارز در این دو گروه طبقه بندی می‌شود؟ بستگی دارد!

بیایید با آلت کوین اتریوم (ETH) شروع کنیم:

آیا ETH یک ارز Inflationary محسوب می‌شود؟

طبقه بندی اتر (ETH) همیشه از موضوعات بحث برانگیز محافل کریپتویی بوده و احتمالا خواهد بود. بسیاری معتقدند که این ارز می‌بایست در لیست اوراق بهادار (Security) قرار گیرد و بسیاری هم هنوز بر سر تورمی یا ضد تورمی بودن ETH به توافق نرسیدند.

برخی اعتقاد دارند که به دلیل نبود هارد کپ و محدودیت عرضه مشخص، ارز اتر (ETH) یک دارایی دیجیتالی تورمی به حساب می‌آید. با این حال شاید نتوان کاملا با این افراد موافقت کرد. چرا که برنامه‌های کاهش عرضه مانند توکن‌ سوزی‌های EIP-1559، مهاجرت به اثبات سهام و فعالیت قابل ملاحظه در اکوسیستم‌های DeFi، از جمله اقداماتی بودند که به کاهش عرضه کمک کردند.

اکوسیستم اتریوم از اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز یا Dappهای بی شماری پشتیبانی می‌کند و با فعالیت‌هایی چون پشتیبانی از خرید و فروش‌ توکن‌های غیرمثلی (NFT)، میزان قابل توجهی اتر (ETH) در قالب گس فی از توکن‌های در گردش خارج می‌شوند که به کاهش تورم اتریوم در طولانی مدت کمک می‌کند.

ETH به طور کامل تورمی نیست

پیش از مرج اتریوم، میزان کوین‌های در گردش این اکوسیستم به صورت سالانه ۵ درصد افزایش می‌یافتند. امّا با جایگزینی ماینینگ توسط استیکینگ، شاهد کاهش پاداش ماینرها و تعادل بیشتر عرضه و تقاضا بودیم. بنابراین نیازی به صدور ETH بیشتر برای پاداش نبوده امّا با این وجود، به سبب عرضه نامحدود، شاید بهتر باشد همچنان ETH را یک دارایی تورمی به حساب آوریم.

ناگفته نماند که با استیک اتر در شبکه، میزان ETHهای در گردش بازار کاهش می‌یابد که “می‌تواند” به افزایش ارزش اتر در گذر زمان کمک کند.

بنابراین توکن سوزی، افزایش استیکینگ، فعالیت در DeFi و پشتیبانی از معاملات NFTها، این پتانسیل را دارند تا تقاضای ETH را در اکوسیستم افزایش دهند.

بیت کوین؛ تورمی یا ضد تورمی؟

به طور کلی با هاوینگ بیت کوین، پاداش ماینرها نصف می‌شود و طبیعتا فرایند استخراج با دشواری خاصی صورت می‌پذیرد. این سختی شبکه تا جایی افزایش می‌یابد که میزان کوین‌های ماین شده به حداکثر عرضه ۲۱میلیونی برسد که احتمالا سال ۲۱۴۰ شاهد این امر هستیم.

برای نمونه اگر بخواهیم بیت کوین را در زمره دارایی‌های تورمی یا غیر تورمی قرار دهیم، احتمالا بگوییم که به خاطر محدودیت عرضه ۲۱میلیونی BTC و نصف شدن ۴ساله پاداش شبکه، بیت کوین یک دارای Deflationary به حساب می‌آید. این پاسخ ما درست است امّا نه کاملا. چرا که علی رغم کاهش پاداش، میزان BTCهای استخراج شده هم افزایش می‌یابد.

در هر حال علی رغم استخراج بیت کوین‌های بیشتر، به سبب مکانیزم هاوینگ و عرضه محدود، می‌توان BTC را در گروه ارزهای دیجیتال ضد تورمی قرار داد.

نمونه‌هایی از ارزهای تورمی و ضد تورمی

به طلا و نقره بازار پرداختیم. امّا بد نیست اگر با مکانیزم‌های مبتکرانه حاکم بر دیگر ارزهای بازار نیز آشنا شویم. ابتدا ارز مورد علاقه ایلان ماسک!

تورم در دوج کوین (DOGE)

پاداش ماینینگ هر بلاک در اکوسیستم دوج کوین، به ۱۰هزار DOGE می‌رسد و این رقم ثابت خواهد بود. با این حال، دومین ارز بزرگ PoW براساس ارزش بازار، برخلاف بیت کوین محدودیت عرضه‌ای نداشته و بر همین اساس، می‌توان آن را یک دارایی تورمی (Inflationary) دانست.

در زمان نگارش این مطلب، ۱۳۸.۵ میلیارد واحد دوج در چرخه بازار قرار دارد و با ارزش بازار ۱۰.۷۷ میلیارد دلاری، در جایگاه نهم باارزش ترین دارایی‌های کریپتویی بر اساس ارزش بازار (Market Cap) جای می‌گیرد.

به طور کلی، سالانه ۵ میلیارد توکن DOGE به میزان توکن‌های در گردش اضافه می‌شود. این میزان توکن به ماینرهای جدید تعلق می‌گیرد و اگر بخواهیم صرفا براساس آمار محاسبه کنیم، می‌توانیم بگوییم که نرخ تورم دوج کوین به صورت سالانه ۴ درصد افزایش و ارزش این دارایی به همین میزان کاهش می‌یابد.

فراموش نکنید که علاوه بر مکانیزم عرضه، عوامل دیگری هم در افزایش یا کاهش قیمت ارزها موثر هستند.

رویکرد مقابل اتریوم و دوج کوین

با شاخص ترین نمونه‌های رمزارزهای مبتنی بر ساز و کار تورمی آشنا شدیم. امّا آیا این بدان معناست که صرف نظر از بیت کوین، هیچ ارز دیگری از مکانیزم ضد تورمی بهره نمی‌برد؟

سولانا(SOL) و بایننس کوین (BNB) از جمله پروژه‌های بزرگی هستند که در گروه دارایی‌های ضد تورمی یا Deflationary قرار می‌گیرند.

سولانا (SOL) از الگوریتم اثبات سهام (PoS) پیروی می‌کند و مانند دیگر پلتفرم‌های PoS، پاداشی را به تمام اعتبارسنجان (Validator)های شبکه اعطا می‌کند و این میزان پاداش با مبلغ استیک شده، برابر خواهد بود.

توسعه‌دهندگان سولانا در تلاش هستند تا نرخ تورم افزایشی را سالانه ۱۵ درصد کاهش دهند. این فرایند تا جایی ادامه می‌یابد که نرخ تورم کلی به زیر ۱.۵ درصد برسد.

همچنین در اکوسیستم سولانا، ۵۰ درصد از میزان کارمزد (فی) تراکنش‌‌ها سوزانده می‌شود و نیمی دیگر به ولیدیتور آن بلاک تعلق می‌گیرد. چنین اقدامی می‌تواند از تورم بکاهد.

بایننس کوین (BNB) نیز، یکی از ارزهای ضد تورمی به شمار می‌آید. چرا که طی یک برنامه مشخص (یک بازه زمانی ۳ماهه)، بخشی از توکن‌های اکوسیستم بایننس از چرخه خارج می‌شوند.

طبق موارد معین در وایت پیپر بایننس کوین، در ماه‌های ژانویه، آپریل، جولای و اکتبر، شاهد سوزاندن بخشی از توکن‌های BNB هستیم. این فرایند تا زمانی ادامه می‌یابد که تعداد BNBهای در گردش به ۱۰۰ میلیون واحد کاهش یابد. همانطور که احتمالا می‌دانید، بایننس کوین از محدودیت عرضه برخوردار است و میزان عرضه BNB از ۲۰۰ میلیون توکن فراتر نمی‌رود.

راه‌حل‌های BNB برای کاهش عرضه:

• سوزاندن بخشی از کارمزد تراکنش‌ها
• سوزاندن توکن‌های BNB طبق یک برنامه ۳ماهه

میزان توکن سوزانده شده در هر دوره، به حجم معاملات و قیمت BNB در آن بازه زمانی مشخص وابسته خواهد بود. به گزارش بایننس، ارزش BNBهای خارج شده از چرخه، تا کنون به بالغ بر ۶۰۰ میلیون دلار می‌رسد.

تورمی یا ضد تورمی؟ مسئله این است!

در پست امروز، دارایی‌های تورمی و ضد تورمی را به صورت جداگانه مورد بررسی قرار دادیم و به تفاوت‌های آن‌ها نیز، پرداختیم که در تصویر زیر، چکیده‌ای از آن را مشاهده می‌کنید.

دیدیم که چرا بیت کوین در گروه دارایی‌های ضدتورمی قرار می‌گیرد و ETH را یک ارز تورمی می‌نامیم. همچنین نگاهی به اکوسیستم برخی دیگر از مهم‌ترین ارزهای دیجیتال بازار پرداختیم. امیدواریم که این مطلب برای شما مفید بوده باشد. اگر این مقاله را دوست داشتید، پیشنهاد می‌کنیم به مطلب «اوردربوک چیست؟» نیز سری بزنید.